Tsjechische schrijver Milan Kundera (94), bekend van ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’, overleden

Kundera’s weduwe heeft het nieuws bevestigd aan een woordvoerster van de Kunderabibliotheek in Brno, de geboortestad van de schrijver. “Jammer genoeg moet ik u bevestigen dat Kundera dinsdag is overleden na een slepende ziekte”, zegt woordvoerster Anna Mrázová.

Kundera was een van de belangrijkste naoorlogse Tsjechische schrijvers die wereldwijd bekendheid genoot. Zijn boeken werden in meer dan veertig talen vertaald, ook in het Nederlands. Bij zijn bekendste werken horen, behalve ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’, ook ‘De grap’ en ‘De traagheid’.

Uit onvrede met het communistische regime ging hij midden jaren 70 in ballingschap in Frankrijk. Enkele jaren na zijn ballingschap werd zijn Tsjechoslovaakse nationaliteit hem ontnomen, maar in 2019 kreeg hij het Tsjechisch staatsburgerschap terug. Een jaar later kreeg hij de prestigieuze Franz Kafka-prijs toegekend. Jarenlang had hij een moeilijke relatie met zijn thuisland en de regerende communistische partij, die vaak in zijn romans en verhalen opdoken.

In 1950, op 21-jarige leeftijd, werd hij al uit de partij gezet voor “activiteiten tegen de partij”. Die verwijdering werd in zijn debuut “De grap” een belangrijk thema.

In 1956 werd hij opnieuw tot de eenheidspartij toegelaten, maar in 1970 volgde een tweede en laatste uitzetting. In de nasleep van de Praagse lente bleef hij pleiten voor een hervorming van de Communistische Partij van binnenuit, waarmee hij met de latere president Vaclav Havel botste. Uiteindelijk moest hij besluiten dat zo’n hervorming onmogelijk was, en ging hij in ballingschap. Eerder was zijn werk al verboden in Tsjechoslowakije.

‘De ondraaglijke lichtheid’ speelt zich af tegen de achtergrond van de Praagse lente. Vier hoofdpersonen met verschillende achtergronden en denkbeelden worstelen met het toeval, de politiek, de kunst, de liefde en seks, en in het algemeen met de lichtheid van het bestaan. In 1988 kwam de film uit, in een regie van Philip Kaufman, met Daniel Day-Lewis en Juliette Binoche.

In juli 2020 besloot de schrijver om zijn boeken en archieven na te laten aan zijn geboortestad. Die opende eerder dit jaar in Brno, maar bij de opening waren de Kundera’s zelf niet aanwezig.

Al vele jaren woonde Kundera discreet in het centrum van Parijs. Hij gaf amper interviews en wilde dat zijn werk voor zich sprak.