Een inkijk in de krantenlobby: waarom uitgeverijen zulke nauwe banden hebben met postbedrijf Bpost
DPG Media, de uitgever van de krant Het Laatste Nieuws, heeft gevoelige bedrijfsinformatie gedeeld met Bpost over een concurrent van het postbedrijf. Dat blijkt uit meerdere bronnen die VRT NWS kon raadplegen. Uitgeverijen als DPG Media en Mediahuis onderhouden nauwe contacten met Bpost, ook als het gaat over subsidies om kranten te bezorgen. Lees hier het verhaal over het geld achter de krant in uw brievenbus.
"Een inkijk in de krantenlobby" geeft een blik achter de schermen van de krantenuitgeverijen en Bpost. Vandaag publiceren we een eerste deel, morgen het tweede.
7 december 2021. Op de negende verdieping van het MAS, met een prachtig uitzicht over de stad Antwerpen, zitten vijf mensen rond de tafel in het driesterrenrestaurant Zilte. Het gaat om twee directeurs van Bpost, een medewerker van hen, W.M. van de uitgeverij DPG Media en I.V. van de uitgeverij Mediahuis.
Het is een lunch op uitnodiging van Bpost om de krantenuitgevers te “bedanken voor de samenwerking”. De uitnodiging, volgens een bron een jaarlijkse gewoonte, illustreert hoe Bpost haar klantenrelaties met de uitgevers onderhoudt. De champagne vloeit rijkelijk, daarna wordt de ene na de andere fles wijn ontkurkt. Wanneer de directeur van Bpost betaalt, is de rekening aangedikt tot ruim 2.500 euro, waarvan 915 euro voor wijn en champagne.
Subsidies voor de krant in uw brievenbus
Volgens een interne doorlichting bij Bpost kaderde de rijkelijke lunch niet alleen in de klantenrelatie die Bpost heeft met de uitgeverijen. De doorlichting, waarvan de inhoud weliswaar wordt betwist door verschillende partijen, stelt dat de lunch deel uitmaakte van een deal met de uitgeverijen.
Die deal draait rond de subsidies die de federale overheid elk jaar geeft om kranten en tijdschriften in de brievenbus te bezorgen, beweert de interne doorlichting. Bpost krijgt daarvoor elk jaar zo'n 170 miljoen euro aan subsidies: de zogenoemde krantenconcessie.
Op het moment van de lunch bekeek de overheid wie de subsidies in de toekomst zou krijgen, tussen 2023 en 2027. Bpost wilde het geld opnieuw binnenhalen, maar er was ook een concurrent van Bpost geïnteresseerd, de kleinere verdeler PPP.
Uiteindelijk trok PPP zich terug als kandidaat voor de subsidies. Volgens de interne doorlichting bij Bpost gebeurde dat niet zomaar. Topfiguren binnen Bpost zouden ervan overtuigd zijn dat PPP zich terugtrok in ruil voor 70.000 extra kranten die PPP mocht bezorgen van de uitgevers, onder andere in Gent.
PPP ontkent dat er zo'n afspraak bestond en ook de betrokken Bpost'ers beweren nog steeds dat ze hier niets van afwisten. De Belgische Mededingingsautoriteit en het parket moeten nu onderzoeken of de vaststellingen uit de interne doorlichting kloppen.
Een interne mail van Bpost legde ook uit dat de lunch zou gaan "betreffende concessie". "We weten allen waarom...", stond erbij. Door de terugtrekking van PPP bleef Bpost nog als enige kandidaat over voor de subsidies.
In het kort
DPG Media, de uitgever van de krant Het Laatste Nieuws, deelde informatie over prijzen en toekomstplannen van een concurrent met postbedrijf Bpost. Volgens een interne doorlichting bij Bpost waren topfiguren binnen het postbedrijf bovendien op de hoogte van een mogelijk illegale deal tussen krantenuitgevers en die concurrent van Bpost, de kleine verdeler PPP. De interne doorlichting wordt hevig betwist.
Over wie gaat het?
De betrokken uitgeverijen in de mogelijk illegale deal zijn DPG Media (Het Laatste Nieuws, De Morgen) en Mediahuis (De Standaard, Het Nieuwsblad). DPG Media bezorgde ook gevoelige bedrijfsinformatie van PPP aan Bpost.
Waarom is dit belangrijk?
Elk jaar betaalt de federale regering zo'n 170 miljoen euro belastinggeld aan Bpost om kranten en tijdschriften te bezorgen in heel België.
Gevoelige bedrijfsinformatie gedeeld
Bpost en de uitgeverijen zijn eind 2021 voortdurend in contact over de verschuiving van de krantenvolumes aan de concurrent van Bpost, het bedrijf PPP. Het valt op dat Bpost van elke stap op de hoogte wordt gehouden en zo gevoelige informatie krijgt over PPP.
