HERLEES OORLOG OEKRAÏNE. Kiev: “Tegenoffensief gaat niet zo snel vooruit” - Wagner niet langer significant betrokken bij gevechten

Duitsland zal tot en met 2027 Oekraïne militaire hulp leveren, voor een totale waarde van 17 miljard euro sinds de start van de oorlog. Na de Verenigde Staten is Duitsland de grootste gever van militaire steun aan Oekraïne, aldus de Duitse bondskanselier Olaf Scholz tijdens zijn traditionele zomerpersconferentie in Berlijn. 

"We hebben berekend dat sinds het begin van de oorlog en tot 2027 het waarschijnlijk 17 miljard euro zal zijn dat we zullen uitgeven voor wapenleveringen aan Oekraïne", aldus Scholz.

De Duitse regering maakte woensdag bekend dat vorig jaar voor 2 miljard euro aan militaire hulp is geleverd. Dit jaar zal dat ongeveer 5,4 miljard euro zijn. Daarna volgt nog 10,5 miljard euro tot en met 2027. De steun komt uit stocks van het Duitse leger, maar bestaat ook uit materiaal van de industrie, vaak in samenwerking met andere partners.

Duitsland kreeg lange tijd kritiek uit Kiev en uit enkele Europese partnerlanden, voor de zekere terughoudendheid om militaire steun aan Oekraïne te leveren. De laatste maanden voerde Berlijn de inspanningen op. Nu krijgt Oekraïne munitie, Leopard-gevechtstanks en luchtafweer uit Duitsland.

Oekraïne is psychologisch gezien al lid van de NAVO. Dat zei minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba vrijdag tijdens een televisie-interview.

"We hebben de psychologische barrière doorbroken en ik zie dat Oekraïne echt al beschouwd wordt als een lid van NAVO", zei Koeleba. Hij noemde het jammer dat er geen "kwantumsprong" gemaakt werd. "Maar die sprong – naar het lidmaatschap – zal onvermijdelijk komen, veel vroeger dan het nu lijkt."

Hij zei ook dat iedereen Kiev achter gesloten deuren verzekerde dat het NAVO-lidmaatschap zal volgen, maar dat het enkel nog de vraag is wanneer en hoe snel.

Er zijn ook gesprekken aan de gang met partners over een "veiligheidheidspact" met Westerse staten. "Wij interpreteren dat als veiligheidsgaranties, zij interpreteren dat als politieke engagementen op het vlak van veiligheid", aldus Koeleba. Hij zei nog te hopen dat er na de algemene verklaring bilaterale documenten zullen volgens met wettelijke engagementen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski kreeg tijdens de NAVO-top in Vilnius eerder deze week geen uitnodiging om de alliantie formeel te vervoegen, maar wel de belofte dat het land lid kan worden nadat de oorlog beëindigd is.

Minister van Financiën Sergiy Martsjenko laakte vrijdag in een mededeling nog dat Oekraïne onvoldoende internationale hulp krijgt voor een "snelle wederopbouw". Van de omgerekend 12,5 miljard euro die beloofd werden, werd nog maar 3,5 miljard vrijgemaakt.

Een snelle wederopbouw verzekert veilige levensomstandigheden voor de Oekraïners en een economisch herstel, aldus de minister. Belangrijk zijn herstellingen aan de infrastructuur, de energiesector en woningen, en het opruimen van mijnen. Volgens Martsjenko verwacht Oekraïne enkel voor het financieren van het begrotingstekort omgerekend 38 miljard euro van internationale donoren.

Sinds het begin van de oorlog op 24 februari 2022 kreeg Kiev al voor meer dan 170 miljard aan militaire, financiële humanitaire hulp van zijn bondgenoten.

Nederland gaat volgend jaar 2 procent van het bruto binnenlands product - de totale omvang van de economie - besteden aan defensie. Dat heeft premier Mark Rutte vrijdag gezegd.

Op de afgelopen NAVO-top in het Litouwse Vilnius bevestigden de staatshoofden en regeringsleiders dat ze nu minstens 2 procent van hun bbp aan defensie zullen uitgeven. In 2014 hadden de bondgenoten nog afgesproken om tegen 2024 te evolueren naar die norm.

Nederland zal volgend jaar nu "voor het eerst sinds 1995" voldoen aan die norm, aldus Rutte. In zijn wekelijkse persconferentie benadrukte hij het belang van die hogere bijdrage.

