Er komt geen fiscale hervorming. Dat liet premier Alexander De Croo (Open Vld) dinsdagavond rond 23u weten. Hij had zijn vicepremiers om 19u voor de zoveelste keer samengeroepen in een nieuwe poging een akkoord te vinden.

“De premier heeft echter vastgesteld dat geen akkoord mogelijk is over een fiscale hervorming zonder dat deze de begroting ernstig bezwaart. Het is precies de taak van de regering om na drie zware crisisjaren het budgettair tekort stap voor stap af te bouwen”, liet zijn kabinet na vier uur onderhandelen weten. Met andere woorden, over de financiering van deze hervorming er is nog steeds geen overeenstemming. Meer nog, de kloof tussen de partijen is volgens de premier onoverbrugbaar geworden, dus geeft hij de pogingen om een consensus te vinden op.

Het doel van de fiscale hervorming, waarvoor minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) de basis heeft gelegd, is om de lasten op arbeid te verlagen en dus de nettolonen te verhogen. Alleen is er al wekenlang discussie over de financiering daarvan, vooral bij MR. Maandag had die partij al laten weten dat van extra belastingen, bijvoorbeeld op vermogens of in de vorm van btw, geen sprake kon zijn. Ook eiste MR extra arbeidsmarktmaatregelen om meer mensen aan het werk te krijgen.

De partij weigerde om die redenen de voorbije dagen nog verder te onderhandelen, maar na massage van De Croo schoof MR-vicepremier David Clarinval dinsdagavond uiteindelijk dan toch aan. Dat leek een hoopvol teken, maar inhoudelijk bleek het water dus toch nog steeds veel te diep.

LEES OOK. Kernkabinet komt dinsdagavond dan toch bijeen over fiscale hervorming, mét Clarinval (MR)

Boeman MR

Officieel geeft De Croo als oorzaak van het uitblijven van een deal het probleem van de financiering en dus het risico om de begroting hiermee te bezwaren. Maar alle partijen wijzen ondubbelzinnig MR aan als oorzaak van deze mislukking. “Zes van de zeven partijen waren bereid om binnen het afgesproken kader tot een akkoord te komen”, is bij meerdere vicepremiers te horen. “Eén partij weigerde dat.”

Niet alleen waren er inhoudelijke meningsverschillen: bij de andere partijen leefde ook de vrees dat de voorstellen van MR budgettair “op los zand waren gebouwd”, zoals het door een van de vicepremiers wordt omschreven. Zo stelde MR wel arbeidsmarktmaatregelen voor, maar kon niemand een degelijke inschatting maken van de terugverdieneffecten.

In het oorspronkelijke plan van Van Peteghem was voorzien dat er een harmonisering van de btw-tarieven zou komen en dat er extra vermogensbelasting zou komen, onder meer in de vorm van een hogere effectentaks. Die inkomsten zouden dan als basis dienen voor een lastenverlaging op arbeid van 6 miljard euro. De voorbije weken is dat door de vele veto’s van verschillende partijen al gezakt naar 2 miljard, maar nog steeds moest daarvoor een compensatie worden gevonden in andere inkomsten.

Minister Van Peteghem wijst erop dat voor de financiering van het kleinere plan werd gekeken naar eerlijke bijdragen van de grootste vermogens en via het inperken van scheefgegroeide gunstregimes. “Maar wanneer het over dergelijke maatregelen ging, bleven we botsen op een njet.”

Definitief

Andere inkomsten vinden lijkt nu ook definitief niet gelukt te zijn. Eerder had MR al voorgesteld om de hele oefening te koppelen aan de opmaak van de begroting in september-oktober. Maar in zijn communicatie laat de premier doorschemeren dat het, wat hem betreft, definitief over and out is. Zo bedankt hij nu al minister Van Peteghem voor het werk dat hij heeft verricht. Ook merkt De Croo op dat een fiscale hervorming niet in het regeerakkoord was voorzien en dat dus “iedere coalitiepartner hierin moet worden gerespecteerd”. Als een van de zes niet mee wil, dan stopt het dus.

Ook binnen de regering is te horen dat er geen reden is om te denken dat hier na de zomer verandering in komt. “De standpunten liggen te ver uit elkaar.”

Voor de regering-De Croo en in het bijzonder voor CD&V is dit in ieder geval een pijnlijke afsluiter voor het zomerreces. De regering had in het algemeen een succes kunnen gebruiken, voor CD&V wordt het nu ronduit moeilijk om in de verkiezingscampagne van volgend jaar aan te tonen wat zijn meerwaarde in deze federale regering is. De verhoging van het nettoloon door deze hervorming, die vanaf begin 2024 voelbaar had moeten zijn, had de grote troefkaart moeten worden. Maar het ziet er dus naar uit dat die er definitief niet komt.

