Poetin: Kiev zit achter “terroristische aanslag” op Krimbrug - Rusland maakt einde aan graandeal

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky stelt dat ook zonder medewerking van Rusland de graandeal verlengd kan worden. Hij heeft daartoe brieven gestuurd naar de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres. Dat meldde hij maandagavond in zijn dagelijkse videotoespraak.

Turkije en de Verenigde Naties waren betrokken bij de totstandkoming van de graandeal in juli vorig jaar. Zij stuurden net als Rusland en Oekraïne functionarissen naar een coördinatiecentrum in Istanbul, dat onder meer de taak kreeg graanschepen uit Oekraïne te inspecteren.  Maar nu trekt Moskou zich dus terug.

Volgens Zelensky kan zijn land graan blijven exporteren via de Zwarte Zee mits de leveringen worden beschermd tegen "Russische waanzinigheid". Volgens hem is het dé uitgelezen kans om de wereld te laten zien dat "chantage" niet mag bepalen wie er voldoende eten op tafel krijgt. 

De Verenigde Staten laten weten samen met andere landen te blijven werken aan de Oekraïense graanleveringen, maar dat men niet van plan is om militaire middelen in te zetten om de scheepsladingen graan te beschermen, aldus de Amerikaanse woordvoerder voor Nationale Veiligheid John Kirby.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft dinsdag een ontmoeting met kardinaal Matteo Zuppi, die in opdracht van de paus bezig is met een vredesmissie voor de oorlog in Oekraïne. De gezant bracht eerder bezoeken aan Moskou en Kiev.

Biden en Zuppi zullen het volgens het Witte Huis hebben over onder meer "het lijden veroorzaakt door de meedogenloze oorlog van Rusland in Oekraïne", de inspanningen van zowel de Verenigde Staten als het Vaticaan om humanitaire hulp te bieden en de focus van de Heilige Stoel op de repatriatie van Oekraïense kinderen die onder dwang zijn meegenomen naar Russische gebieden.

Zuppi sprak vorige maand in Moskou met patriarch Kirill, de geestelijke leider van de Russisch-orthodoxe kerk, en de Russische kinderrechtencommissaris Maria Lvova-Belova. Daarvoor had hij in Kiev een overleg met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Het Vaticaan maakte eerder op maandag bekend dat Zuppi in opdracht van paus Franciscus ook naar Washington zou afreizen.

De Russische president Vladimir Poetin heeft maandag opgeroepen om de veiligheidsmaatregelen op de Krimbrug aan te scherpen na de recente aanval door Oekraïne. Daarnaast dreigde de Rus ook met "een antwoord" op wat hij een "terreurdaad" noemde.

"Omdat het om de tweede terroristische aanval op de Krimbrug gaat, verwacht ik concrete voorstellen ter bescherming van deze belangrijke en strategische transportinfrastructuur", aldus Poetin tijdens een regeringsbijeenkomst die op de televisie werd uitgezonden.

"Er komt zeker een antwoord van Rusland. Het ministerie van Defensie bereidt passende voorstellen voor", zo waarschuwde de Russische president nog.

Volgens Poetin raakte de brug ernstig beschadigd door de "terreurdaad", maar zouden pijlers intact zijn gebleven. De aanval zou het werk zijn geweest van Oekraïne, net als die van oktober vorig jaar toen een deel van het wegdek in zee stortte.

Het Kremlin liet eerder weten dat "het terroristische regime in Kiev" in de nacht van zondag op maandag een aanslag op de brug had gepleegd en dat een pijler was beschadigd. De Russische autoriteiten hadden het over een "noodsituatie" waarbij twee doden, een echtpaar, waren gevallen. Hun dochter is zwaargewond naar een ziekenhuis gebracht, meldden Russische media.

De in 2018 geopende brug is van groot belang voor de bevoorrading van Russische troepen in Oekraïne. Rusland verwacht dat de brug over twee maanden weer open kan voor het verkeer.

Een Russisch gevechtsvliegtuig is maandagnamiddag boven de Zee van Azov in de Russisch-Oekraïense grensregio neergestort. De piloot heeft daarbij het leven gelaten. Dat meldt de burgemeester van de stad Jejsk, Roman Boeblik, op Telegram.

De motor van de Soechoj Soe-25 zou het begeven hebben, aldus nog burgemeester Boeblik. Dat gebeurde tijdens een trainingsvlucht, klinkt het nog.

Vanuit de Zuid-Russische regio Krasnodar, waar Jejsk deel van uitmaakt, stijgen vaak straaljagers op die aanvallen uitvoeren op Oekraïne. 

