Waarom de Turkse president Erdogan tevreden kan terugblikken op de afgelopen NAVO-top: "Hij speelt poker en slaagt daar ook in"

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan staat erom bekend een strateeg te zijn op het internationale toneel. Dat was op de voorbije NAVO-top in de Litouwse hoofdstad Vilnius niet anders. Aan de vooravond van de top liet Erdogan weten dat hij het Turkse verzet tegen de toetreding tot de NAVO van Zweden zou opgeven.

Erdogan lag lange tijd dwars omdat Zweden volgens hem te laks optrad tegenover Koerdische militanten die hun toevlucht zochten in het Scandinavische land. Erdogan beschouwt hen als terroristen en wil dat Zweden strenger optreedt tegen "terroristische organisaties". Zweden verscherpte daarop de wetgeving, die vervolging wegens financiering van terrorisme makkelijker maakt. Maar het leek op het eerste gezicht niet genoeg voor Erdogan.

Aan de vooravond van de NAVO-top kwam hij dan toch met goed nieuws voor Zweden. Maar niet zonder er nieuwe voorwaarden aan te koppelen. Erdogan koppelde de toestemming voor het Zweedse NAVO-lidmaatschap plots aan de mogelijkheid om opnieuw te praten over toetreding van Turkije tot de Europese Unie.

"Erdogan speelt hoog spel", analyseert Dirk Rochtus, docent internationale relaties aan de KU Leuven. "Hij wist dat dat niet aanvaard zou worden", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. Maar de Turkse president keerde niet met lege handen naar huis terug. "Hij heeft bereikt dat het thema weer op de agenda staat. Er wordt weer gepraat over de modernisering van de douane-unie en de visumregularisering en dat is heel belangrijk voor de Turken. Zweden heeft ook beloofd om dat mee te ondersteunen."

In Europese kringen waren ze niet echt opgezet met de koppeling van het Zweedse NAVO-lidmaatschap aan de toekomst van Turkije in Europa. "De Europese Unie beschouwde het als een soort afpersing", zegt Rochtus. "De EU is een waardengemeenschap. Als je lid wil worden van de EU, dan moet je beantwoorden aan de democratie, rechtstaat, scheiding der machten. En daar is het momenteel slecht mee gesteld in Turkije. Dus Turkije maakt op dit moment totaal geen kans om lid te worden."

Toch heeft Erdogan zijn slag thuis gehaald. "Voor hem is dit een overwinning, hij krijgt dingen op de agenda. Dus dat is iets waarmee hij kan uitpakken in eigen land." Bovendien wordt hij niet alleen door de Europese Unie beloond, ook door de Verenigde Staten. Want hoewel de VS ontkent dat de nieuwe levering van tientallen F-16's aan Turkije verband houdt met de toestemming om Zweden lid van de NAVO te laten worden, is dat verband er volgens Rochtus wellicht wel.

Het is een strategie waarmee de Europese Unie en de Verenigde Staten de komende jaren mogelijk opnieuw geconfronteerd zullen worden. Want vooral de EU en Turkije hebben elkaar nodig. "Turkije is de poortbewaker in migratie en er is ook veel handel tussen de EU en Turkije. En op geopolitiek vlak is Turkije de bemiddelaar tussen Rusland en het Westen."

Erdogan merkt dat Rusland momenteel verzwakt is en maakt daar nu gebruik van om zich op dit moment meer naar het Westen te keren, stelt Rochtus vast. "Hij heeft het Westen ook nodig." Maar het Westen heeft Turkije ook nodig en daar maakt Erdogan dus handig gebruik van.

Of dat ook het geval zou zijn geweest mocht Erdogans uitdager Kemal Kilicdaroglu de presidentsverkiezingen hebben gewonnen? "Ook hij zou zich naar het Westen keren, maar zou minder een afperser zijn dan Erdogan. Maar misschien zou hij dan niet gekregen hebben wat Erdogan nu gekregen heeft", vermoedt Rochtus. "Erdogan speelt poker en hij slaagt daar ook in."