Verdict op terreurproces is gevallen, verschillende slachtoffers reageren opgelucht: "Belangrijke stap om dit hoofdstuk af te ronden"

De zitting is gesloten en dat betekent dat deze lange dag erop zit. 

Nu krijgen de juryleden een maand vakantie. Op 4 september worden ze opnieuw verwacht voor de pleidooien en de beraadslaging voor de straffen. Voor 8 van de 10 beschuldigden zullen ze moeten bepalen welke straf ze krijgen, de broers Farisi werden hier vandaag definitief vrijgesproken. De meeste daders riskeren levenslang.

We sluiten deze liveblog voor vanavond af.

De advocaten van Salah Abdeslam zijn "zeer, zeer, zeer teleurgesteld" door het arrest. "We zijn teleurgesteld dat ze niet naar onze redenering geluisterd hebben", zeggen ze na de afloop van de zitting. "We zijn helemaal niet tevreden."

De moeder van Shanti De Corte heeft kort gereageerd, ze laat weten dat ze tevreden is met de uitspraak. "Het is een erkenning". Haar dochter overleed vorig jaar na euthanasie. Vandaag werd ze officieel erkend als een van de slachtoffers van de aanslagen, en staat het dus juridisch vast dat haar overlijden een oorzakelijk verband houdt met de aanslagen. 

Ook minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) heeft kort gereageerd op de uitspraak. "We kunnen stellen dat, ondanks de initiële twijfels over de haalbaarheid voor de volksjury van dit langdurig, complex en gruwelijk proces, het grootste ooit in ons land, en ondanks de procedurele moeilijkheden in het begin, het proces sereen is verlopen. De burgers van de volksjury waren daarin een drijvende kracht. De jury heeft recht gesproken. De leden van de jury hebben deze moeilijke taak de voorbije 8 maanden volbracht op een manier die het respect van ons allemaal afdwingt. Hun burgerzin strekt tot voorbeeld."

Ook hij hoopt dat het verloop van het proces en de uiteindelijke uitspraak over de schuld kunnen bijdragen aan het verwerkingsproces van de slachtoffers en de nabestaanden. "Voor hen hebben we steeds aandacht gehad. Onder meer met de webradio, waarmee slachtoffers wereldwijd vanuit de veilige omgeving van een eigen woning het proces vanop afstand konden volgen."

Beschuldigde Sofien Ayari is "tevreden" dat de assisenjury hem heeft vrijgesproken voor terroristische moord en moordpoging. Dat zegt zijn advocate Laura Severin. De jury hield in haar oordeel rekening met het feit dat Ayari altijd heeft verklaard liever terug te willen keren naar Syrië dan deel te nemen aan de aanslagen.

Ook merkte de jury volgens Severin de oprechtheid van Ayari, ook tijdens zijn laatste woord. "Dat heeft veel mensen geraakt, zeker bij de burgerlijke partijen. Verschillende advocaten zijn achteraf met mij komen spreken en de woorden die vaak terugkomen over Ayari zijn: wat een zonde."

Opvallend is dat Ayari is vrijgesproken voor terroristische moord en poging tot moord, terwijl Salah Abdeslam wel schuldig is over heel de lijn. Nochtans volgden de twee na Parijs hetzelfde parcours. "Er zijn factuele verschillen, hoewel ze in hetzelfde safehouse waren. Zo had Abdeslam brieven opgesteld, Ayari niet", aldus Severin.

De voorzitter heeft per beschuldigde overlopen waarom ze al dan niet schuldig zijn. 

