Na 18 dagen heeft de jury in het terreurproces haar antwoorden klaar: op deze vragen krijgen we straks een antwoord

De juryleden hebben een bundel van zo’n 340 pagina’s meegekregen, met bijna 300 vragen. Op niet elke vraag moet per se een antwoord komen. Een aantal vragen is namelijk subsidiair, wat betekent dat die vragen pas moeten worden beantwoord als op de voorgaande hoofdvraag “ja” gezegd werd.

De belangrijkste vraag is of de beschuldigden zich schuldig hebben gemaakt aan terroristische moord op de 32 dodelijke slachtoffers. Die vraag wordt voor 9 van de 10 beschuldigden gesteld. Bij de aanslagen in de vertrekhal van Brussels Airport en op de Brusselse metro vielen ook honderden gewonden. De juryleden hebben moeten bekijken of het voor die slachtoffers gaat om poging tot terroristische moord.

Vier mensen stierven in de jaren na de aanslagen. Het gaat onder meer om de 23-jarige Shanti Decorte die vorig jaar euthanasie kreeg wegens ondraaglijk psychisch lijden, nadat ze de bomaanslag op Zaventem had meegemaakt. De openbare aanklager is van oordeel dat hun dood het gevolg was van de aanslagen, de jury moet daarom antwoorden of ook zij het slachtoffer waren van een terroristische moord.

Verder gaat het onder meer nog over lidmaatschap van een terroristische groepering.

1. Oussama Atar wordt gezien als de man die de aanslagen in Brussel vanuit Syrië dirigeerde. De broers El Bakraoui, die zichzelf opbliezen, waren zijn neven en radicaliseerden door hem van criminelen tot terroristen. Hoogstwaarschijnlijk is Atar overleden in Syrië, maar daarover bestaat geen zekerheid en dus staat hij terecht op het terreurproces in Brussel.
2. Mohamed Abrini werd na de aanslagen in Brussel bekend als de “man met het hoedje”. Hij had zich moeten opblazen in de vertrekhal van Zaventem, maar liet uiteindelijk de explosieven achter en vluchtte weg. Op bewakingsbeelden was hij toen met een hoedje te zien. Zijn schuld ontkent hij niet.
3. Osama Krayem is afkomstig uit Zweden en trok naar Syrië om zich aan te sluiten bij terreurgroep IS. In het najaar van 2015 keert hij naar Europa terug om hier aanslagen te plegen. In Brussel had hij zich moeten opblazen op de metro, maar net als Abrini besliste hij op het nippertje om dat niet te doen. De explosieven spoelde hij door in het toilet en de douche op een onderduikadres. Tijdens het onderzoek werkte hij mee met de speurders, maar op het proces zei hij niets meer. Zijn advocaten ontkennen zijn schuld niet. 
4. Salah Abdeslam was op de vlucht na de aanslagen in Parijs van 13 november 2015. De klopjacht op hem voor die aanslagen eindigde op 18 maart 2016, toen de politie hem in Molenbeek kon vatten. Enkele dagen voor de aanslagen in Brussel dus. Daarom vindt Abdeslam dat hij niet kan veroordeeld worden voor (poging tot) terroristische moord.
5. Sofien Ayari werd samen met Abdeslam opgepakt enkele dagen voor de aanslagen in ons land. Daarom ontkent ook hij schuldig te zijn aan de terroristische moorden. Tijdens het proces gaf hij wel aan wat het doel was van de IS-aanslagen in Europa: vergelding voor de bombardementen op IS-stellingen in Syrië. Tijdens zijn laatste woord gaf hij ook aan dat hij erg geraakt was door de getuigenissen van de slachtoffers.
6. Ali El Haddad Asufi was bevriend met de El Bakraoui’s, werd opgemerkt op een schuiladres en was werknemer op de luchthaven. Speurders denken dat hij onder meer praktische informatie over de luchthaven doorgaf en hij zou zelfmoordterrorist Ibrahim El Bakraoui ook geholpen hebben aan wapens. Zelf ontkent hij ook maar iets te maken te hebben met de terroristische aanslagen. Hij gaat voor de volledige vrijspraak.
7. Bilal El Makhoukhi had volgens de speurders een sleutelrol bij de aanslagen. Hij gaf pas enkele maanden voor het proces toe dat hij degene was die de wapens van de terreurcel verborg, maar hij weigerde te zeggen waar. Ook tijdens het proces schiep El Makhoukhi geen klaarheid over de wapens, naar eigen zeggen om niemand anders te beschuldigen.
8. Hervé Bayingana Muhirwa wordt ervan beschuldigd de terroristen vooral logistieke hulp te hebben geboden. Zo verschafte hij Abrini en Krayem onderdak. Dat ontkende hij ook niet. Op het verbergen van misdadigers staan veel lichtere straffen dan op terroristische (poging tot) moord.
9. De broers Smail Farisi en Ibrahim Farisi verschijnen als vrije mensen op dit proces en zitten dus ook niet in de glazen box waar de andere beschuldigden in moeten plaatsnemen. Smail verhuurde zijn appartement onder aan enkele terroristen, het is ook daar dat Osama Krayem de explosieven doorspoelde. Zelf beweert Smail dat hij niets afwist van de terreurplannen. Het federaal parket vraagt om hem te veroordelen voor deelname aan activiteiten van een terroristische organisatie, zijn advocaten gaan voor de vrijspraak.
10. Jongere broer Ibrahim hielp met het opruimen van het appartement. Hij was de enige beschuldigde op het terreurproces die niet werd doorverwezen voor moord en poging tot moord. Omdat er te weinig bewijzen zijn, vroegen de aanklagers tijdens het proces zelfs de volledige vrijspraak voor hem. Beide broers hebben overigens alcoholproblemen, hetgeen tijdens bepaalde zittingen van het assisenproces soms pijnlijk duidelijk werd.

