TERUGLEZEN. Verschillende doden en gewonden bij raketaanval op bloedtransfusiecentrum - Oekraïne wil aantal droneaanvallen op Rusland opvoeren

De vredesconferentie over Oekraïne in het Saoedische Jeddah is geëindigd na verschillende uren van toespraken en lange discussies achter gesloten deuren.

Zoals verwacht wordt er geen slotverklaring gepubliceerd, maar een Europese bron meldde dat er overeenstemming is over belangrijke punten, in het bijzonder over "territoriale integriteit en soevereiniteit" van Oekraïne, "die de kern moeten vormen van elk vredesakkoord". 

Volgens diplomaten zou de bijeenkomst zijn bijgewoond door ongeveer veertig landen, met uitzondering van Rusland. Saoedi-Arabië wilde vooral Brazilië, India, China en Zuid-Afrika verwelkomen, de opkomende machten die lid zijn van de Brics-groep, en die in tegenstelling tot het Westen geen partij kozen voor Oekraïne, maar ook de Russische invasie niet openlijk steunden. "China nam actief deel en stond positief tegenover het idee van een nieuwe bijeenkomst", zei de Europese bron na de bijeenkomst.

Brazilië was zaterdag dan weer van mening dat elke echte onderhandeling alle partijen moet omvatten, inclusief Rusland. Dat zei Celso Amorim, een adviseur van de Braziliaanse president Lula da Silva. "Hoewel Oekraïne het grootste slachtoffer is, moeten we, als we echt vrede willen, Moskou op de een of andere manier bij dit proces betrekken", klonk het.

"De gesprekken zullen niet gemakkelijk zijn, maar de waarheid ligt aan onze kant", gaf het hoofd van de Oekraïense presidentiële administratie, Andriy Yermak, toe. "We hebben veel meningsverschillen en we hebben veel standpunten gehoord."

Rusland heeft naar eigen zeggen een Amerikaanse drone onderschept boven de Zwarte Zee. Dat heeft het Russische ministerie van Defensie bekendgemaakt.

"Na het detecteren van een luchtdoel dat de Russische staatsgrens naderde in de Zwarte Zee, liet Moskou een Su-30 gevechtsvliegtuig opstijgen", zei het Russische ministerie van Defensie op Telegram. 

"De bemanning van het Russische gevechtsvliegtuig identificeerde het luchtdoel als een MQ-9A Reaper verkenningsdrone van de Amerikaanse luchtmacht", klonk het verder. Het Russische gevechtsvliegtuig keerde vervolgens zonder incidenten terug naar zijn vliegveld.

Dit soort incidenten is niet ongewoon tegen de achtergrond van het conflict in Oekraïne. Eind juni beweerde Moskou nog drie Britse legervliegtuigen te hebben onderschept. In mei werden vier Amerikaanse strategische bommenwerpers boven de Baltische Zee onderschept door Russische vliegtuigen. Een maand eerder stortte een Amerikaanse Reaper-drone neer in de Zwarte Zee na Russische gevechtsmanoeuvres.

Het Russische leger heeft zaterdag de controle over het noordoostelijke Oekraïense dorp Novoselivske opgeëist, waar de Kremlintroepen al weken in de aanval zijn. Aan het zuidelijke front verdedigen de troepen van Vladimir Poetin zich nog steeds tegen een Oekraïens tegenoffensief.

"In de regio Koepjansk is het dorp Novoselivske bevrijd dankzij het bekwame en professionele optreden van Russische eenheden", aldus het ministerie van Defensie op Telegram. Het dorp werd in december 2022 door de Oekraïners heroverd op Russische troepen.

Vrijdag zei het Oekraïense leger dat het te maken had met Russische aanvallen in de regio's Koepjansk, Lyman en Svatové, in het noordoostelijke deel van het front. "Het aantal vijandelijke aanvallen is toegenomen en er vinden gewelddadige gevechten plaats", zei de Oekraïense onderminister van Defensie Ganna Maliar op Telegram. Volgens haar is het doel van Rusland om Oekraïense troepen "af te leiden" naar deze gebieden.

Sinds begin juni voert het Oekraïense leger ook een groot tegenoffensief uit in het zuiden en oosten, onder impuls van westerse wapenleveringen. De sterke Russische verdediging heeft er echter voor gezorgd dat tot nu toe slechts aan handvol dorpen heroverd werd.

Oekraïne verwacht dat de gesprekken die dit weekeinde tussen meerdere landen zullen worden gevoerd in de Saoedische stad Jeddah moeilijk zullen zijn, maar uiteindelijk meer landen kunnen overtuigen van de 'vredesformule' die het land propageert. Dat zei het hoofd van de Oekraïense delegatie vrijdag.

Aan de gesprekken in Jeddah zullen meer dan veertig landen deelnemen. Rusland is niet uitgenodigd. Doel is om op sleutelpunten overeenkomst te bereiken over hoe de oorlog in Oekraïne tot een einde te brengen.

"Ik verwacht dat de conversatie moeilijk zal zijn, maar wij hebben de waarheid en het goede achter ons", zei Andriy Yemak, de stafchef van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in een interview dat hij in Telegram publiceerde.

Hoewel Rusland niet is uitgenodigd, heeft het Kremlin volgens persbureau Reuters wel gezegd dat het de gesprekken in de gaten houdt. China, dat hechte banden met Rusland onderhoudt, stuurt een speciale afgezant naar het topoverleg.

