Open Vld en N-VA zetten cd&v in stikstofdossier buiten spel

Parlementsleden van Open Vld en N-VA - onder wie partijvoorzitters Tom Ongena en Bart De Wever - hebben donderdag zelf het stikstofdecreet ingediend. Ze deden dat in overleg met minister-president Jan Jambon (N-VA) die na het Ineos-arrest van vorige week naar een uitweg zocht. De tekst is dezelfde die cd&v in de regering heeft geweigerd, het is dus weinig verrassend dat cd&v hier niet in meegaat. De Vlaamse regering gaat dus verdeelder dan ooit de zomer in. “Een decreet via het parlement heeft minder adviezen nodig dan een decreet via de regering en kan dus sneller van kracht zijn”, zegt Vlaams Parlementslid Steven Coenegrachts (Open Vld). “We gaan wel nog advies inwinnen van de Raad van State. Maar niet van andere instanties. Die hebben trouwens ook al tijdens het openbaar onderzoek hun advies kunnen geven.”

Normaal gezien zou het decreet pas in het voorjaar van 2024 worden goedgekeurd, maar gezien het arrest dat de vergunning van ethaankraker Ineos vernietigde, willen Open Vld en N-VA sneller gaan. “We kunnen tot 8 maanden aan tijd winnen”, zegt Coenegrachts.

“We hopen wel dat – eens het milieurapport is opgestart – cd&v het decreet mee ondertekent. Uiteindelijk is er een meerderheid nodig.”

Of cd&v hierop ingaat, is nog lang niet duidelijk. Veel zal afhangen van het advies van de Raad van State dat Open Vld en N-VA nu alvast vragen. Ook zonder cd&v zou het decreet trouwens goedgekeurd kunnen worden. Oppositiepartij Vooruit heeft namelijk aangeboden om onder bepaalde voorwaarden het decreet te steunen. Als dat zou gebeuren dan “belandt de regering in een nieuwe realiteit” is de waarschuwing van Sammy Mahdi op X (het vroegere Twitter). De vraag is of er dan nog wel een regering is.

Zwijgakkoord sneuvelt

Het gebeurt wel vaker dat een decreet via het parlement wordt geloodst om tijd te winnen, maar dan wel met de steun van alle regeringspartijen. Wat nu gebeurt, is dus ongezien. Het zogenaamde ‘zwijgakkoord’ - de afspraak tussen meerderheidspartijen om één blok te vormen - ligt aan diggelen.

Versoepelingen

Vlak voor het zomerreces weigerde landbouwminister Jo Brouns (cd&v) om het ontwerp van omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) goed te keuren. Diezelfde dag bleek namelijk dat geen enkel bureau kandidaat was om een bijkomend milieueffectenrapport op te stellen. Maar dat milieurapport ging net over de versoepelingen die cd&v in maart had binnengehaald na ellenlange onderhandelingen over stikstof. Over de inhoud van het decreet had Brouns op de laatste ministerraad ook nog opmerkingen, maar hij wil vooral snel een milieurapport. Die versoepelingen zouden de boeren meer toekomstperspectief geven. Zo zouden boeren die stoppen, hun uitstootrechten – zeg maar hun koeien – kunnen overdragen aan boeren uit de buurt zodat die kunnen uitbreiden. Daarnaast zouden de stikstofdrempels voor vergunningen versoepelen zodra het stikstofbad leegloopt. Het milieurapport moet wel nog uitwijzen of dat mogelijk is. Volgens N-VA en Open Vld kan het milieuonderzoek gelijktijdig lopen met de verdere procedure voor het decreet en zal het decreet nooit goedgekeurd worden alvorens het milieurapport klaar is. Maar dat vertrouwt Brouns duidelijk niet. De weigering van Brouns heeft een enorme impact op de timing. De kans dat er deze legislatuur nog een decreet zou komen, was in elk geval zeer klein. Het initiatief is een poging om sneller te gaan. Of om Brouns te doen plooien.

Intrekken

Demir reageerde een paar dagen later zeer fors: ze kwam met een nieuwe ministeriële instructie die zelfs strenger is dan het decreet. Brouns eiste meteen dat die werd ingetrokken. Op die vraag gaan N-VA en Open Vld nu in, ook al wat goede wil te tonen.

Cd&v:“Ongezien, maar we koken niet van woede”

Cd&v is uiteraard niet gelukkig met het initiatief van de regeringspartners. “Het is ongezien, maar we koken ook niet van woede”, zegt de woordvoerder van landbouwminister Jo Brouns (cd&v). De partij bekijkt de demarche van Open Vld en N-VA pragmatisch: het advies van de Raad van State is toch nodig. “Onze lezing van het Ineos-arrest is evenwel dat de Raad (voor vergunningsbetwistingen) van de bevoegde minister een beslissing vraagt die gebaseerd is op een concrete en gedetailleerde passende beoordeling”, laat cd&v-fractieleider Peter Van Rompuy in een reactie weten. “Dat wil zeggen: een onderzoek op grond van wetenschappelijke kennis over de effecten van de bijkomende stikstofuitstoot op het natuurgebied Brabantse Wal. Het advies van de Raad van State kan daarover hopelijk klaarheid brengen.”

Cd&v leest in het arrest dat de stikstofdrempel van 1 procent voor industrie - die in het ontwerp en dus ook in het voorstel van decreet staat - zonder extra gedetailleerd onderzoek niet overeind blijft. Voor boeren ligt die drempel op 0,025 procent, 40 keer strenger. Het extra milieueffectenrapport zou die drempel voor de boeren moeten versoepelen.