Van Peteghem reageerde alvast zwaar ontgoocheld. “Uiteraard ben ik teleurgesteld. Vandaag moeten we besluiten dat niet iedereen in staat is om de eigen loopgraven te verlaten en de moed te tonen om in het belang van iedereen beslissingen te nemen. Beslissingen om, zoals iedereen al jaren vraagt, de belastingen voor zij die elke dag hun uiterste best doen om bij te dragen eindelijk te doen dalen.”

“De afgelopen maanden en jaren hebben we hard gewerkt aan plannen waar ik echt in geloof”, gaat Van Peteghem verder. “We hebben voorstellen op tafel gelegd die na veelvuldig en lang overleg redelijk en evenwichtig waren.” Volgens hem bestaat er best een groot draagvlak binnen de samenleving voor een hervorming. We “onderschatten tot wat mensen bereid zijn om de belastingen voor wie werkt te verlagen en het systeem eerlijker, eenvoudiger en meer transparant te maken”.

De minister concludeert dat de plannen voor een hervorming op tafel liggen “voor elke regering die onze fiscaliteit eerlijker, eenvoudiger en moderner wil maken en het verschil tussen werken en niet werken groter wil maken”. “Enkel met een open blik en de moed om ons fiscaal systeem ten gronde te veranderen, zal dat lukken.”

MR: “Te veel belastingen”

“Ik maak er geen geheim van dat het moeilijk was om tot een akkoord te komen”, reageerde David Clarinval, vicepremier van MR, dinsdagavond. Volgens de liberaal lagen er nog steeds “te veel belastingen op tafel”. De voorgestelde hervorming beloonde volgens hem ook niet alle werkenden, zoals zelfstandigen.

“Tijdens de bilaterale gesprekken hebben we een pakket maatregelen voorgesteld om 19.000 extra banen te creëren, boven op de natuurlijke groei. Maar dat voorstel werd niet eens genoemd. Links wilde er niet meer over praten”, aldus Clarinval. Wat er op tafel lag, zou volgens de minister niet genoeg jobs opleveren om de hervorming te financieren.

LEES OOK. Weekend lang geprobeerd, maar geen stap dichter bij fiscale hervorming. Hoe dat kan? “Het probleem van deze regering heeft als initialen M en R”

Clarinval betwijfelt ook of een van de maatregelen die tijdens de gesprekken van de voorbije weken op tafel zijn gelegd, opnieuw zullen opduiken, ook al staat er voor volgend jaar september een begrotingsdebat gepland.

Wrevel, maar “niet einde van regering”

Ondanks het mislukken van de onderhandelingen over de belastinghervorming zal MR blijven werken binnen de Vivaldi-coalitie, verzekerde David Clarinval: “We hebben overmorgen (donderdag, red.) een ministerraad met ongeveer honderd punten op de agenda. We blijven werken aan de andere zaken.”

Daar treedt PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne Clarinval in bij. “Op een gegeven moment moet je een mislukking accepteren. Het is geen gemakkelijk moment, maar het betekent niet het einde van de regering. Maar we zullen waakzamer zijn bij toekomstige onderhandelingen. De maskers zullen sneller af moeten.”

Dat de federale regering geen akkoord heeft bereikt, is volgens Dermagne geen verrassing aangezien “MR maandag op het einde van hun partijbureau een standpunt innam”. Hij prees dinsdagavond het werk van premier Alexander De Croo en minister van Financiën Vincent Van Peteghem. “Er zaten zes partijen rond de tafel om een compromis te vinden en één partij die die logica niet volgde.”

LEES OOK. “Wilde hij zijn eigen ruiten ingooien?”: minister Van Peteghem (CD&V) oogst kritiek, nu Vivaldi voor vijfde weekend op rij op fiscale hervorming zwoegt

Dermagne zegt nog dat de eisen van de Franstalige liberalen verder gingen dan het regeerakkoord. Volgens hem ging het om een “belastingverschuiving” en niet om een “belastingverlaging”, zoals MR eiste. De verschuiving zou zijn van het belasten van arbeid naar het belasten van voornamelijk vermogen en rijkdom, net als consumptie.

“Maar de MR heeft deze logica in twijfel getrokken, met name door te besparen op werkloosheidsuitkeringen”, merkt Dermagne op, die stelt dat die voorstellen niet binnen de krijtlijnen lagen.

Georges Gilkinet, de vicepremier van Ecolo, betreurt dat de besprekingen over de fiscale hervorming mislukt zijn. Hij wijst, zonder MR bij naam te noemen, met de beschuldigende vinger naar een van de coalitiepartners.

“Het is een gemiste kans om ons fiscale systeem te verbeteren door de lage en middenlonen te verhogen en positief gedrag voor de planeet aan te moedigen, dankzij een grotere bijdrage van kapitaalinkomsten” zegt Gilkinet. “Om afspraken te maken, heb je zeven partners nodig in deze regering. Maar een van de partners was weigerachtig, ondanks de prijzenswaardige inspanningen van de minister van Financiën en de premier.”