Ondanks de gesprekken in Jeddah lijkt er momenteel geen reëel vooruitzicht op vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne te bestaan. Zelensky gaf eerder echter al wel aan dat hij hoopt op een vredesconferentie in de herfst. Rusland heeft de 'vredesformule' van de Oekraïense president echter verworpen.

In de Straat van Kertsj, een zeestraat die het schiereiland de Krim van Rusland scheidt, is in de nacht van vrijdag op zaterdag een Russische tanker beschadigd nadat er in de buurt verschillende ontploffingen hadden plaatsgevonden. Dat zeggen Russische staatsmedia, die melding maken van een Oekraïense droneaanval.

"De machinekamer van een tanker is beschadigd door een Oekraïense aanval in de Straat van Kertsj", schrijft het Russische nieuwsagentschap Tass. De schade is beperkt en de bemanning van de tanker is niet in gevaar, meldt het agentschap nog.

In een Russische radioboodschap die gericht is aan de schepen in de Straat van Kertsj, wordt opgeroepen tot verhoogde waakzaamheid vanwege een droneaanval.

Krimbrug

Eerder hadden zowel Russische als Oekraïense media melding gemaakt van verschillende explosies in de buurt van de Krimburg. Die brug over de Straat van Kertsj verbindt de Krim, het Oekraïense schiereiland dat in 2014 illegaal door Moskou geannexeerd werd, met het Russische vasteland.

Volgens Oekraïense media vonden er drie ontploffingen plaats. De Krimbrug zou volledig in het duister zijn gehuld en zou ook afgesloten zijn voor het verkeer. Een vertegenwoordiger van het Russische regionale bestuur spreekt op de berichtendienst Telegram van een "actieve gevaarsituatie", maar volgens de Russische staatsmedia werd de brug zelf niet getroffen.

Oekraïne heeft een eerste groep piloten aangewezen die getraind gaan worden om F-16 straaljagers te vliegen, meldt Politico vrijdag. Het gaat om acht piloten die de Engelse taal vloeiend spreken.

Hun training begint zodra een formeel trainingsplan is opgesteld door een aantal Europese bondgenoten en goedgekeurd is door de Verenigde Staten. Wanneer dat gaat gebeuren, was nog onduidelijk.

Dit vertelden een Amerikaanse ambtenaar en een persoon die bekend is met de Oekraïense planning. Ze hadden geen toestemming om zich officieel over de kwestie uit te laten, schrijft Politico verder.

Knelpunt

De Amerikaanse ambtenaar zei ook dat twintig piloten die minder goed Engels spreken deze maand nog op taalcursus gaan in het Verenigd Koninkrijk. In totaal 32 Oekraïense piloten zijn aangewezen om in principe te gaan deelnemen aan het trainingsprogramma. Dat is genoeg voor twee squadrons, maar de Engelse taalvaardigheid blijft een knelpunt, schrijft Politico.

Een coalitie van elf NAVO-landen zal de Oekraïense piloten leren vliegen met het Amerikaanse gevechtsvliegtuig. Een groot deel van de training zal naar verwachting plaatsvinden in Denemarken en Roemenië. De regering-Biden wacht nog steeds op een formeel trainingsvoorstel van de Europese bondgenoten, maar de Amerikaanse ambtenaar zei dat Washington "hoopvol" is dat het verzoek binnen enkele weken komt.

Amerikaanse ambtenaren houden vol dat de F-16's bedoeld zijn voor de verdediging van Oekraïne. De Amerikaanse regering heeft herhaaldelijk gezegd dat ze Kyiv niet steunt bij het lanceren van aanvallen in Rusland, aldus Politico.

De Russische president Vladimir Poetin heeft een wet ondertekend die de dienstplicht in Rusland uitbreidt. De ondergrens blijft op 18 jaar, maar de bovengrens wordt verhoogd van 27 naar 30 jaar. De nieuwe wet zal op 1 januari 2024 van kracht worden.

Lees hier verder

Litouwen heeft de verblijfsvergunningen ingetrokken van meer dan duizend burgers uit Rusland en Wit-Rusland omdat die volgens het land een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid.

In totaal worden volgens Litouwse media 1.164 burgers als staatsgevaarlijk gezien. Het zou gaan om 910 Wit-Russen en 254 Russen. Het besluit werd genomen nadat de regering inwoners een vragenlijst had gestuurd over hun mening over de Russische invasie in Oekraïne. Volgens de migratiedienst van Litouwen is het land de thuisbasis van meer dan 58.000 Wit-Russische en meer dan 16.000 Russische burgers.

Litouwen gaat mogelijk twee van zijn zes grensovergangen met Wit-Rusland sluiten als reactie op de aanwezigheid van Wagner-huurlingen in het land. Een besluit hierover komt mogelijk volgende week.

Aleksandr Zacharov (57) was handelaar in sterke dranken, maar had ook een grote passie voor alles wat vliegt. Daarom gooide hij zijn leven twintig jaar geleden om en begon hij drones te bouwen. Ook voor het leger. En dat maakte hem tot Ruslands grootste producent van de onbemande tuigen die nu op Oekraïne worden afgevuurd. Zijn gezin helpt daaraan mee: zijn vrouw, zijn oudste zoon, zijn dochter en haar man. Alleen zijn jongste zoon koos een heel ander pad.

Lees hier het portret van Zacharov, door onze journalist Guy van Vlierden (+)