Inspanningen voor Groot Barrièrerif werpen vruchten af: waarschijnlijk niet op Unesco-lijst van bedreigd werelderfgoed
De toekomst van het Groot Barrièrerif ziet er iets beter uit, en dat heeft het te danken aan de inspanningen van de Australische regering. Dat zegt de VN-erfgoedorganisatie Unesco in een tussentijds rapport. Het lijkt erop dat het Groot Barrièrerif daardoor voorlopig niet op de lijst komt met bedreigd werelderfgoed. Australië juicht het rapport toe, maar Unesco waarschuwt dat er nog veel meer inspanningen nodig zijn.
Het ziet er al veel langer niet bijster goed uit voor het Groot Barrièrerif, het grootste koraalrif ter wereld. Tot die conclusie kwam ook een team van tien VN-experten toen het in maart vorig jaar de site bezocht.
Het rif, dat sinds 1981 op de werelderfgoedlijst staat, lijdt erg onder de opwarming van het zeewater door de klimaatverandering. Dat leidt tot het afsterven of verbleken van de koralen. Overbevissing, scheepvaart en vervuiling door industrie en landbouw maken het nog moeilijker voor het kwetsbare ecosysteem om zich te herstellen.
Dat is een probleem, want het rif is een echte kweekkamer voor zeedieren. Er leven maar liefst 1.500 vissensoorten, 100 haaien- en roggensoorten en 30 walvis- en dolfijnensoorten.
Enkele maanden na de missie, in november vorig jaar, bevalen de VN-experten aan om het Groot Barrièrerif op de lijst met bedreigd werelderfgoed te plaatsen. Dat bevestigde niet alleen dat het ecosysteem er slecht aan toe is. Het was ook een klap voor het imago en de economie van Australië. Als het rif daadwerkelijk op de lijst terecht zou komen, zou dat toeristen kunnen afschrikken.
Weg met slechte imago
Daarom besloot de nieuwe Australische regering, die aantrad in mei 2022, om werk te maken van de aanbevelingen van de VN-experten. De socialistische eerste minister Anthony Albanese wil komaf maken met het slechte klimaat- en milieu-imago van Australië.
Dat land, dat onder andere erg rijk is aan (klimaatonvriendelijke) kolen, bleef de voorbije jaren sterk inzetten op fossiele brandstoffen. Steenkool zorgt er bijvoorbeeld nog steeds voor de helft van de elektriciteitsproductie. En ook na de verwoestende bosbranden van de voorbije jaren bleef de vorige premier, Scott Morrison van de centrumrechtse Liberal Party, erg weigerachtig om meer klimaatambitie te tonen. Hij erkende het verband tussen fossiele brandstoffen, maar vond tegelijk dat "wij als Australië ook niet veel kunnen doen aan de klimaatverandering".
Maar de nieuwe regering verscherpte de klimaatdoelstellingen. Australië wil nu tegen 2030 43 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 2005. De regering halveerde het voorbije jaar ook bijna de hoeveelheid meststoffen die vanuit de landbouw terechtkomen in het oceaanwater. Plannen voor een koolmijn en twee dammen vlakbij het Rif werden afgeblazen. En de staat Queensland werkt aan een verbod tegen kieuwnetten, dat in 2027 in voege moet treden.
Die inspanningen werpen hun vruchten af, zo blijkt uit een tussentijds rapport van Unesco. Daarin bevelen VN-experten aan om het Groot Barrièrerif voorlopig toch niet op de lijst met bedreigd werelderfgoed te zetten.
Toeristen welkom
Het gaat om een voorlopig advies. De uiteindelijke beslissing zal in september genomen worden.
"De wereld heeft opgemerkt dat we hard werken om het rif te beschermen", klopte de Australische regering zich gisteren niettemin op de borst. Minister van Milieu Tanya Plibersek voegde daaraan toe dat "de voorlopige beslissing van Unesco erkent dat het Australië, onder Labor (de socialistische partij, red.), opnieuw menens is met het beschermen van het Rif en de strijd tegen de klimaatverandering".
Plibersek stak ook meteen de hand uit naar twijfelende toeristen. "Ons Groot Barrièrerif is een van de meest fantastische natuurwonderen op onze planeet. Ik moedig mensen van over de hele wereld aan om ons prachtige rif zelf te komen bekijken. Jullie zijn zeer welkom."
Klimaatplannen blijven ontoereikend
En Unesco zelf? Die is een pak voorzichtiger. Het Rif hoeft dan voorlopig niet op de lijst van bedreigd erfgoed, toch blijft de toestand erg zorgwekkend. "Het nieuwe beleid "wordt opgemerkt en op prijs gesteld", klinkt het in het rapport, maar er is dringende en volgehouden actie nodig om de weerbaarheid van het Rif op lange termijn te garanderen.
Neem nu de kwaliteit van het oceaanwater. De vooruitgang daar "blijft traag", vinden de experten. Er zit nog altijd veel te veel stikstof in het water.
Ook de klimaatinspanningen kunnen best nog wat beter. Australië blijft op dat vlak hinken op twee benen. De aangescherpte plannen volstaan nog steeds niet om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius, zoals in het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken. En Australië blijft veel kolen verbruiken en exporteren, bijvoorbeeld naar China. Australië denkt er niet aan om die export stop te zetten. Integendeel, het wil die nog minstens tot 2025 zien groeien.
Er is dus nog wel wat werk aan de winkel. Toch ziet het er goed uit voor de status van het Groot Barrièrerif, en dus ook de Australische regering. Begin juni nog noemde Unesco-directeur Audrey Azoulay zich "verheugd" over de medewerking van de Australiërs. Dat belooft goeds voor september, wanneer de uiteindelijke beslissing wordt gemaakt.