Auteur Milan Kundera (94) overleden, bekend van "De ondraaglijke lichtheid van het bestaan"

Een van de grootste schrijvers van Europa is niet meer: Milan Kundera (94) is overleden in Parijs, na een lange ziekte. Hij schreef poëzie, essays en romans waarmee hij wereldfaam vergaarde, zoals "De grap" of "Het boek van de lach en de vergetelheid". Zijn bekendste roman is "De ondraaglijke lichtheid van het bestaan", een filosofisch liefdesverhaal dat zich afspeelt tegen de achtergrond van de Praagse Lente en de Sovjetinvasie in 1968.

"De ondraaglijke lichtheid van het bestaan" is in 1988 als "The unbearable lightness of being" verfilmd door Philip Kaufman, met onder anderen Juliette Binoche, Lena Olin en Daniel Day-Lewis in de hoofdrollen. De film was goed voor twee Oscarnominaties in de categorieën bewerkte scenario en cinematografie.

Het grootste deel van zijn leven woonde en werkte Milan Kundera in Frankrijk. Daar trok hij in de jaren 70 heen, op de vlucht voor het communisme dat heerste in (toen nog) Tsjechoslovakije. Zijn boeken waren toentertijd verboden; hij verloor zijn baan als docent. De autoriteiten namen hem zijn nationaliteit zelfs af, pas een vijftal jaar geleden kreeg hij die terug. Kundera schreef en publiceerde daarna in het Frans.

Niet enkel de lezers wereldwijd, ook veel collega-schrijvers prijzen het talent van Milan Kundera. De Vlaamse auteur Gaea Schoeters reageert op Klara: "De roman was voor hem, net omdat die vragen stelt en geen antwoorden geeft, een soort van tegengif tegen elke vorm van totalitaire politieke systemen. Die bieden alleen maar eenduidige antwoorden." 

De Franstalige Belgische schrijfster Amélie Nothomb reageert verslagen op de dood van Kundera. Als twintiger verslond ze zijn romans, zegt ze aan Le Soir. "Hij vertelt sterke verhalen, maar met een zekere afstand tot zijn personages."   

Wouter Hessels, docent filmgeschiedenis aan het RITCS in Brussel, gebruikte de essaybundels van Milan Kundera als lesmateriaal en leidraad in de literatuur. Hij noemt Kundera zijn lievelingsauteur. "Wat ik zo waardeer is de veelstemmigheid van zijn werk, met karakters die staan voor verschillende denkwijzen. Hij schrijft over de grote thema's van leven, dood, liefde, met enorme ironie. Bij hem staat de lichtheid van het leven altijd tegenover de zwaarte."

"Kundera legt de ambivalentie van het mens-zijn bloot. Dat was zijn kijk op de totalitaire samenleving waarin hij leefde en die hij ontvlucht is. Nooit direct politiek, altijd met een filosofische kijk. Hij trok elk dogma in twijfel en was bijvoorbeeld ook kritisch voor de Fluwelen Revolutie."   

Milan Kundera kreeg vele literaire onderscheidingen en werd jarenlang getipt als mogelijke laureaat van de Nobelprijs voor Literatuur, maar die bekroning heeft hij nooit gekregen.

Na de val van het communisme kwam Kundera even in opspraak omdat hij in zijn jonge jaren een tegenstander van het communisme zou hebben verklikt bij de politie. Zelf heeft hij dat altijd ontkend en hard bewijsmateriaal ontbrak. 

In de zomer van 2020 besliste Kundera zijn privé-archief aan de bibliotheek van Brno te schenken, de stad in Tsjechië waar hij was geboren. Het ging om uitgaven van zijn romans in uiteenlopende talen, artikels, tekeningen, recensies, foto's en krantenknipsels.