LIVE. Regering bereikt akkoord over pensioenhervorming - oppositie en vakbonden reageren kritisch: “Onbegrijpelijk en onaanvaardbaar”

De Europese Commissie zal de Belgische pensioenhervorming beoordelen zodra de federale regering de aanvraag voor een eerste envelop uit het Europese herstelfonds heeft ingediend, dat meldt een woordvoerster. 

Het bereiken van een akkoord over de pensioenhervorming vormt een belangrijke mijlpaal die België moest bereiken om een eerste schijf geld uit het Europese herstelfonds aan te vragen, goed voor zo'n 847 miljoen euro. Bevoegd staatssecretaris Thomas Dermine (PS) bevestigde maandagochtend alvast dat België nu zo snel mogelijk een verzoek tot uitbetaling wil indienen.

"De Commissie zal het bereiken van deze mijlpaal evalueren eenmaal België zijn eerste verzoek tot uitbetaling heeft ingediend", zo reageerde een woordvoerster. Eenmaal ingediend heeft het dagelijks bestuur van de Europese Unie twee maanden tijd om haar voorlopige beoordeling over te maken aan een economisch adviescomité, dat dan één maand de tijd krijgt om commentaar te leveren. Nadien neemt de Commissie haar beslissing.

De Commissie dringt al jaren aan op maatregelen om het Belgische pensioensysteem betaalbaar te houden. De hervorming moet de financiële houdbaarheid verbeteren, moet mensen aanzetten om langer aan de slag te blijven, ook de solidariteit van het pensioenstelsel moet ermee versterkt worden en de convergentie tussen de verschillende stelsels wordt erdoor verzekerd.

België maakt in totaal aanspraak op 4,5 miljard euro uit het fonds dat in de nasleep van de coronacrisis in de steigers is gezet om de lidstaten te helpen hun economie te herlanceren. In ruil moesten de lidstaten een plan met hervormingen en investeringen indienen. Het Belgische plan kreeg als een van de eerste groen licht en ons land ontving in de zomer van 2021 al een eerste prefinanciering van 770 miljoen euro, maar nadien bleef het angstvallig stil.

De overheidsvakbonden willen een persoonlijk onderhoud met premier Alexander De Croo over de pensioenhervorming. Zonder antwoord binnen 24 uur zullen ze zich beraden over een reactie, klinkt het in een brief aan de eerste minister.

Aanleiding van de brief is het akkoord binnen de regering over de pensioenhervorming. Een van de belangrijkste pensioenmaatregelen uit het akkoord gaat over de plafonnering van de perequatie. Dat is het systeem om de ambtenarenpensioenen welvaartsvast te houden door ze te koppelen aan de salarisverhogingen van actieve ambtenaren.

Volgens de christelijke, socialistische en liberale overheidsvakbonden gebeurde dat zonder enig sociaal overleg. Volgens de bonden toont dat de minachting van de regering voor alle personeelsleden in openbare dienst.

De bonden willen dat premier De Croo donderdag persoonlijk aanwezig zal zijn op een vergadering van comité A. Dat is het onderhandelingscomité voor alle overheidsdiensten waar bonden en overheid met elkaar overleggen. De vakbonden willen binnen 24 uur een reactie. "Als niet aan deze verzoeken wordt voldaan, dan zullen de vakbonden alle mogelijke stappen ondernemen om de belangen van de openbare diensten en het personeel te beschermen."

"Dit pensioenakkoord vermijdt dat rechten van vrouwen in het gedrang komen. De sterkste schouders zullen meer bijdragen. Dat zijn voor mij twee belangrijke punten uit het akkoord. Dit is een beginpunt, geen einde want er moeten nog belangrijke beslissingen genomen worden", reageert Groen-vicepremier Petra De Sutter op het akkoord dat maandagochtend in de kern werd gesloten.

Ze vindt het positief dat onder andere ouderschapsverlof, mantelzorgverlof of een periode om te zorgen voor een ziek familielid gaan meetellen als effectief gewerkte jaren. "Het zijn vooral vrouwen die dit verlof opnemen en hierdoor een onderbroken loopbaan hebben. Door dit akkoord komt hun recht op een minimumpensioen niet in het gedrang", stelt ze.

