De jury heeft er zich niet op een drafje van afgemaakt: waarom het cruciaal is dat er geen losse eindjes zijn op het terreurproces 

We spoelen even zeven maanden terug, naar 30 november vorig jaar. In een marathonzitting van meer dan 12 uur wordt uiteindelijk een assisenjury samengesteld. Om iets voor middernacht leggen 36 gewone burgers de eed af. De komende maanden zullen zij hun leven helemaal on hold zetten, om een sleutelrol te vervullen in het proces van de eeuw. Groter dan dit heeft ons land het nog nooit gekend. 

Twijfel overheerst. Want zou de volksjury - allemaal mensen zoals u en ik - dat wel volhouden? Er staat veel op het spel, want als ze op het einde niet met 12 overblijven, begint het weer van voren af aan. Een worstcasescenario dat niemand wil. 

Maar kijk, we zijn nu zeven maanden verder. De jury is er nog en heeft gisteren een belangrijke etappe genomen in het terreurproces. "Nadat er enkele mensen afgevallen waren in het begin, is de jury zo goed als intact gebleven. Ze zijn solidair geweest en hebben hun rol ter harte genomen. Het is bijna bovenmenselijk wat ze gedaan hebben, eerst al die maanden tijdens het proces, en dan nu nog eens bijna 20 dagen in afzondering voor het beraad. De twijfels die er waren, de vele politieke discussies over de zin en onzin van zo'n jury, bleken niet terecht", analyseert onze justitiejournalist Caroline Van den Berghe. 

Aan bijna iedereen aan wie je het vraagt, strooit met lof over de prestaties van de jury en over het arrest dat ze schreef. "Genuanceerd", wordt veelal gezegd - ook door Van den Berghe. "Ze hebben een onderscheid gemaakt tussen zes kopstukken, en twee mannen die hier een kleinere rol speelden. Het mooiste compliment dat de jury kon krijgen, is dat de slachtoffers er zich ook in kunnen vinden."

"Het was in elk geval dus niet samen uit, samen thuis. Misschien heerste er op voorhand wel het idee dat ze al die mannen in de glazen box over dezelfde kam zouden scheren, maar dat is niet zo. Het is een genuanceerd oordeel geworden. Het is heel belangrijk om te begrijpen hoe de jury tot een oordeel gekomen is."

Het arrest is dan ook zeer uitvoerig. Meer dan 5 uur had de voorzitter gisteren nodig om het helemaal voor te lezen - en dan ging het nog in sneltempo. In detail stond uitgelegd waarom iemand schuldig of onschuldig verklaard werd. Denk maar aan Salah Abdeslam of Sofien Ayari. Hun parcours was hetzelfde, allebei werden ze enkele dagen voor de aanslagen door de politie gevat. En toch is de ene over de hele lijn schuldig bevonden en de andere slechts deels. "De schuld van Abdeslam is geen verrassing, alleen voor hemzelf misschien wel. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in het netwerk. Misschien wist hij niet wat de concrete doelwitten zouden zijn, maar hij was wel vastberaden om een aanslag te plegen. Daar zijn ook materiële bewijzen van, met name een brief waarin hij schreef dat hij de bedoeling had om zijn werk af te maken. Die materiële bewijzen waren er voor Sofien Ayari niet. Vandaar het onderscheid."

"Weten waarom iemand schuldig of onschuldig is, zorgt voor begrip, voor zekerheid, voor vertrouwen in justitie. Maar er is meer. Het is ook belangrijk dat er geen losse eindjes overblijven. Want losse eindjes zouden mogelijk een grond kunnen zijn om naar Cassatie te trekken. Aangezien de advocaten van bijvoorbeeld Abdeslam heel erg ontgoocheld reageerden, ligt het in de lijn der verwachtingen dat ze dat ook zullen doen. Of het veel zal uitmaken, is dan nog maar de vraag..."

Nu krijgt de jury een maand de tijd om even op adem te komen en de voorbije weken en maanden te laten bezinken. In september volgen dan de spreekwoordelijke laatste loodjes. Vanaf 4 september komt het hof opnieuw samen, om eerst de pleidooien over de strafmaat te beluisteren en vervolgens opnieuw in beraad te gaan over die strafmaat. Een glazen bol hebben we niet, maar Van den Berghe verwacht toch dat de jury dezelfde nuance aan de dag zal leggen. Dat betekent: strenge straffen voor de kopstukken, lichtere voor de kleinere rollen. 

Hoe lang het in september nog zal duren? Ook dat is moeilijk in te schatten. "De pleidooien van het federaal parket en de advocaten van de daders zullen ook een aantal dagen in beslag nemen. En dan is het opnieuw aan de jury. 18 dagen zullen ze er niet over doen, maar op een drafje zullen ze het ook niet afhandelen."