Het is niet het eerste zware ongeval nabij Jejsk sinds de Russen in februari vorig jaar Oekraïne binnenvielen. In oktober crashte een Russische jachtbommenwerper van het type Soe-34 op een huis. Daarbij vielen meer dan tien doden.

De Verenigde Staten geven 500 miljoen dollar aan humanitaire steun aan Oekraïne. Het Amerikaanse agentschap voor internationale ontwikkeling, USAID, heeft de bijkomende financiële steun toegezegd tijdens een bezoek van Samantha Power, topvrouw van USAID, aan Oekraïne. Volgens de Verenigde Naties bevinden zich zo'n zeventien miljoen mensen in nood sinds de invasie van Rusland in Oekraïne.

De Amerikaanse hulp zal via de Verenigde Naties en andere organisaties aan Oekraïne worden bezorgd. De bedoeling van de som is om burgers die moesten vluchten voor de strijd of die op een andere manier geïmpacteerd werden door de oorlog te ondersteunen. Er worden hulpgoederen uitgedeeld zoals voedingsmiddelen, gezondheidsproducten en drinkbaar water.

Sinds het begin van de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne hebben de Verenigde Staten al ruim 2,6 miljard dollar (zo'n 2,3 miljard euro) aan humanitaire steun geschonken.

Het Verenigd Koninkrijk heeft vandaag sancties opgelegd aan veertien Russen, onder wie een minister en een gekende journalist. Ze worden ervan beschuldigd een rol te hebben gespeeld in de deportatie van 19.000 Oekraïense kinderen door Moskou. Dat heeft de Britse overheid maandag bekendgemaakt in een persbericht.

Londen heeft de sancties voorgelegd als een reactie op "de pogingen van Rusland om de Oekraïense nationale identiteit te verwoesten", laat de Britse overheid weten. De beschuldigden krijgen geen toegang meer tot het Verenigd Koninkrijk en hun activa worden bevroren. 

Het Internationaal Strafhof in Den Haag beschuldigde president Vladimir Poetin persoonlijk van oorlogsmisdaden door de illegale deportatie van duizenden Oekraïense kinderen naar Rusland of door Rusland gecontroleerde zones in Oekraïne. Volgens Londen werden minstens 19.000 kinderen getroffen. Russische autoriteiten ontkennen de aantijgingen. 

Concreet beschuldigt het Verenigd Koninkrijk nu elf mensen in kader van die deportaties. Het gaat onder meer om minister van Onderwijs Sergej Kravtsov en journalist Anton Krassovski. Die laatste riep vorig jaar op de Russische televisie op om Oekraïense kinderen te "verbranden", waarna hij ontslagen werd. 

Londen legt ook sancties op aan de Russische minister van Cultuur, Olga Ljoebimova, wegens haar steun aan het anti-Oekraïens beleid van Rusland. In totaal legde het Verenigd Koninkrijk al aan meer dan 1.600 personen en entiteiten sancties op in het kader van de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne.

De eerste Oekraïense gevechtspiloten maken zich op om met Amerikaanse F-16's te leren vliegen. "Wij wachten op het vertrek van de eerste groep, en daarna volgt een tweede", zei de woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht, Jurij Ihnat, vandaag tijdens een televisie-interview. Ook België draagt bij aan de training.

De coalitie van landen die de Oekraïense piloten opleiden om met F-16-gevechtsvliegtuigen te kunnen vliegen, is vorige week officieel boven de doopvont gehouden in de marge van de NAVO-top in Vilnius, Litouwen. In totaal zullen enkele tientallen piloten worden opgeleid, samen met technisch personeel. België zal instructeurs leveren en de industrie inschakelen voor het onderhoud van de gevechtsvliegtuigen.

De Oekraïense luchtmacht ontkende vandaag berichten dat de opleidingen al gestart zouden zijn. Dat is dus nog niet het geval. Waar de training van start zal gaan, zei de woordvoerder niet.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan is ervan overtuigd dat zijn Russische collega Vladimir Poetin de Oekraïense graandeal wil voortzetten. Dat zei hij vandaag nadat het Kremlin aankondigde dat het uit de deal stapt tot aan de Russische voorwaarden wordt voldaan. 

"Ik denk dat mijn vriend Poetin ondanks de verklaring van vandaag het akkoord wil voortzetten", aldus Erdogan. Het akkoord, dat in juli vorig jaar in Turkije werd ondertekend afgesloten onder bemiddeling van Ankara en de Verenigde Naties, loopt af om 23.00 uur Belgische tijd.