De minister van Ambtenaren benadrukt voorts dat het zogenaamde systeem van perequatie voor de ambtenarenpensioenen niet afgeschaft wordt. "Alleen de hoogste ambtenarenpensioenen zullen iets minder stijgen. Anderzijds vragen we ook een grotere bijdrage van de werknemers en zelfstandigen die de allerhoogste tweedepensioenpijler opbouwen. Zo kunnen we de laagste pensioenen aanvullen. Dat is eerlijk", vervolgt ze. 

Tenslotte wijst De Sutter erop dat mensen die voor de overheid werken en lang ziek waren niet meer definitief afgeschreven worden voor de arbeidsmarkt. "De afschaffing van het definitief ziektepensioen is een goede zaak. Daardoor worden er nog steeds jonge, vastbenoemde ambtenaren verplicht op ziektepensioen gestuurd. Met alle gevolgen van dien: mensen raken in isolement en armoede dreigt. Die onrechtvaardigheden halen we uit dat systeem."

Ook Voka, een andere werkgeversorganisatie, is niet onder de indruk van het akkoord. "Deze hervorming is slechts een kleine stap naar een betere betaalbaarheid van de vergrijzingskosten. Er zullen nog verschillende pensioenhervormingen nodig zijn. "Voor Voka moet in een echte pensioenhervorming de pensioenleeftijd mee evolueren met de levensverwachting. Daar is de politiek vandaag nog niet klaar voor", aldus gedelegeerd bestuurder Hans Maertens.

Het VBO, de grootste werkgeversfederatie van het land, vindt het akkoord "onvolkomen qua slagkracht en impact", maar wel symbolisch belangrijk. "Zo wordt er voor de eerste keer een hervorming van de perequatie doorgevoerd. Daarnaast is de pensioenbonus een incentive om langer te blijven werken. Ook het feit dat het akkoord tussen de sociale partners in verband met de fiscale en sociale standstill van de aanvullende pensioenen wordt gerespecteerd, is een goede zaak", zegt het VBO. Maar een structurele hervorming zal na de verkiezingen van 2024 "meer dan nodig zijn".

Ondernemersorganisatie Unizo is "teleurgesteld" over de pensioenhervorming van de federale regering. "Dit is geen hervorming van de pensioenen, maar wat aanpassingen in de marge", zegt topman Danny Van Assche.

Unizo is positief over het plafonneren van de perequatie van de ambtenarenpensioenen, waardoor loonstijgingen van actieve ambtenaren niet meer steeds volledig zullen worden doorgerekend in de pensioenen. Maar voor Unizo had die maatregel nog verder mogen gaan. "Het is nog altijd voordeliger dan het pensioen van werknemers en zelfstandigen die met een welvaartsenveloppe werken", luidt het.

De pensioenbonus, die mensen moet aanmoedigen om langer aan het werk te blijven, vindt de ondernemersorganisatie dan weer een "zeer beperkte en inefficiënte maatregel". Unizo wil ingrijpendere maatregelen. "We stoppen in ons land te vroeg met werken en doorheen de loopbaan zijn we te vaak inactief."

Het pensioenakkoord is voor N-VA niet meer dan "een stuiptrekking van een regering die niet meer in staat is om te hervormen". Kamerlid Wim Van der Donckt is er niet van overtuigd dat het akkoord de financiële houdbaarheid van het pensioenstelsel zal verbeteren.

Om de pensioenen veilig te stellen en aanspraak te maken op het relancegeld, zou België het financiële fundament van onze pensioenen moeten versterken met liefst 1 tot 1,2 procent van het bbp, of zelfs meer. "Maar met dit plan komt de federale regering nog niet eens tot aan de helft van dat bedrag", zegt Van der Donckt.