In 2024 zal de Nederlandse regering 2,04 procent van het bbp aan defensie uitgeven. In 2025 is het ook de verwachting dat Nederland boven de 2 procent uitkomt.

Nederland zat jarenlang ver onder het Europees gemiddelde, met iets meer dan 1 procent aan defensie-uitgaven. Ook veel andere Europese NAVO-lidstaten haalden de 2 procent niet, tot ergernis van vooral de Amerikanen. Door onder meer de oorlog in Oekraïne zijn de NAVO-landen meer bereid te investeren in defensie.

België wil volgens de plannen van de huidige regering die 2 procent-norm pas halen in 2035, maar moest zich daarvoor naar verluidt niet verdedigen op de NAVO-top. In Vilnius zei premier Alexander De Croo dat niemand van de bondgenoten daarover gesproken heeft, "want we zijn heel duidelijk in ons engagement. Dat engagement ligt 100 procent in lijn met de conclusies hier."

De Oekraïense krijgsmacht beweert dat de troepen in het zuiden en zuidoosten van het land in een week tijd 1,7 kilometer zijn opgerukt. Dat vertelde kolonel Mykola Oersjalovytsj tegen verslaggevers.

Oersjalovytsj zegt dat de troepen nu iets dichter bij de bezette stad Melitopol zijn gekomen. Het is een lastig gebied om op te rukken omdat er veel mijnen liggen en de Oekraïense troepen constant onder vuur worden genomen door de Russen, zegt de kolonel nog. Met behulp van tanks zouden de Oekraïners toch een stuk gebied hebben kunnen veroveren. De kolonel zegt dat Oekraïense troepen ook een aanval voorbereiden bij Avdiivka, in de regio Donetsk.

Het Oekraïense tegenoffensief is al weken bezig, maar heeft nog geen grote terreinwinsten opgeleverd. Ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky erkent dat de opmars trager gaat dan gehoopt, maar zegt dat de Oekraïners wel degelijk vorderingen maken en vraagt om geduld. 

De Russische president Vladimir Poetin is het volgens de Turkse president Recep Tayyip Erdogan ermee eens om het graanakkoord te verlengen. Dat akkoord loopt immers maandagavond af. "We bereiden ons voor om Poetin te ontvangen in augustus en we zijn het eens over de verlenging van de graancorridor in de Zwarte Zee", aldus Erdogan vrijdag.

Het Kremlin wilde het nieuws niet bevestigen. "Er is op dit moment van Rusland geen verklaring uitgegeven", zei een woordvoerder op vragen van Russische persbureaus.

In juli afgelopen jaar kwam de graandeal op initiatief van Turkije en de Verenigde Naties tot stand, voor de export van Oekraïens graan.

Huurlingen van de Russische Wagner-groep zijn vandaag ingezet om Wit-Russische soldaten op te leiden in Wit-Rusland. Dat laat het Wit-Russische ministerie van Defensie weten op de berichtenapp Telegram. "(Wagner-)strijders fungeerden als instructeurs in een aantal militaire disciplines", aldus het ministerie.

De trainingen vinden plaats in het kamp dat de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko had aangeboden aan de Wagnerstrijders na hun muiterij tegen het Russische leger, meldt het ministerie van Defensie van Wit-Rusland. Dat kamp ligt in de buurt van de stad Osipovichi, ongeveer 90 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Minsk. 

Tot dusver waren daar geen huurlingen van Wagner gezien. Maar sommige Wagner-strijders zouden al sinds dinsdag in Wit-Rusland zijn. Dat schrijft persagentschap 'Reuters' op basis van twee bronnen dicht bij de huurlingen. 

Op beelden die het ministerie van Defensie heeft vrijgegeven zijn gemaskerde soldaten te zien, zonder duidelijke herkenningstekenen op hun uniform, die Wit-Russische militairen instrueren in onder meer aanvalstechnieken en het gebruik van hulpmiddelen. Volgens het ministerie gaat het om een nuttige ervaring voor het leger. "We hebben niet deelgenomen aan gevechten sinds het einde van de oorlog in Afghanistan", klonk het. Daarmee verwees het naar de invasie van de Sovjet-Unie in Afghanistan in 1979.