Erdogan zei in zijn commentaren op de televisie ook dat hij de graancorridor met Poetin zal bespreken tijdens een geplande ontmoeting in augustus. Mogelijk belt hij Poetin ook eerder op om de kwestie te bespreken. De Turkse en Russische ministers van Buitenlandse Zaken spreken elkaar alvast later op de dag alvast via de telefoon.

Door het akkoord kon Oekraïne ondanks de oorlog graan blijven verschepen via de Zwarte Zee, wat geleid heeft tot een daling van de prijzen die door de oorlog tot recordhoogtes waren gestegen.

Het Oekraïense leger heeft in een week tijd langs de hele frontlinie 18 vierkante kilometer heroverd op de Russen. Dat zegt viceminister van Defensie Hanna Maljar vandaag via Telegram. Rond de verwoeste stad Bachmoet zouden de Oekraïners 7 vierkante kilometer hebben herwonnen. De stad in het oosten van Oekraïne viel in mei in Russische handen na maandenlange gevechten. Het andere veroverde territorium bevindt zich volgens Maljar in het zuiden. 

Sinds de start van het tegenoffensief, begin juni, zou Oekraïne al 210 vierkante kilometer hebben heroverd. Meer dan 85 procent van de heroveringen vond plaats in het zuiden. Rond Bachmoet werd al 30 vierkante kilometer bevrijd.  

Het Oekraïense leger staat, ondanks de langverwachte wapenleveringen van het Westen, tegenover Russische soldaten die stevige verdedigingslinies hebben opgebouwd met onder meer mijnenvelden. De Russen beschikken ook nog steeds over voldoende vuurkracht om de Oekraïense opmars te stuiten. 

Vrijdag gaf het hoofd van de presidentiële administratie Andrij Jermak toe dat het tegenoffensief van Kiev niet zo snel vooruitgaat. De generale staf van het Oekraïense leger liet zondag weten het offensief verder te zetten in het zuiden. Viceminister Maljar sprak over een "geïntensiveerde" situatie in de buurt van Koepjansk, een stad in het noordoosten waar de Oekraïners zich in een defensieve positie bevinden.

Vandaag loopt de graandeal af die is afgesproken tussen Oekraïne en Rusland onder bemiddeling van de Verenigde Naties en Turkije. De VN hopen dat de overeenkomst opnieuw verlengd kan worden om een voedselcrisis te voorkomen. Rusland wil daar niet zomaar mee akkoord gaan.

Moskou is al maanden ontevreden over de afspraken, die onvoordelig zouden zijn voor Russische bedrijven. Het Kremlin klaagt dat Oekraïens graan zonder problemen kan worden geëxporteerd over de Zwarte Zee, terwijl Russische landbouwbedrijven last hebben van westerse sancties. Volgens de Verenigde Staten is die klacht onterecht omdat de export van graan niet is gekrompen. Sterker nog, vorige week meldde het Russische landbouwministerie een record van 60 miljoen ton aan graan te hebben uitgevoerd.

De Russische voedselexporteurs zijn zelf geen onderdeel van westerse sancties, maar ervaren de strafmaatregelen wel als obstakels. Doordat Russische banken bijvoorbeeld niet meer zijn aangesloten op het internationale SWIFT-betalingssysteem zou het voor agrarische bedrijven moeilijker zijn om financiering binnen te halen en handel te drijven. Volgens persbureau Reuters overweegt de Europese Unie om de Rosselkhozbank (de agricultuurbank) wel weer toe te laten tot SWIFT.

De graandeal kwam tot stand in juli vorig jaar en is sindsdien al drie keer verlengd. De Russische president Vladimir Poetin heeft geregeld gedreigd zich terug te trekken.

Het graanakkoord tussen Rusland en Oekraïne loopt maandagavond af en voorlopig is een verlenging nog niet in zicht. Zondag voer in de Oekraïense havenstad Odesa nog een schip uit, mogelijk een van de laatste voor het verstrijken van de deal.

De graandeal kwam na de Russische invasie van Oekraïne onder bemiddeling van Turkije en de Verenigde Naties in juli vorig jaar tot stand. Zo kon de uitvoer van miljoenen tonnen graan en andere voedingsmiddelen via de Zwarte Zee opnieuw op gang komen, nadat Rusland er de Oekraïense havens had geblokkeerd.

Zondag voer opnieuw een vrachtschip uit in de haven van Odesa. Volgens de VN heeft het meer dan 15.000 ton koolzaad aan boord.

Het schip dreigt een van de laatste te worden, nu Moskou zich voorlopig niet bereid toont om het akkoord weer te verlengen. Het Kremlin eist een versoepeling van de westerse sancties tegen Russische voeding en meststoffen, en aan die voorwaarde is niet voldaan, luidde het zaterdag nog.