Het Kamerlid is sceptisch over de plafonnering van de perequatie van de ambtenarenpensioenen - tot maximaal 0,3 procent per jaar van het totale ambtenarenpensioen. "Als een inperking van de perequatie 0,3 procent van het bbp moet opleveren, dan zouden tussen 2023 en 2070 de ambtenarenpensioenen niet meer sterker mogen stijgen dan de groei van het bbp. Dat lijkt me bijzonder ongeloofwaardig", legt Van der Donckt uit.

De pensioenbonus zal ook netto en niet bruto worden uitbetaald. Voor wie ervoor kiest om drie jaar langer te werken kan die eenmalige uitkering oplopen tot 22.645 euro. "De federale regering denkt dus geld te besparen door geld uit te geven", zegt Van der Donckt. "En zo wordt de rekening netjes doorgeschoven naar de volgende generatie."

Daarnaast zal een 20-jarige effectieve loopbaan nodig zijn om toegang te krijgen tot het minimumpensioen. Maar volgens het Kamerlid kan wie "vooral niet werkte nog steeds hetzelfde pensioen krijgen als iemand die een hele carrière lang heeft gewerkt".

Over de aanslag op de tweede pensioenpijler wordt ook gezwegen, merkt Van der Donckt op, "Nochtans is de uitbouw en veralgemening van die tweede pijler essentieel om ons pensioensysteem te redden. Maar in plaats daarvan geeft premier De Croo toe aan de verzuchtingen van de PS om ze leeg te roven met nog eens drie procent extra belastingen. Men verkoopt dus extra belastingen als besparingen."

PVDA-partijvoorzitter Raoul Hedebouw reageert kritisch op het nieuwe pensioenakkoord. "De regering vindt na wekenlang onderhandelen geen akkoord om de superrijken eindelijk te belasten. Ze vindt na jarenlange beloftes geen akkoord over een regeling voor de zware beroepen, die ook tot 67 jaar moeten doordoen. Maar om opnieuw 3 miljard euro te gaan besparen op onze pensioenen is er wel een akkoord", hekelt hij.

Hedebouw waarschuwt de regering. "Met wat deze regering zaait, kunnen ze niet verrast zijn als ze weerstand zullen oogsten bij de werkende bevolking."

De PVDA merkt overigens op dat de pensioenextra's voor de parlementsleden nog altijd niet definitief afgeschaft zijn. "Er is sneller een politieke meerderheid in dit land om 3 miljard te besparen bij de werkende klasse, dan om de eigen politieke privileges af te schaffen. Dat zegt veel over hun prioriteiten", besluit Hedebouw.

Vakbonden ACOD, ACV Openbare Diensten en VSOA zijn er niet over te spreken dat de regering een pensioenhervorming heeft aangekondigd zonder eerst nog met de vakbonden te overleggen. "Dit tart alle verbeelding. Het is onbegrijpelijk en onaanvaardbaar", zegt ACOD-voorzitter Chris Reniers.

Een van de belangrijkste pensioenmaatregelen uit het akkoord gaat over de plafonnering van de perequatie. Dat is het systeem om de ambtenarenpensioenen welvaartsvast te houden, door ze te koppelen aan de salarisverhogingen van actieve ambtenaren.

ACOD wil nog niet veel kwijt over de inhoud van de teksten omdat de vakbond ze nog niet heeft gezien. Ze verklaren wel dat ze niet te spreken zijn over de manier waarop het akkoord tot stand is gekomen. "ACOD stond ervoor open om naar een ander systeem van berekening te gaan. Maar we hebben zelfs de kans niet gekregen."

Ilse Heylen van ACV Openbare Diensten is ook niet tevreden. "Voor gepensioneerde ambtenaren zal de welvaartsvastheid minstens deels verdwijnen", zegt ze. Heylen had ook liever nog overleg gepleegd over de maatregelen. De vakbond zal zich intern beraden over een verdere reactie.

Overheidsbond VSOA zegt dat de ambtenaren "voor de zoveelste keer" worden benadeeld. Ze hekelen het feit dat het altijd maar om de cijfers gaat en niet om de mensen. "Het personeel verdient meer respect dan dat," luidt het in een persbericht. "Opnieuw blijkt dat de regering onbetrouwbaar is."