België heeft al bijgedragen aan de opleiding van zowat duizend Oekraïense soldaten in Duitsland en Polen, maar ook op Belgisch grondgebied. Dat zeggen minister van Defensie Ludivine Dedonder en de chef Defensie, admiraal Michel Hofman.

"We zijn al enkele maanden bezig met opleidingen, op vlak van artillerie, ontmijning en van de speciale strijdkrachten", aldus Dedonder tijdens de NAVO-top in het Litouwse Vilnius. "In dit stadium zijn minstens duizend Oekraïense militairen opgeleid door België." De minister merkte op dat België zal blijven bijdragen aan de opleiding van Oekraïense soldaten in functie van de noden die de Oekraïners aan hun partners meedelen. 

Defensie leverde al materiële steun voor ontmijning en tegen onder meer chemische, biologische, radiologische en nucleaire bedreigingen. België leverde ook onderzeedrones. De Oekraïners kregen daarvoor ook een opleiding, vaak door de civiele bedrijven die het materiaal produceren. 

De meeste opleidingen vinden plaats in Duitsland en Polen in het kader van de Europese opleidingsmissie EUMAM. Dedonder merkte nog eens op dat België zich "onmiddellijk" had aangesloten bij die missie. Het doel van EUMAM is om tot 15.000 Oekraïense militairen op te leiden. 

Admiraal Hofman bevestigde donderdag tijdens een ontmoeting met de pers dat enkele Oekraïense militairen in België een opleiding hadden gekregen, maar dat daarvoor uit veiligheidsoverwegingen weinig over wordt gesproken.

In de avond en nacht van donderdag op vrijdag heeft de Oekraïense luchtmacht zestien van de zeventien Russische drones met explosieven neergehaald. Dat zegt de Oekraïense luchtmacht op de berichtendienst Telegram. Het zou opnieuw gaan om Shahed-gevechtsdrones van Iraanse makelij die vanuit het zuidoosten werden afgevuurd.

De huurlingen van de paramilitaire Wagnergroep zijn niet langer significant betrokken bij gevechtsoperaties in Oekraïne. Dat heeft het Pentagon donderdag bekendgemaakt, twee weken na de mislukte muiterij van Wagnerstrijders.

De Verenigde Staten denken dat de meerderheid van de Wagnerstrijders zich nog steeds in door Rusland bezette gebieden in Oekraïne bevindt, zei generaal Pat Ryder van het Pentagon op een persconferentie.

Rusland heeft sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, in februari vorig jaar, ruim 236.000 soldaten verloren. Dat meldt de Oekraïense generale staf vrijdag. In de afgelopen 24 uur zouden 550 Russische soldaten zijn gesneuveld. De aantallen kunnen niet onafhankelijk worden bevestigd.

Zowel Rusland als Oekraïne overdrijft het aantal gedode vijandelijke militairen en verhult de eigen verliezen. Rusland heeft al sinds september vorig jaar geen cijfers meer bekendgemaakt. Toen zouden volgens Moskou bijna 6.000 Russische soldaten in de oorlog zijn omgekomen. Volgens westerse schattingen zijn aan beide kanten al zeker zo'n 150.000 soldaten gedood of gewond geraakt.

Het Russische onlinemedium Mediazona heeft samen met de BBC onderzoek gedaan naar de Russische verliezen. Zij slaagden erin om minstens 22.600 gesneuvelde Russische soldaten te identificeren.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie kan in de toekomst tot zo'n 3.000 reservisten activeren om in Europa in te zetten ter ondersteuning van de actieve troepen van operatie 'Atlantic Resolve'. Een besluit daartoe werd recent door president Joe Biden ondertekend.

De Amerikaanse operatie Atlantic Resolve werd opgestart onder Bidens voorganger Obama, na de annexatie door Rusland van de Krim, en versterkt de Amerikaanse aanwezigheid in het oosten van Europa. De missie is bedoeld om de Oost-Europese lidstaten van de NAVO gerust te stellen en Rusland ervan te weerhouden om met de VS geallieerde landen binnen te vallen.

Het Amerikaanse militaire commando in Europa (EUCOM) liet intussen weten dat het bevel van de president niets wijzigt aan de troepensterkte van de VS in Europa. Het gaat niet om extra strijdkrachten, verklaarde luitenant-generaal Douglas Sims aan de pers. Wel is het zo dat de reservisten in de toekomst taken zouden kunnen overnemen die voorheen werden uitgevoerd door soldaten van een actieve eenheid.

