Bosbrand op vakantie: hoe hou je het veilig en dekt je verzekering een annulatie of evacuatie?

Informeer je goed voor je op vakantie vertrekt. Check bijvoorbeeld het reisadvies van Buitenlandse Zaken. Natuur- en bosbranden komen steeds vaker voor. Ook op plaatsen waar je het niet meteen verwacht. Ben je in een gebied waar er een verhoogd risico is? Hou (lokale) media in de gaten en volg de waarschuwingen van de lokale overheden.

"Ben je de lokale taal niet machtig? Dan zijn de Facebookpagina of andere socialemediakanalen van de Belgische ambassade of het consulaat vaak een nuttige bron van informatie", geeft Buitenlandse Zaken mee. Je kunt ook steeds een stand van zaken vragen aan de receptie van het hotel of de camping waar je verblijft.

Net zoals bij ons wordt in de meeste andere landen met kleurcodes voor brandgevaar gewerkt: van groen, geel en oranje tot rood (hier en daar zelfs zwart) voor acuut brandgevaar. "Gebruik je verstand en ga niet wandelen in een natuurgebied waar code rood van kracht is", meldt de dienst Noodplanning van Binnenlandse Zaken ons.

Je kunt ook zelf branden helpen voorkomen: maak geen vuur en rook niet in natuurgebieden. "Laat ook geen glas rondslingeren. Let ook op de warme uitlaat van je auto, parkeer die bijvoorbeeld niet in (droog) hoog gras. Als je barbecuet, let er dan op dat je dat niet op het gras doet, maar op een stabiele ondergrond. En hou altijd emmers water in de buurt om te blussen."

Zorg dat je een plan hebt om te vluchten indien nodig. Weet in je camping, hotel of vakantiepark bijvoorbeeld wat de vluchtroutes zijn en ga na waar de verzamelplaats is in het onwaarschijnlijke geval van een evacuatie. Gebruik bij zo'n evacuatie altijd de trap en nooit de lift, want als de stroom uitvalt, kun je erin vast blijven zitten.

Bewaar belangrijke documenten samen: zo moet je bij een snelle evacuatie niet op zoek gaan naar de belangrijkste zaken. In echte risicogebieden kun je eventueel zelfs een vluchttas maken: met daarin je identiteitsbewijs, geld, verzekeringskaart, sleutels, medicijnen en wat eten en drinken.

Buitenlandse Zaken raadt ook nog aan om regio's met bosbranden te vermijden als dat mogelijk is. "Bijvoorbeeld door naar een ander hotel te verhuizen", klinkt het. "Als je reist via een touroperator, neem dan met hen contact op hierover. Vermijd te allen tijde verplaatsingen in de richting van een bosbrand, want dit is geen toeristische attractie."

Je kunt je reis ook op voorhand registreren bij Buitenlandse Zaken, zo weten ze wie er zich waar bevindt in noodsituaties. Dat kan hier.

Zie je rook of vuur? Contacteer meteen de hulpdiensten op het Europees noodnummer 112. Heb je geen gsm(bereik)? Vertrek zo snel mogelijk en spreek mensen aan die je tegenkomt. "Hoe sneller je ingrijpt bij een natuurbrand, hoe groter de kans dat je die kunt stoppen voor het escaleert", geeft de dienst Noodplanning nog mee. "Mensen onderschatten vaak hoe snel een brand kan escaleren. Zeker als er een strakke wind staat."

Als de brand op honderden meters van je verwijderd is, vertrek onmiddellijk. Wie aan wandeltempo vlucht, kan op een paar minuten tijd al ingehaald worden door het vuur. Hulpverleners vergelijken het soms met een lawine, die kun je ook niet tegenhouden. Luister naar lokale adviezen van de hulpdiensten of de lokale overheden. Vragen ze je om te evacueren? Vertrek dan meteen en neem alleen het meest noodzakelijke mee (zoals die vluchttas).

Hoe weet je welke richting je het best heen vlucht als er geen hulpdiensten in de buurt zijn? Loop dan haaks op de windrichting. Je kunt de windrichting checken door te kijken waar de rook heen gaat. Als bijvoorbeeld de brand uit het zuiden komt, loop dan oost- of westwaarts. "Ga naar stukken waar weinig of geen vegetatie is."

