Na Russische aanvallen op Oekraïense havens: "Nood aan betere luchtverdediging is groot"

Vandaag vindt opnieuw een NAVO-Oekraïne-raad plaats. Dat is een nieuw overleg tussen de NAVO en Oekraïne dat recent opgericht werd tijdens de laatste NAVO-top in Litouwen, onder meer omdat Oekraïne voorlopig geen lid wordt van de NAVO.

Het belangrijkste punt van de bijeenkomst: de graandeal. Die moest tijdens de oorlog de export van graan uit Oekraïne blijven garanderen, maar vorige week besliste de Russische president Vladimir Poetin om de deal niet langer te verlengen. De Oekraïense president Volodimir Zelenski wil met de NAVO nu spreken over de veiligheid van Oekraïense havens en graanexporten.

Sinds het aflopen van de graandeal staan de havens onder druk. Afgelopen week voerde Rusland een hele reeks raketaanvallen uit op de Oekraïense havenstad Odessa, aan de Zwarte Zee. En ook een haven aan de Donau, vlak bij de Roemeense grens, werd gebombardeerd.

"Die aanvallen kunnen we rechtstreeks linken aan het mislukken van de graandeal", ziet ook luitenant-kolonel Tom Simoens. "Zowel Odessa als de Donauhavens zijn lang grotendeels buiten schot gebleven, omdat ze belangrijk zijn voor de doorvoer van graan. Dat die nu zo hard onder vuur komen, is dus geen toeval."

De schade in Odessa is alleszins groot. Onder meer een opslagplaats voor graan werd volledig vernield. "Veel van de Russiche aanvallen zijn op dit moment moeilijk te onderscheppen door de luchtafweer bij die steden", zegt Simoens.

"Oekraïne heeft tot dusver zijn belangrijkste luchtafweersystemen rond de hoofdstad Kiev geplaatst. De schade die we nu in Odessa zien, hebben we daar de voorbije maanden niet meer gezien sinds daar bijvoorbeeld het geavanceerde Patriot-verdedigingssysteem is geïnstalleerd. Maar nu Rusland zich richt op andere doelwitten, merk je dat ze zich daaraan moeten aanpassen."

De nood aan bijkomende luchtafweersystemen is dan ook groot, zegt Simoens. "Dat stond al hoog op het verlanglijstje van Oekraïne en zal daar blijven staan. Als Rusland zijn krachten begint te spreiden over verschillende doelwitten, heb je nu eenmaal meer en betere verdedigingssystemen nodig."

Dat Oekraïne intussen op de Russische aanvallen reageerde met onder meer nachtelijke drone-aanvallen op de Russische hoofdstad Moskou vindt Simoens niet verstandig.

"Ik denk dat het een emotionele reactie is. De Oekraïense steden worden door Rusland al anderhalf jaar onbestraft bestookt met tuigen die veel zwaarder zijn dan drones, en nu komen daar ook nog eens de graanhavens bij. Emotioneel en naar de publieke opinie toe is dit misschien verklaarbaar, maar het oorlogsrecht geldt ook voor Oekraïne."

"Deze aanvallen zullen de Russische standpunten alleszins niet verzachten, integendeel. Je kan ook moeilijk verkopen dat Rusland veroordeeld moet worden voor blinde beschietingen van steden als je vervolgens hetzelfde doet."

"Bovendien moet je het rationeel bekijken: die drones kunnen ze allicht beter elders inzetten, waar ze meer effect hebben. Want ze zijn nu allemaal redelijk makkelijk neergehaald", aldus Simoens.

Ook het Oekraïense tegenoffensief zal vandaag allicht worden besproken op de bijeenkomst met de NAVO. Oekraïne zou gisteren een paar kleine successen hebben geboekt ten zuiden van Bachmoet, maar het gaat bijzonder traag, zegt Simoens.

"We zitten nog altijd op dezelfde fronten van anderhalve maand geleden. De Oekraïners proberen er allicht een slijtageslag van te maken door trage winsten: telkens kleine stukken grondgebied innemen, beetje bij beetje. Ze hopen zo dat de Russen hun reserves aan het opbranden zijn in de eerste linie, om hen dan op termijn te breken."

Al blijft president Zelenski erbij dat Oekraïne meer militaire middelen nodig heeft. "Het zal voor Oekraïne nooit voldoende zijn, punt. Ze smeken om meer middelen, maar die zijn er gewoon niet", zegt Simoens. "De Europese stocks zijn te klein en er kan niet zomaar op korte termijn extra worden geproduceerd. Dat is een plan van lange aanpak."

Simoens erkent wel dat de situatie aan het front anders zou zijn geweest, mocht er sneller effectieve militaire hulp zijn beloofd door de NAVO-landen. "Maar er was de vrees voor militaire escalatie, die mogelijk terecht was", zegt Simoens. "En dan ben je nog afhankelijk van levertermijnen, van logistiek en van Oekraïense soldaten die opgeleid moeten worden. Dus het kost tijd voor die militaire bevoorrading effect heeft op het terrein."