Of dit betekent dat de actieve troepen in Europa eventueel afgelost kunnen worden door reservisten, is onduidelijk. Maar het is, volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie, sowieso aan de bevelvoerders van EUCOM om te beslissen hoe de bevoegdheden worden verdeeld.

Volgens onder meer het nieuwsmagazine 'Politico' toont de maatregel aan hoe veel de missie van het Amerikaanse leger in Europa en de inzet van meerdere, nieuwe eenheden na de Russische invasie in Oekraïne van de actieve strijdkrachten vergen.

Het Duitse tabloid 'Bild' bericht over het nieuwe, geheime, NAVO-plan dat zal worden uitgevoerd mocht Rusland een van de bondgenoten aanvallen. Het maar liefst 4.400 pagina tellende document geeft aan wie van de bondgenoten waarvoor verantwoordelijk zal zijn, welke afschrikmiddelen men heeft om aanvallen op essentiële gebieden te voorkomen en hoe dat territorium bij een aanval verdedigd kan worden. Volgens Bild staan de volgende zaken in het document:

- De NAVO-opperbevelhebber moet in specifieke situaties beslissingen kunnen nemen zonder vooraf de bondgenoten te raadplegen. Dit om sneller te handelen.

300.000 militairen van NAVO-bondgenoten zullen stand-by staan, waaronder 35.000 van de Duitse Bundeswehr. Duitsland wordt de logistieke hub van het verdedigingsplan.

Er zullen meer soldaten in het oosten worden gelegerd, waarbij vier belangrijke landen elk verantwoordelijk zullen zijn voor een ander land: Duitsland wordt verantwoordelijk voor Litouwen, waar het permanent een brigade van 4.000 soldaten wil stationeren. De Canadezen zullen verantwoordelijk zijn voor Letland, de Britten voor Estland en de VS voor Polen. 

︎De NAVO moet ook Russische sabotage voorkomen, daarom wil de alliantie haar onderwaterpijpleidingen (zowel voor gas als voor telecommunicatie) beter beschermen. In het VK wordt daartoe een nieuw observatiecentrum ingericht.

In de toekomst moeten alle leden minstens twee procent van hun Bruto Binnenlands Product - de som van alle toegevoegde waarden die in één jaar tot de productie van goederen en diensten in een land kan worden gerekend - in defensie investeren.

De NAVO creëert meer 'zware strijdkrachten' die hevige gevechten kunnen weerstaan. Er zouden meer langeafstandsartilleriesystemen en raketten moeten zijn. Ook de luchtafweersystemen worden uitgebreid.

De berichtgeving van Bild kon nog niet onafhankelijk worden geverifieerd.

België engageert zich om tot zes miljoen euro bij te dragen aan het fonds van de Europese Investeringsbank (EIB) voor Oekraïne. Dat heeft minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) donderdag aangekondigd.

De bedoeling van dat fonds is "om snel een antwoord te bieden op de meest dringende noden van Oekraïne met betrekking tot infrastructuur en om de economie van het land te ondersteunen", meldt ook de EIB donderdagavond in een communiqué.

België heeft net als zestien andere lidstaten een bijdrage toegezegd en de ministers van de betrokken landen ondertekenden daartoe eerder op de dag intentieverklaringen. Frankrijk en Italië leveren de grootste bijdragen en beloofden elk honderd miljoen euro. Andere deelnemende landen zijn Spanje, Ierland, Letland, Litouwen, Luxemburg, Nederland, Polen en Slovakije. Verwacht wordt dat daarmee in totaal zo'n 383,3 miljoen euro zal worden opgehaald. Ook Denemarken, Estland, Griekenland, Kroatië en Cyprus hebben laten verstaan dat ze het fonds willen spekken, maar plakten nog geen bedrag op hun engagement.

"De huidige en toekomstige toezeggingen zullen de Oekraïense economie en het felle verzet tegen de Russische invasie ondersteunen", reageerde EIB-voorzitter Werner Hoyer. Het fonds zal projecten financieren op vlak van gemeentelijke infrastructuur, waarbij onder meer wordt gedacht aan scholen en ziekenhuizen, transportnetwerken, watervoorziening en rioleringen.

Vorig jaar trok de Europese Investeringsbank al 1,7 miljard euro uit voor dringende herstellingen aan beschadigde infrastructuur in Oekraïne.