Vandaag cruciale stemming over natuurherstelwet: het wordt (alweer) een dubbeltje op z’n kant

Woensdagmiddag is het zover. Rond halftwaalf stemt het voltallige Europees Parlement over de zwaarbevochten natuurherstelwet. Het belooft – alweer – een dubbeltje op zijn kant te worden. Net zoals in de commissie milieubeheer van het Europees Parlement een drietal weken geleden. De eindstand toen: 88 stemmen uitgebracht, 44 voor en 44 tegen. Het is nu aan het plenaire halfrond om het licht op groen of rood te zetten.

Een ruwe schets van de krachtsverhoudingen: enerzijds hoopt de Europese Volkspartij (EVP), de christendemocratische fractie in het Europees Parlement die sinds mensenheugenis mee aan de touwtjes trekt, om de natuurherstelwet in extremis onderuit te halen. De wet, die voorschrijft dat 20 procent van de Europese natuur hersteld moet worden tegen 2030, vormt volgens de invloedrijke Duitse EVP-kopman Manfred Weber een bedreiging voor de Europese economie en landbouw. Het overgrote deel van zijn collega’s steunt hem.

Puzzelstuk

Anderzijds willen de Europese socialisten en groenen absoluut doorzetten met de natuurherstelwet, die ze aanzien als een hoeksteen van het Europese klimaat- en milieubeleid uitgetekend door Nederlands Eurocommissaris Frans Timmermans. Zonder natuurherstelwet dreigt zijn ‘Green Deal’ een belangrijk puzzelstuk te missen. De strijd tegen de klimaatopwarming en een gezonde natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, luidt het.

Op de wip zitten de liberalen, die verdeeld zijn langs nationale en ideologische breuklijnen. Ook de politieke uitersten in het Europees Parlement kunnen nog een belangrijke rol spelen wanneer het straks echt op een handvol stemmen aankomt. “Er circuleren allerhande Excel-sheets met tellingen”, zegt Kathleen Van Brempt, het ervaren Europees Parlementslid voor Vooruit. “De waarheid is dat niemand weet hoe het woensdag zal uitdraaien. Ik denk dat we het gaan halen, de voorstanders, maar zeker ben ik daar niet van.”

Toekomst

“Ik zal tegen de natuurherstelwet stemmen”, zegt parlementslid Tom Vandenkendelaere, die met cd&v deel uitmaakt van de EVP-fractie. “Voor mij is er uiteindelijk onvoldoende tegemoetgekomen aan de bezorgdheden vanuit Vlaanderen, onder meer over de gevolgen voor de landbouw. Het is ook daarom dat mijn partij vanuit de Vlaamse regering heeft aangedrongen op een tegenstem binnen de Europese Raad vorige maand.” Na lange onderhandelingen tussen de deelstaten heeft België zich midden juni onthouden binnen de Raad.

In aanloop naar de cruciale stemming woensdag wordt alles uit de pr-kast gehaald. Zesduizend wetenschappers hebben het Europees Parlement maandag – via een open brief gepubliceerd in het vakblad Science – opgeroepen om de natuurherstelwet te aanvaarden. Sinds dinsdag is activiste Greta Thunberg opgedoken in Straatsburg. “Het ziet ernaar uit dat het een nipte stemming wordt, maar ik hoop dat de verantwoordelijkheid voor de toekomst het haalt”, aldus de Litouwse Eurocommissaris voor Milieu Virginijus Sinkevicius.

Vanuit de EVP wordt er intussen alles aan gedaan om de (mogelijk) negatieve gevolgen verbonden aan de natuurherstelwet over te brengen. Zo doet online een pancarte de ronde waarin wordt gewaarschuwd dat de wet het einde zal betekenen van Rovaniemi, de hoofdstad van Fins Lapland én de uitvalsbasis van de ‘enige echte’ kerstman. Rovaniemi zou volledig moeten verdwijnen voor nieuw bos. “Mr Timmermans, don’t kick Santa out of his house”, luidt de oproep vanuit de EVP. De bewering is door factcheckers reeds als ‘vals’ beoordeeld.

Strijd

De houding van de EVP in de discussie over de natuurherstelwet doet Europese insiders al langer de wenkbrauwen fronsen. “We zijn gewoon van de EVP dat ze opkomen voor de landbouw, maar dat ze het zo hard spelen is opvallend”, duidt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). “Normaal gezien probeert de EVP een voorstel geduldig te vertimmeren tot het voor hen aanvaardbaar is. Nu wil men het afschieten.”

Volgens Vos speelt een richtingenstrijd binnen de EVP een rol. Terwijl Commissievoorzitter Ursula von der Leyen al jaren een centrumkoers aanhoudt, probeert haar landgenoot Weber de christendemocraten nu naar rechts te duwen. Vos: “Binnen de EVP is nog niet echt uitgemaakt welke kiescampagne men wil voeren in juni 2024. Maar ik kan me voorstellen dat Von der Leyen dit hele offensief met lede ogen aankijkt.”

Zelfs met een goedkeuring in het Europees Parlement moet de natuurherstelwet nog een lange weg afleggen. Daarna wacht een Europees overleg – de ‘trialoog’ – tussen het Parlement, de Commissie en de Raad over een definitieve wettekst. Die onderhandelingen zouden dan tegen het eind van het jaar rond moeten zijn.

Nog dit: de stemming woensdag wordt mogelijk een wilde rit op de EU-achtbaan. Eerst staat er een stemming over de verwerping van de natuurherstelwet op de agenda, op vraag van de EVP. Als deze verwerping een meerderheid haalt, is het al meteen game over voor de wet. Als er geen meerderheid is, gaat het parlement over tot stemmingen over meer dan honderd amendementen op de originele wettekst van Timmermans. Aan het eind daarvan wordt dan gestemd over de aangepaste tekst. Ook dan kan het nog fout lopen. Al lijkt die kans klein.