• Oussama Atar wordt door het hof gezien als de "centrale figuur". "Hij had de supervisie over de terroristen", klinkt het. Atar is hier niet aanwezig, hij zou omgekomen zijn in Syrië. Maar omdat dat nooit formeel bevestigd kon worden, stond hij wel mee terecht. Hij is schuldig aan terroristische moord en moordpoging, en aan lidmaatschap van een terroristische groepering.
• Mohamed Abrini had volgens het hof "een onmiskenbare rol in de aanslagen op Zaventem en hij wist wat er ging gebeuren in Maalbeek". Hij was de man met het hoedje, die zijn karretje met explosieven in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem achtergelaten had. Hij is schuldig aan terroristische moord en moordpoging, en aan lidmaatschap van een terroristische groepering..
• Osama Krayem had volgens het hof ook "een onmiskenbare rol in de aanslagen in Maalbeek". Op zijn beurt wist hij wat er ging gebeuren in Zaventem. Hij had een rugzak vol explosieven bij, en was op weg naar het metrostation, maar maakte rechtsomkeer. Hij is schuldig aan terroristische moord en moordpoging, en aan lidmaatschap van een terroristische groepering.
• Salah Abdeslam kan volgens het hof niet zeggen dat de aanslagen van Parijs en Brussel niet aan elkaar gelinkt zijn. Hij bleef na Parijs ter beschikking van de verschillende daders, benadrukt het hof. Tijdens het proces pleitte Abdeslam dat hij niet schuldig kon zijn, omdat hij in de gevangenis zat (hij werd enkele dagen voor de aanslagen opgepakt). Maar Abdeslam koos er na de aanslagen in Parijs bewust voor om zich in Brussel te vestigen waar ook een aanslag werd voorbereid en kende het doel van die aanslag, oordeelt het hof. Zijn verklaring dat hij naar Syrië wilde gaan, vindt het hof niet geloofwaardig. "Hij kende de modus operandi, het doel en was vastbesloten om zijn werk af te maken. Daarvoor zijn verschillende materiële bewijzen". Hij wordt dus wel degelijk schuldig bevonden aan terroristische moord en moordpoging, en aan lidmaatschap van een terroristische groepering.
• Sofien Ayari werd vrijgesproken voor terroristische moord en moordpoging, omdat er te veel twijfel heerst over zijn precieze rol bij de aanslagen. Opvallend: want hij legde een gelijkaardig parcours af als Salah Abdeslam. Maar het hof vond geen bewijs dat Ayari noodzakelijke hulp bood om in ons land aanslagen te plegen of daarvan op de hoogte was. Hij heeft ook altijd volgehouden dat hij naar Syrië terug wilde na de aanslagen in Parijs en er is niets in het dossier dat dat tegenspreekt. Ayari wordt wel veroordeeld voor lidmaatschap van een terroristische groepering. Wel belangrijk om te weten: hij werd eerder al veroordeeld voor de aanslagen in Parijs (30 jaar cel) en de schietpartij in Vorst (20 jaar). Hij zal dus hoe dan ook nog een hele tijd in de gevangenis zitten. 
• Ali El Haddad Asufi is over de hele lijn schuldig bevonden. "In tegenstelling tot zijn verklaringen was hij wel degelijk op de hoogte van de extreme radicalisering van de broers El Bakraoui (die de aanslagen pleegden, red.). Hij kende het plan en wilde helpen. Hij was contactpersoon en bood geregeld hulp." Door logistieke hulp te bieden, versterkte El Haddad Asufi de vastberadenheid van de daders om aanslagen te plegen, waardoor hij essentiële hulp bood.
• Bilal El Makoukhi ontkent zijn deelname aan de aanslagen niet. Hij heeft toegegeven dat hij de wapens en explosieven van de terreurcel verborgen heeft, maar heeft nooit willen toegeven waar. De oud-Syriëstrijder vroeg tijdens het proces of zijn daden zouden gekwalificeerd kunnen worden als oorlogsmisdaden. De jury ging niet in op die vraag en veroordeelde hem over de hele lijn.
• H.B.M. is onschuldig bevonden aan terroristische moord en moordpoging, maar schuldig aan lidmaatschap van een terroristische groepering. Het hof ziet duidelijke banden tussen hem en de veroordeelde beschuldigden, maar er heerst twijfel over zijn rol bij de aanslagen en of hij daar zelfs überhaupt van op de hoogte was.
• Smail Farisi is over de hele lijn vrijgesproken, dus voor terroristische moord en moordpoging en voor lidmaatschap van een terroristische organisatie. Hij heeft wel degelijk zijn appartement verhuurd aan de terroristen, maar wist volgens het hof niet wat er beraamd werd. "Zijn verklaringen waren altijd consequent", benadrukt het hof. "Behalve twee oude schoolvrienden kende hij geen hoofdrolspelers, kende hij geen andere schuilplaatsen en was hij niet bezig met religie."
• Ibrahim Farisi is over de hele lijn vrijgesproken, hij stond hier ook alleen terecht voor lidmaatschap van een terroristische organisatie. De vrijspraak was verwacht, want ook het Openbaar Ministerie had die gevraagd. 

De burgerlijke partijen willen niet zomaar mensen achter de tralies steken voor hun plezier. Dat zei overlevende van de aanslag op Zaventem Pierre-Yves Desaive tijdens de pauze van de voorlezing van het arrest van het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. Hij is dan ook verrast, maar niet teleurgesteld, dat Smail Farisi werd vrijgesproken.

"Iedereen die ik rondom mij hoor, lijkt tevreden over het verdict. Ondanks de moeilijkheden heeft gerechtigheid op een serene manier kunnen geschieden. Ik denk dat de beslissingen over de schuld goed reflecteren wat we tijdens het proces hebben gehoord", aldus Desaive.

Desaive drukte ook zijn dankbaarheid uit tegenover de jury. "Zij hebben net als ons dit verhaal meegemaakt. We kunnen uiteraard zeggen dat ze gewoon hun burgerplicht hebben gedaan, maar geen enkele burger is klaar om dat te doen", zegt hij. Zo hebben zij niet alleen zeven maanden lang hun sociaal en professioneel leven onderbroken, maar hebben ze ook dingen gezien en gehoord die hen zwaar zullen raken. "Als ik hen een boodschap mag geven: ze hebben recht op psychologische hulp. Ze hebben hun plicht gedaan tegenover de maatschappij en nu is het aan de maatschappij om hen te helpen."

Volgens justitiejournalist Caroline Van den Berghe bevat het arrest geen al te grote verrassingen. "In grote lijnen is het wat we konden verwachten. Zo is het geen verrassing dat Abdeslam schuldig bevonden is. De grootste verrassing is misschien dat zijn kompaan, Sofien Ayari, wel vrijgesproken is voor terroristische moord en moordpoging. Het is daar dus niet samen uit, samen thuis."

Philippe Vansteenkiste, die zijn zus Fabienne verloor bij de aanslagen, toont in een eerste reactie zijn waardering voor het harde werk van de jury. “Zij hebben fenomenaal werk geleverd en alles grondig onderbouwd in het arrest. Dit is een belangrijke stap om dit hoofdstuk te kunnen afronden."

In september zal het hof oordelen over de strafmaat van de beschuldigden. "Hopelijk kunnen we dan nog een stap zetten om het hoofdstuk definitief af te sluiten", besluit Vansteenkiste.