“Gaat u even naar buiten, zodat ik de patiënt kan verzorgen?” Het is een zin die dokters binnenkort niet meer zomaar zullen uitspreken. Want patiënten hebben voortaan expliciet het recht op een vertrouwenspersoon die aanwezig is tijdens consultaties én behandelingen.

“In de praktijk komt het vaak voor dat de familie naar buiten wordt gestuurd zodra de dokter de kamer binnenkomt”, zegt professor Tom Goffin (UGent), gespecialiseerd in patiëntenrechten. “De mensen even op de gang zetten zodat we ons op de patiënt kunnen concentreren, dat is de gangbare praktijk. Maar zeker als het een naaste is, is dat niet zo logisch. De reflex zou omgekeerd moeten zijn: dat de dokter aan de patiënt vraagt of het stoort dat de bezoeker aanwezig blijft tijdens de behandeling.”

De aanpassing maakt deel uit van de vernieuwde wet op de patiëntenrechten, die maandag is goedgekeurd op de ministerraad en nu nog naar de Kamer gaat. Een eerder ontwerp werd in maart voorgesteld en eerst op de website van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) gezet, waarop iedereen feedback kon geven. Dat het recht op een aanwezige vertrouwenspersoon nu mee in de wet wordt verankerd, is het gevolg van die consultatieronde.

“We kregen meer dan 220 mails met nuttige feedback, concrete suggesties en opmerkingen”, zegt Vandenbroucke. “Ik ben daar zeer dankbaar voor. Dit bewijst dat dit iedereen raakt: patiënten én zorgverleners.”

Naweeën van coronacrisis

Goffin ziet de toevoeging als een gevolg van de coronacrisis, toen bezoekrecht in de praktijk sterk ingeperkt werd. “Het bezoekrecht zelf kan je niet opnemen in de wet, maar op deze manier is het wel opportuun. Zeker omdat het omgekeerde vaak heel vanzelfsprekend wordt gevonden: een arts in opleiding die als kijkstage aanwezig is bij de consultatie. Ook dat is iets waar de patiënt volledig vrij in is om al dan niet toestemming te geven.”

Alleen als het organisatorisch onmogelijk is, of als de hygiëne het niet toelaat, kan de arts nog afdwingen dat de vertrouwenspersoon buiten gaat. In een operatiezaal zal je bijvoorbeeld niet snel de hand van je partner kunnen vasthouden.

Eerder werd ook al afgesproken dat patiënten complexe informatie en diagnoses voortaan ook op papier moeten krijgen, zodat ze het achteraf met hun familie kunnen bespreken en het zelf ook beter kunnen laten doordringen.