plusartikels
Audit
Wie vijf jaar in forensisch psychiatrisch centrum blijft werken, krijgt al anciënniteitsfeestje
Het FPC van Gent heeft 500 aanvragen voor herstellingen lopen. — © Lieven Van Assche
De twee forensisch psychiatrische centra (FPC), in Gent en Antwerpen kampen met ernstige tekorten. Personeelstekort en infrastructuurproblemen wegen zwaar op de behandeling en zorg. Dat blijkt uit een audit door de Vlaamse Zorginspectie, waarover Apache eerder berichtte.
Schimmelvorming door vochtinsijpeling, badkamers die niet waterdicht zijn, slecht pleisterwerk, loskomende vloerbekleding in de kamers, uitgeleefde keukens en drie kamers die op het moment van het bezoek van de inspecteurs buiten gebruik waren wegens onleefbaar: het werd allemaal vastgesteld in het forensisch psychiatrisch centrum (FPC) van Gent, dat al sinds zijn opening in 2014 met infrastructuurproblemen kampt. Er staan meer dan 500 aanvragen voor herstelling open.
In mindere mate is dat ook het geval voor het FPC van Antwerpen, dat zes jaar geleden de deuren opende. Daar kunnen sommige werken dan weer niet uitgevoerd worden omdat het gebouw nog niet opgeleverd is.
Personeelsverloop groot
Beide centra bieden behandeling en zorg in een gesloten en beveiligde omgeving aan vooral mannen die een misdrijf hebben gepleegd, maar door psychiatrische problemen en/of een verstandelijke beperking niet toerekeningsvatbaar werden geacht. In Gent zijn er 264 plaatsen, in Antwerpen 182. Allebei kampen ze met een aanhoudend personeelstekort. Het verloop is groot: de gemiddelde anciënniteit ligt zo laag, dat medewerkers die het vijf jaar uithouden een ‘anciënniteitsfeest’ krijgen. Bijna de helft is jonger dan 30 jaar. De werkdruk is te hoog, de doelgroep te moeilijk.
In het FPC Antwerpen was een van de drie psychiaters langdurig afwezig, waardoor sommige geïnterneerden tot twee maanden moesten wachten op een gesprek. Op belangrijke patiëntenbesprekingen was niet altijd een psychiater aanwezig.
Te traag
‘Er is intussen een bijkomende psychiater aangeworven, dat probleem is nu van de baan’, zegt Sandra Vansteenkiste, woordvoerster van beide FPC’s. Ze wijst er ook op dat de infrastructuur vooral in Gent een probleem is: ‘In Antwerpen hebben wij het onderhoud in eigen beheer, in Gent niet. Daar is het uitbesteed, waardoor er bij elk probleem discussie ontstaat over wie bevoegd is: de Regie der Gebouwen of de groep Denys, die het contract binnenhaalde. Wij kaarten dat al jaren aan bij de overheden. Het gaat te traag.’
Ook de personeelsnorm is te krap, zeggen de FPC’s. De federale overheid vergunde de uitbating met een personeelsnorm van 0,7 medewerkers per patiënt. Dat is een stuk lager dan in vergelijkbare ¬afdelingen van psychiatrische ziekenhuizen. Nu al voorzien de FPC’s zelf in meer personeel dan het wettelijke minimum. Uit hun eigen onderzoek blijkt dat de zorgzwaarte van de geïnterneerde patiënten immers veel hoger is dan vooraf ingeschat.
Ook lof
Al die elementen hebben een impact op de zorg. De audit geeft weliswaar aan dat de FPC’s sterke punten hebben. Ze krijgen lof voor tal van initiatieven, waaronder hun inspanningen voor personeelswelzijn, en ze scoren goed in behandelplannen en aanpak. Ze kunnen op sommige vlakken zelfs model staan voor andere zorgomgevingen.
De personeelskrapte maakt echter dat afdelingen soms tot een ‘insluiting’ van de bewoners op hun kamer overgaan, en dat activiteiten uitgesteld worden. In 2022 gebeurde dat 18 keer in Gent, in Antwerpen zelfs 80 keer. Tijdens de zomermaanden trad een grootschalig ‘afschakelplan’ in werking: de Zorginspectie stelde vast dat in Gent 56 procent van het behandelaanbod geschrapt werd en in Antwerpen 66 procent. Rokers mochten alleen nog vapen op hun kamer. De frustratie die daaruit voortkwam, verhoogt volgens de Zorginspectie het risico op agressie. Er waren in 2022 in het FPC Antwerpen 19 arbeidsongevallen ten gevolge van agressie, wat tot 169 dagen arbeidsongeschiktheid leidde. In het FPC Gent, dat groter is, waren er 28 arbeidsongevallen, met 217 dagen arbeidsongeschiktheid tot gevolg.
Een vicieuze cirkel: vorig jaar stapten 73 van de 338 medewerkers van het FPC Gent op, in Antwerpen 91 van de 235. Noodgedwongen zetten de FPC’s veel flexwerkers en in de zomer ook jobstudenten in.
De bevoegde overheden – onder meer de Regie der Gebouwen en de minister van Volksgezondheid – zeggen dat ze de audit nog niet ontvangen hebben.
Correctie 28 juli: In de eerste versie van deze tekst stond dat de uitbater van de FPC’s in Gent en Antwerpen zelf een vrije lage personeelsnorm had voorgesteld, om zo het contract binnen te halen. Dat klopt niet. Het was de federale overheid zelf die deze personeelsnorm vooropstelde. De FPC’s gaven al meermaals te kennen dat dit niet volstaat, en voorzien daarom zelf in meer personeel dan het wettelijk minimum.