In november 2021 krijgt Bpost bijvoorbeeld een overzicht doorgestuurd van afspraken tussen de uitgeverijen en PPP. Die afspraken gaan over de bezorging van 70.000 kranten die PPP zal overnemen van Bpost. Een van de Bpost-directeurs zal in de interne doorlichting verklaren dat W.M., de medewerker van DPG Media, die afspraken doorstuurde via WhatsApp. Ook een tweede bron bevestigt dit aan onze redactie.
Onze redactie kon de afspraken die werden doorgestuurd inkijken. Daaruit blijkt dat onder andere de prijzen worden genoemd die PPP aanrekent voor de bezorging van de 70.000 kranten. Daarnaast worden toekomstplannen van PPP uit de doeken gedaan om depots op te richten "in Zaventem en Noord-Mechelen". Kortom, Bpost krijgt zo gevoelige bedrijfsinformatie over een concurrent in handen via een uitgever van kranten.
Nochtans is er expliciet een geheimhoudingsclausule opgenomen in de afspraken: "PPP, DPG en Mediahuis verbinden zich ertoe het bestaan en de inhoud van deze overeenkomst geheim te houden en niet mee te delen aan derden", staat er.
PPP over bedrijfsinformatie die Bpost in handen kreeg: "Dat is niet normaal"
PPP is er niet mee gediend dat uitgeverij DPG Media die info lekte aan hun concurrent, Bpost. "Het feit dat wij iets onderhandelen met een klant (DPG Media, red.) en onze klant die info doorstuurt naar een van onze concurrenten (Bpost, red.), wij vinden dat niet normaal", reageert de CEO van PPP, Michel D’Alessandro. "Dat is strikt vertrouwelijke informatie. Wij betreuren het feit dat een van onze klanten dat doorstuurt naar onze directe concurrent. Dat is niet acceptabel."
Anderzijds durft PPP geen stappen te ondernemen tegen de uitgevers, omdat het grote klanten zijn. "Het gaat over een grote klant. In onze dagdagelijkse samenwerking zijn wij tevreden met deze klant, en we willen die commerciële samenwerking niet in gevaar brengen", zegt de CEO.
Wandelen met de financieel directeur van DPG Media
Ook later wordt Bpost bij elke stap op de hoogte gehouden. Op 15 november 2021 schrijft een van de directeurs van Bpost aan de CEO, Dirk Tirez, dat “de tripartite is ondertekend”. Het gaat opnieuw om de afspraken tussen DPG Media, Mediahuis en PPP over de verschuiving van de 70.000 kranten. Dat die deal ondertekend is, heeft de Bpost-directeur vernomen tijdens een "wandelmeeting" met de financieel directeur P. V. van DPG Media, leest de mail.
Volgens een bron moeten we ons bij die "wandelmeeting" niet al te veel voorstellen. De Bpost-directeur en P.V. zouden elkaar tegengekomen zijn tijdens het joggen. De financieel directeur van DPG Media zou de Bpost-directeur op dat moment verteld hebben dat de deal met PPP rond is. Dat betekent dat Bpost een deel van zijn activiteiten - de bezorging van 70.000 kranten - zal verliezen aan PPP.
Twee dagen later verstuurt Bpost de uitnodiging voor de lunch in Antwerpen met DPG Media en Mediahuis, om hen te "bedanken voor de samenwerking". Nog eens twee dagen later krijgt Bpost bevestiging dat PPP geen kandidaat meer is voor de miljoenen subsidies van de federale overheid om kranten te bezorgen in het hele land.
Sinds 2016 zoekt de federale regering ongeveer iedere vijf jaar een bedrijf dat kranten en tijdschriften kan bezorgen in de vroege uren van de dag en in het weekend. Daarvoor geeft de regering elk jaar zo'n 170 miljoen euro subsidies, opgedeeld in twee delen: voor de bezorging van kranten en van tijdschriften. Tot nu toe gingen die subsidies altijd naar Bpost. Ook in 2022 en 2023 zal Bpost een gelijkaardig bedrag krijgen, al zijn de definitieve cijfers daarover nog niet bekend.