Als je ingesloten raakt door de brand, dan heb je wellicht de meeste overlevingskansen binnen een stenen gebouw en niet buiten. In gebieden waar natuurbranden vaker voorkomen, bevindt begroeiing zich veelal op wat afstand van de huizen. Geraak je niet meer binnen? "Leg je dan op de grond onder een natte doek, ook tegen je gezicht." Gebruik die laatste twee tips alleen in absolute noodgevallen als je niet meer weggeraakt.

Keer na een eventuele evacuatie pas terug als de hulpdiensten of lokale overheden dat toestaan. Die hebben het beste zicht op hoe veilig de precieze omstandigheden ter plaatse zijn. Let op voor eventuele beschadigde infrastructuur. Verkeersborden bijvoorbeeld kunnen ook na het blussen nog altijd omvallen. Ook beschadigde gebouwen kunnen risico’s inhouden.

Heb je schade geleden, moet je elders onderdak zoeken of moet je gerepatrieerd worden? Ga na bij je verzekeraar wat er wel en niet verzekerd is. Dat kan lelijk tegenvallen: je hebt minstens een reisverzekering nodig om voor bijstand in aanmerking te komen. "Er is geen andere verzekering die in dit geval kan spelen", klinkt het bij Assuralia, de beroepsvereniging van verzekeraars.

En dan nog is het afhankelijk van je precieze reisverzekering of die effectief tussenbeide gaat komen. "De tussenkomst voor reisonderbrekingen door natuurrampen zit niet standaard in elk contract", zegt Assuralia daarover. "Dus dat is iets wat je best eens bekijkt in je polis."

Ben je gedekt, dan kun je hulp en bijstand verwachten. Dat kan praktisch zijn tot financieel. Denk aan een nieuwe verblijfplaats, een repatriëring of een vergoeding voor een bepaalde verplaatsing. Ook als de luchthaven bijvoorbeeld gesloten wordt door de bosbranden, kan de verzekeraar in dat geval bijstand verlenen door je verblijf te verlengen of een alternatieve route te zoeken.

Bosbranden in de regio zijn - voor de verzekeraars - geen reden om een reis te annuleren. "Het hangt wat af van de situatie ter plaatse", leggen ze bij Assuralia uit. "Als er echt een noodtoestand is op de plaats waar je hotel of vakantiewoning staat of die plaats is niet bereikbaar, dan is het wel een reden. Bosbranden in het land of de regio alleen, zijn niet genoeg voor een annulatie. Zo werkt het niet."

Omgekeerd kan natuurlijk ook: een hotel of touroperator die je vakantie annuleert door de bosbranden (of een andere natuurramp natuurlijk). Dan heb je wel recht op een alternatief of compensatie, maar dat hangt van de voorwaarden van je boeking af. Is je vlucht geannuleerd? Dan is de touroperator verplicht om dit binnen de 14 dagen terug te betalen.

Als je zelf niet ziet zitten om op vakantie te vertrekken, kan je vaak wel wat regelen met je touroperator of reisbureau. "In veel gevallen gaan die je proactief contacteren en een alternatief voorstellen: een andere bestemming of op een andere datum." 

Heb je het alleen georganiseerd, dan kun je hetzelfde proberen te regelen met het platform waarop je geboekt hebt. Al is de kans op succes daar wellicht kleiner. Je neemt dan het beste zelf contact op met je luchtvaartmaatschappij, je accommodatie en de organisatoren van de excursies die eventueel al zijn geboekt.

Wat als je huurauto beschadigd is of zelfs total loss is door een bosbrand? "Dat is afhankelijk van hoe de auto verzekerd is", klinkt het. Een huurauto is sowieso verzekerd met de verplichte autoverzekering. Afhankelijk van de grootte van die auto komt daar een franchise bij van 1.000 tot ruim 2.000 euro bij een schadegeval. Je kunt je extra verzekeren om die franchise te verlagen.

"Als je huurauto dan beschadigd is door een bosbrand, is het alsof je hier een nieuwe auto zou hebben die omnium verzekerd is", meldt Assuralia. "Heb je die extra verzekering niet genomen, dan moet je die hogere franchise zelf ophoesten."

Neem bij concrete en zeer praktische vragen contact op met je touroperator of je reisverzekeraar, die kunnen je meestal wel verder helpen. In geval van nood kun je ook contact opnemen met Buitenlandse Zaken. Je kunt hun contactgegevens hier vinden.