Opvallend dat Rusland niet ingreep: drie vrachtschepen bereiken Oekraïense havenstad Izmajil

Sinds Moskou vorige maand de graandeal met Oekraïne en de VN opzegde, dreigen de Russen vrachtschepen tegen te houden die op weg zijn naar Oekraïense havens aan de Zwarte Zee. De actie van de vrachtschepen kan mogelijk het sein zijn voor andere internationale schepen om koers te zetten naar Izmajil en andere kleine Oekraïense havens aan de rivier de Donau, zo’n 150 kilometer ten zuiden van Odessa, de grootste Oekraïense havenstad. De graanexport vanuit Odessa en twee andere grote Oekraïense havens ligt plat sinds de Russen de graandeal opzegden.

De vrachtschepen, varend onder meer onder de Israëlische en Griekse vlag, werden vanuit de lucht gevolgd door NAVO-vliegtuigen en een drone. Onder andere een Amerikaans P-8 Poseidon-patrouillevliegtuig en een Amerikaanse Global Hawk-drone vlogen door Roemeens en Bulgaars luchtruim, blijkt uit informatie van websites die het internationale vliegverkeer volgen. De havenstad Izmajil ligt vlak bij de grens met Roemenië, een belangrijke NAVO-partner in de Zwarte Zee-regio.

Goed zichtbaar

Het is niet uitgesloten dat Rusland de drie schepen alsnog hindert als ze koers zetten naar de Bosporus of aanmeren in Turkije, mochten ze graan of andere landbouwproducten hebben opgehaald. Dat de Russische marine zondag niet ingreep is opvallend, omdat de drie vrachtschepen makkelijk gevolgd konden worden. Door hun transponders waren hun koers en locatie goed zichtbaar.

“Het lijkt erop dat Russische leger niet bereid of niet in staat is om neutrale schepen die via de Zwarte Zee naar Oekraïne varen met geweld te stoppen en te doorzoeken”, concludeert het Institute for the Study of War (ISW). Die Amerikaanse denktank volgt nauwgezet de oorlog in Oekraïne.

Rusland heeft na het opzeggen van de graandeal het moderne oorlogsschip Sergei Kotov naar het zuiden van de Zwarte Zee gedirigeerd, mogelijk om het internationale vrachtverkeer in de gaten te houden. Dat schip, dat kleiner is dan een fregat, is onder andere bewapend met Kalibr-kruisraketten. “Er is een reële mogelijkheid dat het deel zal uitmaken van een taakgroep om commerciële schepen te onderscheppen”, waarschuwde het Britse ministerie van Defensie toen.

Alternatieve routes

Moskou claimde eind vorige maand dat Oekraïne had geprobeerd dit marineschip met zeedrones aan te vallen, zonder succes. De Sergei Kotov patrouilleert op de vaarroute tussen de Bosporus en Odessa. Londen wees erop dat door het graanakkoord de Zwarte Zee niet op grote schaal werd betrokken bij de oorlog. Maar dat dreigt nu te veranderen. “Er bestaat nu de mogelijkheid dat de intensiteit en reikwijdte van het geweld in het gebied zal toenemen”, aldus het Britse ministerie.

Door het einde van het graanakkoord is Oekraïne nu aangewezen op alternatieve routes over de weg, via de rivier of met vrachttreinen. Op maandag sloot Kiev een akkoord met Kroatië om graan, zonnebloemolie en andere landbouwproducten via dit land naar belangrijke afzetgebieden te krijgen, zoals Afrika. Het gaat om Kroatische havens langs de Donau en aan de Adriatische Zee.

“Elke bijdrage aan het deblokkeren van de export, elke deur die kan worden geopend, is een echte, effectieve bijdrage aan de voedselzekerheid in de wereld”, aldus de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba na overleg met zijn Kroatische collega Grlic Radman.

Droneaanvallen

Maar al deze routes kunnen het wegvallen van Odessa, Tsjornomorsk en Pivdennyi niet opvangen. Vanuit die drie havens kon onder de deal met Rusland graan uit Oekraïne geëxporteerd worden.

Rusland doet sinds het einde van de graandeal alle moeite om behalve Odessa ook de havens aan de Donau militair te treffen. Zo werden vorige week graanopslagplaatsen in Reni geraakt bij een aanval met Iraanse drones. Reni is een belangrijk transportknooppunt aan de Donau. Het ligt zo’n 45 kilometer van Izmajil.

Door de Russische luchtaanvallen worden rederijen die gebruikmaken van de Donauroute geconfronteerd met stijgende verzekeringspremies. “Wij hebben geen andere keuze”, aldus het plaatsvervangend hoofd van de Oekraïense Landbouwraad, Denys Martsjoek, vorige week na de Russische luchtaanval op Reni over het op grotere schaal gebruiken van de rivier. “Als de Zwarte Zee is afgesloten, is de Donau een van de hoofdroutes die we moeten gebruiken. Zonder deze route wordt de export kritiek. Over land kan maar slechts een klein deel van de export worden vervoerd.”