Met zo’n 1.000 waren ze, de gewone burgers uit het Brusselse die waren opgeroepen als kandidaat-juryleden voor een ongezien lang assisenproces. Eind november vorig jaar werden er 36 uit die grote groep uitgeloot tijdens een zitting van het assisenhof: 12 effectieve juryleden en 24 reserve. De vrees bestond dat veel mensen nog zouden afhaken, waardoor er niet genoeg juryleden zouden overblijven. Uiteindelijk vielen in de loop van het proces 9 mensen weg, er bleven dus ruimschoots voldoende juryleden over.

Op donderdagavond 6 juli werden de debatten op het terreurproces gesloten, 7 maanden na de start. De juryleden werden in busjes van het Justitia-gebouw (waar het proces plaatsgrijpt) weggebracht naar een geheime locatie waar de 12 effectieve juryleden en de beroepsrechters in beraad gingen over de schuldvragen. Geheim, want het hele beraad lang moesten de juryleden en het hof afgesneden zijn van de buitenwereld om beïnvloeding te voorkomen. Dat betekent: geen telefoon, geen internet, geen televisie. Reserveleden mogen niet deelnemen aan het beraad, zij moesten dus ook nog eens afgezonderd worden van de effectieve juryleden.

Het beraad mocht niet onderbroken worden: pas als op alle schuldvragen een antwoord was gekomen mét een afdoende motivering konden de juryleden eruit. Zo’n beraad is overigens niet zo simpel als gewoon met een "ja" of "neen" antwoorden. Er kan onderling gediscussieerd worden, juryleden konden ook technisch-juridische vragen stellen aan de magistraten van het hof of bepaalde stukken uit het dossier herbekijken. 18 dagen later zijn ze klaar, het langste beraad ooit in ons land.

De uiteindelijke stemming is geheim, de juryleden weten dus niet van elkaar wat ze gestemd hebben. Dat gebeurt heel traditioneel, op een briefje. Daarop staat: "In eer en geweten, mijn antwoord op de vraag is ja/nee". Die briefjes worden opgehaald en geteld door de voorzitter. Als er op een bepaalde vraag een uitslag van 7 tegen 5 is, zullen de drie beroepsrechters meestemmen. Als de uitslag 6 tegen 6 is, wordt de beschuldigde vrijgesproken op grond van twijfel.

Ruim zeven maanden na de start van het “proces van de eeuw” zullen we straks (vanaf 14 uur) de antwoorden op de schuldvragen te weten komen. Het zal een lange dag worden want de antwoorden op 300 vragen zullen achtereenvolgens voorgelezen worden. Daarmee is het einde in zicht, al zitten we nog niet aan het eindpunt zelf. Dat volgt pas begin september.

Na de uitspraak morgen gaat het proces even in "zomervakantie". Dan volgen de pleidooien over de straffen voor wie schuldig werd verklaard. De juryleden en de beroepsrechters gaan daarna opnieuw in beraad om te beslissen over welke straf ze toekennen.