Wat zijn die ministeriële instructies van minister Zuhal Demir? "Juridisch drijfzand" volgens professor staatsrecht

Even terug naar maart. Toen sloten de partijen van de Vlaamse regering een politiek akkoord om de stikstofuitstoot terug te dringen. Dat akkoord moet nu in een decreet in wetgeving gegoten worden.

Twee specifieke punten die CD&V in het akkoord kreeg, moeten daarvoor onderzocht worden met een milieueffectenrapport. Alleen vond de Vlaamse regering geen studiebureau dat het onderzoek wil voeren.

En dus besloot minister Demir zelf actie te ondernemen. Ze kondigde gisteren twee ministeriële instructies af. Mocht ze dat niet doen, redeneert ze, dan dreigt een vergunningenstop. Die kan nefast zijn voor de economische groei in Vlaanderen. 

Zo'n instructie is juridisch gesproken een omzendbrief naar de administraties, zegt Pieter-Jan Defoort in "Terzake". Hij is advocaat omgevingsrecht. "Een individuele minister kan geen wetten of reglementen met algemene kracht uitvaardigen. Ze kan enkel via een omzendbrief interpretaties geven aan decreten, wetten en besluiten van de Vlaamse regering."

Aube Wirtgen, professor staats- en bestuursrecht, noemt het "pseudowetgeving". "Het is geen wetgeving, maar als de minister een instructie geeft, voelt dat wel zo aan. Om tot wetgeving te komen, moet je een hele procedure doorlopen. Dat is nu niet gebeurd."

"Als we kijken naar de hiërarchie van de rechtsnormen, staat dit juridisch helemaal onderaan. Het heeft dus een zeer kleine juridische waarde."

De grote vraag bij deze ministeriële instructies van Demir is of ze aangevochten zullen worden, zegt Wirtgen. "Op zich kan men er wel even mee voort, maar ik sluit niet uit dat ze bij de Raad van State zullen worden vernietigd. Het is juridisch drijfzand."

Toch verhoogt Demir de rechtszekerheid op individuele dossiers, stelt Pieter-Jan Defoort. "Voor andere projecten die stikstof uitstoten in de lucht, is er meer duidelijkheid binnen welke marges je kan werken. Dat is voor mij wel een voordeel als praktijkadvocaat die aanvragers van vergunningen moet bijstaan."

Minister Demir en Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) willen nu blijven zoeken naar een studiebureau, maar er moeten nog veel stappen genomen worden om het stikstofakkoord om te zetten in een decreet. 

"Je geeft hier de indruk dat je een coalitiepartner buiten spel zet om je wil door te voeren", zegt Wirtgen. "Je sluit in maart een akkoord en je slaagt er zelfs niet in dat akkoord in een decreet te gieten. Je geeft daarmee een heel vreemd signaal aan de burger. Dat is het grote probleem. Dat krijg je niet opgelost met ministeriële instructies."