Doordat Bpost geld krijgt om kranten en tijdschriften te bezorgen, komen niet alle kosten daarvoor op de schouders terecht van uitgeverijen als DPG Media en Mediahuis. Bpost rekent zo'n 25 cent aan de uitgeverijen per krant die het bedrijf voor hen moet bezorgen. Omgerekend legt de federale regering daar zo'n 61 cent per krant bovenop, in de vorm van subsidies. De overheid subsidieert dus ruim 70 procent van de kosten van de uitgevers om kranten te bezorgen. Dat wordt al jaren bekritiseerd door digitale media die geen krant hebben.*
Bpost schrijft mee aan communicatie van DPG Media
De verschuiving van de krantenvolumes aan PPP gaat dus door. Nu moet alleen nog de communicatie gestroomlijnd worden. Ook daar stemmen de uitgeverijen en Bpost op elkaar af. DPG Media vraagt op 18 januari 2022 of Bpost nog bedenkingen heeft bij de officiële communicatie die de uitgeverij wil uitsturen naar Bpost over de verschuiving.
“Graag ok en/of opmerkingen”, stuurt opnieuw diezelfde medewerker van DPG Media, W.M., aan een Bpost-directeur. Die laat weten dat het persbericht wel wat steviger geformuleerd mag worden. Dat DPG Media “overweegt” om de krantenvolumes te verschuiven, wordt beter geformuleerd als “heeft de beslissing genomen om van operator te veranderen”.
Ontslagen bij Bpost
De rest van het verhaal is intussen genoegzaam bekend: de interne doorlichting bij Bpost beweert dat de subsidies voor de krantenbezorging werden gemanipuleerd. PPP zou zich hebben teruggetrokken als kandidaat omdat het extra kranten mocht bezorgen voor de uitgevers. Ook de CEO, Dirk Tirez, is minstens vanaf januari 2022 op de hoogte van een "deal die er gemaakt is door DPG & Mediahuis in kader van de persconcessie", blijkt uit mails die VRT NWS eerder publiceerde.
De Bpost-directeurs die gingen lunchen in het Zilte worden ontslagen, net als de CEO, Dirk Tirez. Nochtans zeggen verschillende bronnen dat veel meer mensen binnen Bpost op de hoogte waren van de afspraken. Bpost raakt verwikkeld in een onderzoek door de Belgische Mededingingsautoriteit, er zijn huiszoekingen bij DPG Media en PPP en het parket onderzoekt de zaak.
Stilte bij de uitgeverijen
Niets daarvan bij de uitgevers. Ook vandaag hullen zij zich in stilzwijgen. Mediahuis laat weten dat het "geen commentaar wenst te geven" op onze vragen. DPG Media zegt dat het haar volledige samenwerking verleent aan het onderzoek van de Belgische Mededingingsautoriteit en daarom niet inhoudelijk kan reageren op vragen van onze redactie.
Bpost krijgt ook vandaag nog subsidies om kranten en tijdschriften te bezorgen. Intussen blijft het aantal kranten en tijdschriften dat rondgedeeld moet worden, steeds verder dalen omdat er minder abonnees zijn.
De subsidies die Bpost krijgt, dalen echter niet aan hetzelfde tempo. Bpost moest op vijf jaar tijd 13 procent minder kranten bezorgen. De subsidie daalde in diezelfde periode (maar) met 8 procent. Bpost wijst erop dat het nog steeds veel kosten moet maken om de kranten te bezorgen, ook al gaat het om minder kranten.
Bpost krijgt deze subsidies nu al zeker tot het einde van 2023. In februari lanceerde de federale regering een nieuwe oproep voor bedrijven die zich kandidaat willen stellen om de subsidies in de toekomst te krijgen. Drie bedrijven hebben interesse getoond, waaronder opnieuw Bpost.
Als Bpost deze keer niet geselecteerd zou worden, zal het bedrijf nog een half jaar doorbetaald worden, tot 30 juni 2024. Bpost moet in die overgangsperiode dan ook nog helpen om kranten te bezorgen.
*Voor de berekening van de kosten om een krant in uw brievenbus te bezorgen, werken we met informatie die publiek beschikbaar is. Volgens de tarieven die Bpost publiceert, rekent het bedrijf ongeveer 25 cent aan de uitgevers om een krant te bussen. Bpost laat weten dat grote uitgevers een individueel contract hebben met Bpost waarin er ook een korting wordt gegeven voor grote volumes. Die tarieven en kortingen worden bepaald door de federale overheid, merkt Bpost nog op.
De overheid gaf in 2021 112,5 miljoen euro aan Bpost voor de bezorging van kranten, naast het geld dat het bedrijf krijgt voor de bezorging van tijdschriften. Volgens het BIPT, de regulator van de postmarkt, bezorgde Bpost dat jaar tussen de 172 miljoen en 192 miljoen kranten. Afgaande op het midden van die vork (182 miljoen kranten), brengt dat de subsidie op 61 cent per krant. Afgaande op de ondergrens en de bovengrens van die vork, kan de subsidie per krant echter variëren van 58 tot 65 cent per krant.