KIJK. Turkije staakt verzet tegen NAVO-lidmaatschap Zweden na concessies van Stockholm aan Ankara

Erdogan, Stoltenberg en de Zweedse premier Ulf Kristersson spraken elkaar maandag in de Litouwse hoofdstad, aan de vooravond van de NAVO-top die er dinsdag van start gaat. “Ik heb net een constructieve vergadering gehad”, zei Stoltenberg na afloop. “Ik ben blij te kunnen aankondigen dat als gevolg daarvan, president Erdogan heeft ingestemd het toetredingsprotocol zo snel mogelijk voor te leggen” aan het parlement en daarmee samen te werken “om een ratificatie te garanderen”. Wanneer het zover is, laat Stoltenberg echter “uit respect” aan het Turkse parlement. De Zweedse premier Ulf Kristersson spreekt van “een grote stap naar het lidmaatschap. Dit was een goede dag voor Zweden”, klinkt het maandagavond in de Litouwse hoofdstad Vilnius.

In ruil heeft Zweden toegezegd de strijd tegen terrorisme zoals van de Koerdische PKK nog verder op te voeren, aldus de NAVO-chef. In een gezamenlijke verklaring die maandagavond op de website van de NAVO is gepubliceerd, herhaalt Zweden het engagement geen steun te zullen leveren aan de Koerdische militie in Syrië (YPG) en haar politieke arm PYD, net als de aan de Gülenbeweging. Ook de NAVO zelf gaat daarvan meer werk maken en stelt onder meer een terrorismecoördinator aan.

Eerder dit jaar maakte Turkije al een groot punt van anti-Turkse en anti-islamprotesten in Zweden. Stockholm wees op de vrijheid van meningsuiting en van demonstratie, maar kondigde vorige week wel aan te onderzoeken of het koranverbrandingen kan verbieden.

Stockholm gaat zich verder hard maken voor concessies van de EU aan Turkije. Erdogan verraste aan de vooravond van de NAVO-top door plotseling te eisen dat er weer schot zou komen in de vastgelopen Turkse toetreding tot de EU. Zweden belooft zich ervoor in te spannen dat Turken gemakkelijker naar de landen van de unie kunnen reizen en ook de onderlinge handel wordt versoepeld, twee vurige wensen van Ankara.

Turkije is samen met Hongarije het enige van de 31 lidstaten van de NAVO dat de toetreding van Zweden nog niet geratificeerd heeft. Maar Hongarije “heeft duidelijk gemaakt dat het niet het laatste land zal zijn dat ratificeert”, stelt Stoltenberg. “Dus ik denk dat dat probleem zal worden opgelost.”

Zweden voelt zich sinds de Russische invasie van Oekraïne veiliger binnen dan buiten de NAVO. Het land wil net als Finland, dat in april al toetrad, zijn afzijdigheid opgeven en zich aansluiten bij de westerse militaire alliantie.

De doorbraak, die volgde op maanden van moeizame onderhandelingen, kwam uren voor een top van de NAVO-leiders in Vilnius, Litouwen, waar alliantieleden oorspronkelijk hadden gehoopt Zweden als nieuw lid te kunnen verwelkomen.

In plaats daarvan stemde de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ermee in dat hij het parlement van het land zou vragen om spoedig het rectificatieprotocol van het lidmaatschap Zweden, zonder een specifiek tijdschema aan te bieden, aldus de functionaris.

Vertegenwoordigers van verschillende NAVO-lidstaten hebben via Twitter gereageerd op de naderende Zweedse toetreding. Premier Alexander De Croo (Open Vld) juicht het “eerste succes” van de NAVO-top in Vilnius toe. “Met Zweden erbij zal de NAVO sterker, en Europa veiliger zijn”, aldus De Croo. Hij bedankte de secretaris-generaal Stoltenberg nog voor zijn “niet aflatende inspanningen” in het toetredingsproces van Zweden. Minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib schrijft (MR) dat “Zweden hoort bij het bondgenootschap en zo snel mogelijk lid moet worden”.

Ook de Amerikaanse president Joe Biden is tevreden dat Turkije zich niet langer verzet tegen de toetreding van Zweden tot de NAVO. Dat laat het Witte Huis maandag weten in een verklaring. Biden hoopt op een “snelle ratificatie” van het Zweedse lidmaatschap bij de westerse defensiealliantie. “Ik kijk ernaar uit om premier Ulf Kristersson en Zweden als onze 32ste bondgenoot te verwelkomen”, luidt het.

De Finse president Sauli Niinistö twitterde verheugd na het nieuws uit Vilnius: “Ik heb vaak gezegd dat het NAVO-lidmaatschap van Finland niet compleet is zonder dat van Zweden. Nu zijn we een duidelijke stap dichter bij voltooiing. Met Zweden zal het hele bondgenootschap sterker zijn”, aldus het jongste NAVO-lid.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock is eveneens in haar nopjes: “Onze gezamenlijke inspanningen hebben hun vruchten afgeworpen. Met 32 (lidstaten, red.) zijn we allemaal veiliger samen. Gefeliciteerd Zweden”.

Bij buitenlandminister James Claverly van het Verenigd Koninkrijk was een vergelijkbaar geluid te horen: “Het is in ieders belang dat Zweden lid wordt van de NAVO. Hun toetreding maakt ons allemaal veiliger. Het VK verwelkomt de stappen die Turkije vandaag heeft genomen om dit dichterbij te brengen.”