Wagners bloedgeld wordt witgewassen in de blinkende wolkenkrabbers van Dubai

In het hart van de miljoenenstad Dubai, schuin tegenover het luxueuze Ritz-Carlton-hotel, is een bedrijfje geregistreerd met een saai klinkende naam: Industrial Resources General Trading. Wie of wat gaat er schuil achter deze naam van een bv’tje zonder website? Het antwoord: investeerders verbonden aan Jevgeni Prigozjin, de 62-jarige oprichter van de Wagnergroep die eind vorige maand een muiterij leidde tegen Moskou. Kort na dat rumoerige weekend werd het bedrijf door de Amerikaanse regering op de sanctielijst geplaatst.

Dat Prigozjin zijn zakenbelangen parkeert in de puissant rijke Verenigde Arabische Emiraten (VAE), is geen toeval. De banden tussen Moskou en het oliestaatje zijn hecht, en worden ogenschijnlijk met de dag sterker. Het hoofd van de islamitische deelrepubliek Tsjetsjenië, Ramzan Kadyrov, bezit een huis in Dubai en treedt geregeld op als tussenpersoon. In de Soedanese burgeroorlog genieten de troepen van krijgsheer Mohamed ‘Hemeti’ Dagalo de financiële en militaire steun van zowel de VAE als Wagner.

De innige relatie heeft alles te maken met de veranderende rol van de VAE, die ondanks de geringe omvang zijn uitgegroeid tot een serieuze speler op het wereldtoneel. Voor het Kremlin zijn de Emiraten de belangrijkste steunpilaar in het Midden-Oosten geworden, nog vóór het failliete Syrië van president Bashar al-Assad.

Een voorbeeld daarvan zijn de huidige sanctiepakketten tegen Rusland: ondanks westerse smeekbeden doen de VAE daar niet aan mee. En terwijl president Poetin door het gros van de wereldleiders wordt gemeden, ging de president van de VAE, Mohamed bin Zayed Al Nahyan, vorige maand “gewoon” naar Sint-Petersburg. Op het jaarlijkse economische forum, vroeger drukbezocht, was hij een van de slechts vier bezoekende staatshoofden. Het ging om een “positief, gecalculeerd risico” dat het land maar al te graag neemt, aldus een hoge VAE-adviseur.

Wagners winsten in Afrika

Er staat nogal wat op het spel. Nu het geld van Russische oligarchen niet meer welkom is in Monaco, Londen of andere westerse hoofdsteden, wijken de Russen massaal uit naar de blinkende wolkenkrabbers van Dubai. Industrial Resources General Trading, het bv’tje van Prigozjins zakenvrienden, fungeert als doorvoerluik voor de behaalde winsten van Wagner bij de goud- en diamantwinning in onder meer de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR).

Onderzoekers zien een patroon: ook de opbrengsten uit grondstoffendelving in andere conflictstaten waar Wagner actief is – zoals Soedan, Mali en Libië – worden in Dubai witgewassen. Vervolgens wordt het bloedgeld gebruikt voor de financiering van Wagners militaire operaties. Bin Zayed is daarmee Prigozjins schatkistbewaarder geworden.

Hoe komt een grootmacht als Rusland bij de Emiraten uit? Die vraag voert terug naar de Arabische Lente, de volksopstanden van 2011. In Libië namen rebellen de wapens op tegen dictator Muammar Kadhafi. De Russische opstelling bleek ruwweg dezelfde als die van de Emiraten: geen van beide wilde iets weten van regime change, bang dat hun eigen burgers geïnspireerd zouden raken door het oproer en ook in opstand zouden komen. Tot hun frustratie zagen ze hoe Kadhafi – met behulp van NAVO-bombardementen – omver werd geworpen en vermoord.

Islamitische Staat

In de jaren daarna besloten de Emiraten en de Russen dezelfde krijgsheer te steunen, Khalifa Haftar, die het opnam tegen de extremisten van Islamitische Staat (IS). Ook dat strookte met de doctrine van president Bin Zayed. Kort samengevat luidt die: tegen politieke islamisten en vóór antidemocratische dictators. Op het Libische strijdtoneel waren enkele jaren geleden naar schatting tweeduizend Wagnerhuurlingen actief, afkomstig uit landen als Syrië, Rusland en Soedan, zij aan zij vechtend met special forces uit de Emiraten.

De miljoenen voor die operaties werden overgemaakt vanaf bankrekeningen in Abu Dhabi, zegt Andreas Krieg, universitair docent defensiestudies aan het Engelse King’s College. “Alleen de oorsprong weten we niet. Het kan zowel Russisch als Emiraats geld geweest zijn.”

Een luchtvaartbedrijf dat in de VAE is gevestigd, Kratol Aviation, belandde begin dit jaar eveneens op de Amerikaanse sanctielijst, omdat het in Libië hielp bij de aanvoer van Wagnertroepen en -wapentuig.

Het mag opmerkelijk genoemd worden dat de VAE – in oppervlakte kleiner dan Cuba of IJsland – aanzienlijke macht hebben in de relatie met Rusland. Bin Zayed kan Wagners bankrekeningen op ieder moment sluiten, en zo een streep zetten door Ruslands bemoeienissen in Afrika en het Midden-Oosten.

“Ook Poetin had daarom kunnen vragen, na Prigozjins kortstondige rebellie”, zegt Krieg. “Hij had Bin Zayed kunnen bellen om te zeggen: sluit al hun bankrekeningen. Dan had hij Wagners ruggegraat geknakt. Waar hadden ze dan met hun geld heen kunnen gaan?” Die stap zette Poetin niet, waarschijnlijk omdat het Wagnernetwerk hem te veel waard is.

Bedrijven die dicht bij de Emiraatse regering staan, lopen bovendien een veel kleinere kans om op de Amerikaanse sanctielijst te belanden. Washington is immers óók een bondgenoot van de VAE – onder andere voor handel, energie en terrorismebestrijding – en schrikt ervoor terug die relatie op het spel te zetten. Zo kunnen de Emiraten op alle borden schaken, en blijven ze de lachende derde.

Correctie: In een eerdere versie stond dat Prigozjin samen met een in Dubai gevestigd mijnbouwbedrijf aandeelhouder is van een Soedanese mijn. Hiervoor blijkt geen feitelijke basis.