Indien de deal in het water zou vallen, kan dat tot voedseltekorten leiden, vooral in Afrika. De VN en verscheidene andere landen dringen er bij Rusland op aan om de overeenkomst daarom te verlengen.

Bij Russische beschietingen van een wijk in Charkov, de grootste stad in het oosten van Oekraïne, is vandaag een man omgekomen en zijn verschillende mensen gewond geraakt, aldus lokale functionarissen. De stad zou vandaag wel drie keer beschoten zijn geweest.

Een eerste aanval gebeurde afgelopen nacht toen de stad beschoten werd met S-300-raketten. Daarbij vielen geen slachtoffers.

Oleh Sinehubov, de gouverneur van Charkov, liet later op Telegram weten dat een twintiger om het leven was gekomen tijdens een tweede aanval. Ook deze keer werden S-300-raketten ingezet. Sinehubov zei dat er brand was uitgebroken en dat drie mannen met granaatscherfwonden in het ziekenhuis waren opgenomen en dan één persoon ter plekke was behandeld.

Nu laat de burgemeester van Charkov, Igor Terekhov, weten dat de stad volgens voorlopige informatie opnieuw wordt aangevallen.

Enkele honderden "ervaren" Wagner-strijders zijn aangekomen in de Centraal-Afrikaanse Republiek om te helpen een referendum op 30 juli in goede banen te leiden, meldt het Russische huurlingenleger. Het bewuste referendum gaat over een grondwetswijziging die een derde ambtstermijn voor president Faustin Archange Touadera mogelijk maakt.

Wagner helpt de regering van de Centraal-Afrikaanse Republiek al meer dan vijf jaar in de strijd tegen rebellen. Begin juli meldden buitenlandse bronnen dat een onbepaald aantal Wagner-huurlingen de Centraal-Afrikaanse Republiek hadden verlaten. De regering ontkende de informatie stellig.

De toekomst van het huurlingenleger is onduidelijk sinds WagnerbaasJevgeni Prigozjin eind juni kortstondig in opstand kwam tegen de regering van de Russische president Vladimir Poetin. Maar Wagners activiteiten in het buitenland, met name in Syrië en enkele Afrikaanse landen, zijn niet publiekelijk in twijfel getrokken.

De Russische geheime dienst FSB beweerde zaterdag een moordaanslag te hebben verijdeld tegen RT-anker Margarita Simonian, een van de belangrijkste pro-Kremlin-mediafiguren, en infuencer Ksenia Sobtsjak, die zich geregeld kritisch uitlaat over de Russische invasie van Oekraïne. Moskou beschuldigde Kiev van de moordpoging.

Maar Oekraïne ontkent dat nu met klem. "Zij (Simonian en Sobtsjak, red.) beïnvloeden niets. Ze spelen geen rol in wat vandaag gebeurt, niet in de context van de oorlog in zijn geheel, noch in de context van Rusland dat zijn globale positie verliest", verklaarde presidentieel adviseur Michajlo Podoljak vandaag aan een Oekraïense televisiezender.

Uit de haven van de Zuid-Oekraïense stad Odesa is vandaag het laatste graanschip uitgevaren voordat maandag de graandeal afloopt. Een jaar geleden spraken Oekraïne en Rusland met Turkije en de Verenigde Naties af dat graanschepen over de Zwarte Zee mogen varen zonder tegengehouden te worden door oorlogsschepen. Het Kremlin wil echter niet zomaar met een nieuwe verlenging van de overeenkomst akkoord gaan.

De Russische president Vladimir Poetin is ontevreden over de voorwaarden van de deal, omdat Russische voedselproducenten last zouden hebben van westerse sancties. Hij wil bijvoorbeeld dat Russische banken weer toegang krijgen tot het internationale SWIFT-betalingssysteem, zodat de agrarische sector weer financiering krijgt en kan handelen. Daarnaast wil Moskou weer gebruik kunnen maken van een ammoniakpijplijn door Oekraïne die werd afgesloten na de Russische invasie.

Volgens de Verenigde Staten ondervindt de Russische landbouwsector helemaal geen nadeel van de westerse sancties, omdat de export van graan afgelopen jaar net is toegenomen.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft aangegeven dat Poetin bereid zou zijn om de deal te verlengen, maar in een gesprek met Cyril Ramaphosa, de leider van Zuid-Afrika, zou Poetin hebben gezegd dat er nog altijd obstakels zijn die moeten worden weggenomen.