Het rioolwater van je douche en (vaat)wasmachine gebruiken om je woning te verwarmen: dit is het potentieel
LiviosAfvalwater als een duurzame warmtebron? Het kan, zo bewijst het nieuwe wooncomplex DOK+ in Mechelen. Voor de verwarming en koeling van de units doen ze daar beroep op riothermie en geothermie. Riothermie is relatief nieuw op de warmtebronmarkt. Maar wat is het? En kunnen we binnenkort allemaal verwarmen met rioolwater? Bouwsite Livios vroeg het aan Maarten Raemdonck, Head of Innovation bij Aquafin.
Energietransitie 2.0
Ons huizenpark, zowel nieuwbouw als renovatie, blijft voor uitdagingen staan. Want welke stappen kunnen we nog zetten in de energietransitie? Welke duurzame warmtebronnen zijn er nog en hoe kunnen we deze toepassen in België, zodat we de doelstellingen van 2050 halen?
Waterzuiveringsbedrijf Aquafin schakelde de voorbije jaren een versnelling hoger en bekeek waarvoor hun rioolwater nog gebruikt kon worden. Riothermie bleek het antwoord.
Hoe ver staan we in ons land op gebied van riothermie?
“In België is riothermie nog vrij onbekend, maar in Parijs zijn er al hele wijken die verwarmen en koelen met rioolwater. Buurland Nederland telt een 50-tal projecten en ook Denemarken, Duitsland en Zwitserland staan al een hele stap verder. Door te kijken hoe zij het doen, hebben we de vertaalslag gemaakt naar ons land.”
“Het idee leefde al langer. We verbruiken met z’n allen een pak warm water, dat zomaar in de riolering terechtkomt. Het warme water van de douche, wasmachine en vaatwasmachine komt er in een gesloten omgeving terecht en behoudt daar zijn warmte. Bovendien krijgt het nog bodemwarmte mee. We moesten de mosterd dus niet opnieuw uitvinden, maar wel het potentieel in Vlaanderen benutten.”
“Momenteel zijn er vier cases in Vlaanderen die de komende jaren gerealiseerd zullen worden, waaronder DOK+ in Mechelen. Op korte termijn zullen er twintig tot vijfentwintig cases concreet worden. De eerste stappen zijn dus gezet.”
Lees ook. Het rioolstelsel: zo zit het in elkaar.
Hoe werkt riothermie?
“Riothermie kent twee toepassingsgebieden: riothermie via de riolering in de straat en riothermie via onze waterzuiveringsstations."
“In het eerste geval plaatsen we een soort van schelp in de riolering. In die schelp loopt een geleidersvloeistof die de temperatuur van het afvalwater overneemt. Die vloeistof loopt naar de warmtepomp van de woning die op zijn beurt zorgt voor het sanitair water en bijvoorbeeld de vloerverwarming. Daar waar bij geothermie de grondboring de bron is, is bij riothermie de riolering de bron.”
Warmtepompen: welke soorten zijn er? En welk prijskaartje hangt daaraan vast?
“Een andere mogelijkheid is de warmte onttrekken aan het gezuiverde afvalwater in één van onze zuiveringsstations. Dit is vooral interessant voor grote projecten, waarbij de warmte nadien verdeeld wordt via een warmtenet.”
Kan ik zelf beslissen om te verwarmen op riothermie?
“Als particulier is dat nog niet voor vandaag. Riothermie is een interessante piste voor projecten met een warmtevraag vanaf 50 kWh. De kostprijs om een schelp te plaatsen is pas rendabel als het collectief kan worden toegepast. Niet elke rioleringsbuis heeft dezelfde diameter, de schelp moet dus op maat gemaakt worden.”
