Moet "cum laude" verdwijnen in opleiding geneeskunde? "Zorgt voor stress en ongezonde competitie"

Een tot de nok gevulde aula die tijdens de proclamatie van studenten te horen krijgt wie er "cum laude" afstudeert. Het is een beeld dat bij de Nederlandse opleidingen geneeskunde stilaan verdwijnt. Vier van de acht opleidingen hebben de beoordeling al geschrapt of onderzoeken het verdwijnen ervan.

Bij ons roept Piet Hoebeke nu op tot dezelfde denkoefening. De decaan van de opleiding geneeskunde aan de UGent ziet in het label geen toegevoegde waarde voor de beoordeling van studenten en waarschuwt voor de mentale impact ervan.

"Het zorgt voor stress en ongezonde competitie omdat het voor veel studenten een fetisj wordt." En dat terwijl volgens Nederlands onderzoek een kwart van de studenten geneeskunde nu al een hoog risico loopt op een burn-out, klinkt het in De Morgen. De onderlinge concurrentie tijdens het toelatingsexamen, voor een specialisatie en uiteindelijk ook een job in een ziekenhuis zou zwaar doorwegen.

Als het van Piet Hoebeke afhangt, zou "cum laude" mogen verdwijnen, maar daar is onderwijsspecialist Wouter Duyck (UGent) het absoluut niet mee eens. "Heel erg is dat. Intellectueel uitblinken wordt niet gewaardeerd of aangemoedigd. Enkel in de sport mag men nog sneller lopen of fietsen dan een ander, en wordt dat bewonderd."

"Het is een symptoom van de zesjescultuur", aldus Duyck. "Op school moet iedereen het precies even goed doen. En de reële verschillen die er zijn worden uitgegomd door bijvoorbeeld onderscheidingen af te schaffen."

"Die zesjescultuur heeft ook onze studenten en kinderen bereikt. We hebben nu zowat de laagste prestatiemotivatie van Europa en scoren ook slecht op het vlak van intrinsieke motivatie, wat een betere driver is. Er is dus geen goesting om te leren."

Wat dan met de druk op studenten geneeskunde, die voor een significant deel van hen te groot zou zijn? "Het is wat vreemd te stellen dat leerlingen "te veel druk" zouden ervaren als we de laagste prestatiemotivatie van Europa hebben", aldus Duyck. "Men doet ook alsof hoge verwachtingen per definitie het mentaal welzijn schaden. Dat is niet zo. We zien in onderzoek dat mentaal welzijn en prestatiemotivatie net positief samenhangen."

"Het vermogen om iets te leren beschermt tegen mentale problemen. Het feit dat onze leerprestaties achteruit gaan is net een van de redenen voor ons haperend welzijn. Nog minder cognitieve ontwikkeling nastreven is dan niet de oplossing, maar net een deel van het probleem."

Volgens Hoebeke zijn nochtans veel studenten het systeem van "cum laude" liever kwijt dan rijk. "De ratrace naar de keuze van een specialisatie is nu al toxisch. Mensen die in de toekomst moeten samenwerken laten we drie keer met elkaar in concurrentie gaan. Dat staat helemaal haaks op de filosofie van het artsenberoep, wat samenwerken is."

Als het dan niet met "cum laude" is, hoe moeten universiteiten dan wel excellentie in de kijker zetten? Hoebeke pleit voor het behoud van het huidige puntensysteem met een uitbreiding van de competenties waarop studenten beoordeeld worden. Via gerichte feedback zou dan een passende verderzetting van hun carrière voorgesteld kunnen worden.

Het is een idee dat de Vlaamse Vereniging van Studenten wel genegen is. "Er zou bijvoorbeeld vermelding kunnen zijn van extracurriculair engagement, mantelzorg of speciale verdiensten voor de maatschappij", stelt voorzitter Julien De Wit. Daarbij wordt gedacht aan bijvoorbeeld diplomabadges die uitgereikt kunnen worden.

Een volledige afschaffing van de erkenning "cum laude" gaat volgens De Wit dan weer te ver. "We begrijpen zeker de argumentatie dat een student meer is dan een puntenblad. We pleiten altijd voor het vooropstellen van een holistisch beeld van de student. Of schrappen van de graad van verdienste een meerwaarde biedt, betwijfel ik."

"Het benadrukken van excellentie is niet fout en kan ook stimulerend zijn. Je zegt niet: deze student is meer waard dan een andere, maar wel: die bepaalde student deed het uitzonderlijk goed en we feliciteren hem/haar daarmee."