Wat vindt de gewone Fransman? VRT Nieuws trok drie weken door "la France profonde"
"Moi, ça ne m’intéresse pas"
Het interesseert me niet, die verkiezingen. Ik was nog maar net de grens over en op een bus gestapt in Duinkerke of een wat oudere, sjofele man beet me al toe dat vragen stellen geen zin heeft. “Die politici hebben geen enkele interesse in ons, wat zou ik me dan interesseren in hen”, luidt de conclusie van de nordiste.
In die regio voel je de wanhoop van de economische teloorgang, de angst voor de vreemdelingen en de woede tegenover hun leiders. Voor mij meteen een eerste les in bescheidenheid want ik dacht dat er dit jaar geen enkele stembusgang zo boeiend zou zijn dan de Franse. En als journalist is het smullen want Frankrijk wordt door deze verkiezingen hertekend, dat staat vast. Alleen zijn niet alle Fransen zo enthousiast over wie straks het potlood vasthoudt om alles te hertekenen.
"Ce sont tous des voleurs"
Op mijn tocht van ongeveer 5.000 kilometer is dat wel de meest gehoorde zin : “Het zijn allemaal dieven.” De affaire rond François Fillon en de nepjobs voor zijn vrouw en kinderen hebben veel gewone Fransen gedegouteerd. In Bretagne omschrijft Mika, een syndicalist en fabrieksarbeider, het zo: “Als Fillon nog geen budget van 25.000 euro per maand kan beheren, waarom zou ik die man vertrouwen om de begroting van Frankrijk op orde te krijgen.”
De graaicultuur waarbij politici tot vijf mandaten en weddes kunnen cumuleren zonder dat een instantie dat effectief controleert, heeft iedereen hier gechoqueerd. “We wisten dat het erg was, maar zo erg, nee, dat konden we nooit vermoeden. Er is zelfs geen schaamte bij die heren en dames om geld aan te nemen van organisaties die ze zelf verachten”, zegt Mika. Een duidelijke verwijzing naar Marine Le Pen die met Europees geld medewerkers betaalt om haar anti-EU programma te verspreiden.
"L’état, c’est moi"
De afkeer tegen het establishment, het royalistische kantje van het presidentiële systeem met een president die een hofhouding heeft en zich als een zonnekoning gedraagt, stoot veel Fransen tegen de borst. Een reden om eens op iemand zoals de extreemlinkse Jean-Luc Mélenchon te stemmen, vindt Martine. " Want hij klinkt oprecht en wil het systeem veranderen." De man naast haar kijkt omhoog en zucht: "des paroles et des promesses". Woorden en beloftes
"Il faut changer"
In de Limousin-streek schenkt boer Dominique mijn glas maar bij. Pineau des Charentes, een zoet drankje dat op een zonnige dagje makkelijk binnenvloeit. Maar wat Dominique vertelt, valt moeilijker te slikken. De Franse landbouwers kunnen amper overleven ondanks hun hard labeur, miljoenen aan investeringen en rijk landbouwverleden.
“Vandaag pleegt een boer in de Pyreneeën zelfmoord, morgen hangt een boer uit de Ardennen zich op, allemaal uit wanhoop, maar niemand spreekt erover.” Dominique is kwaad. Hij kijkt me recht in de ogen en zegt: “Ook dat zijn slachtoffers van terreur, de terreur van de vrije markt. Het moet veranderen, dit kan zo niet verder.”
"Même pas peur"
Een inspiratieloos hotel met uitgeblust personeel aan de rand van de Périphérique. Het was niet altijd het Frankrijk van de postkaarten dat ik tegenkwam. Daar in dat hotel wou ik het laatste televisieoptreden volgen toen een bericht oplichtte vanop mijn smartphone. “Opération de police aux Champs-Elysées en cours…” Een terrorist schiet 1 agent dood en verwondt twee andere. Heel Parijs in rep en roer en samen met mijn ploeg vertrek ik razendsnel richting centrum.
Ik zie en hoor opnieuw de paniek van Fransen en toeristen die uit de zijstraten van de Champs-Elysées toestromen. “Stopt het dan nooit?” Fransen zullen nooit wennen aan terreur. Ze vragen daarom met aandrang een sterke president die hun veiligheid voorop zet. Twee weken lang hoorde ik meer over de groeiende kloof tussen arm en rijk, de fraude-schandalen, de affaires dan over terreurbestrijding.
Maar tijdens de laatste dagen van de campagne heeft de aanslag de presidentskandidaten opnieuw aanleiding gegeven om uit te pakken met straffe uitspraken over veiligheid en terreurbestrijding.
"Paris sera toujours Paris"
Emilien Bouglione, een legende in Franse hoofdstad, en hoofd van een circusdynastie leidt me rond in zijn Cirque d’hiver, hartje Parijs. “Ik ben nooit naar school geweest, maar ik weet genoeg van het leven om te weten dat Frankrijk altijd zal leven met een Latijnse ziel.” Terwijl de 84-jarige man kranig door de straat loopt, vallen knappe Parisiennes hem om de hals, krijgt hij in elk café zijn favoriete rosé-wijn gratis en blijft hij genieten van het leven.
“Verkiezingen of geen verkiezingen, je moet leven met je vrienden en er het beste van maken”, glimlacht hij minzaam. En dan vraagt hij: ”Op wie zou jij stemmen?” Ik kijk wat beteuterd omdat er geen goed antwoord voor de hand ligt, maar gelukkig bevrijdt Emilien me snel uit mijn besluiteloosheid. “Het doet er niet toe op wie we stemmen, zolang we maar iets te drinken hebben.” En hij bestelt prompt nog een glas rosé.