“Bovendien is het potentieel van riothermie via de riolering niet oneindig. Als jij een warmtewisselaar laat plaatsen, dan kan je buurman dat niet meer doen. Jij benut dan al het warme restwater, waardoor het een solo-oplossing wordt en je de rest van het rioleringsstelsel (gedeeltelijk) uitsluit. We kijken dus voornamelijk naar grote projecten met 10 à 15 woonunits. Dat is het minimum.”
“Er bestaan wel toepassingen met kleinere rendementen, zoals het herwaarderen van de warmte van het douchewater met een warmtewisselaar rond je afvoer. Dat is een toepassing die in het verlengde ligt en die voor particulieren wél realistisch is.”
Wat is een douchewarmtewisselaar? Energie besparen en wellness gaan hand in hand.
Aquafin telt 325 zuiveringsstations. Dat is er minstens ééntje in elke gemeente. Kunnen de zuiveringsstations sneller ingeschakeld worden?
“Als je stad of gemeente een warmtenet heeft, is dat absoluut een optie. Bovendien heeft deze toepassing een belangrijk voordeel. Voor een goede, biologische zuivering van het afvalwater mag de temperatuur niet te laag zijn. Die minimumtemperatuur moeten we blijven garanderen. Werken we via onze zuiveringsstations, dan wordt de warmte onttrokken na zuivering. Dat betekent dus dat we een grotere temperatuurdaling kunnen veroorloven."
“Daarbovenop is het watervolume bij een waterzuiveringsstation veel groter. Deze vorm van riothermie levert nog meer rendement op en is ideaal voor grote projecten van 500 kilowatt tot tientallen megawatt. Er zijn daar dus nog veel opportuniteiten.”
Zijn steden en gemeenten al vragende partij voor riothermie?
“We merken dat meer en meer steden en gemeenten een duurzaamheidsroadmap opmaken. Ook zij moeten toewerken naar een klimaatneutrale stad. Ze zoeken dus naar oplossingen om het stadspatrimonium te verduurzamen, maar nemen ook sociale huisvestingsprojecten, openbare zwembaden, culturele centra, enzovoort mee onder de loep.”
“Alles hangt natuurlijk af van de ligging. De afstand tussen het waterzuiveringsstation en de stad mag niet te groot zijn. Als er kilometers warmtenet gelegd moeten worden, dan is dat ecologisch en economisch niet meer rendabel.”
Wat tijdens de koude wintermaanden? Blijft het rioolwater voldoende warm om de warmte te recupereren?
“De meeste van onze afnemers combineren riothermie met een andere duurzame warmtebron. Met riothermie kan je zo’n 80 procent garanderen; de andere 20 procent kan je dan aanvullen met een lucht-luchtwarmtepomp of geothermische warmtepomp.”
“We moeten dus op zoek gaan naar manieren om de verschillende warmtebronnen op de best mogelijke manier te spreiden. Riothermie dekt de basisbehoefte, maar is er een piek nodig, dan is het efficiënter om warmtebronnen te combineren.”
Geothermisch of aerothermisch: welke soort warmtepomp is geschikt voor jouw woning?
Zijn er ook nadelen verbonden aan riothermie?
“We proberen om de randvoorwaarden zo goed mogelijk te combineren. Op sectorniveau zijn we niet de enige rioolbeheerder. En we willen de zuivering niet in het gedrang brengen. Maar binnen die voorwaarden zijn er bitter weinig risico’s.”
“Het enige waar we rekening mee moeten houden is dat, als het sneeuwt, het smeltwater de temperatuur in de riolering doet dalen. Dat komt in België dus neer op 2 à 3 dagen per jaar. Maar dan kan een buffervat soelaas bieden of kan een extra warmtepomp bijspringen. Afhankelijk van het gebouw kan je hier creatief mee omspringen.”
Aquafin is actief in Vlaanderen. Staat riothermie ook op de radar van Brussel en Wallonië?
“Vivaqua, de watermaatschappij in Brussel, experimenteert met riothermie. Zij kijken in eerste instantie naar plaatsingstechnieken. Zo bestudeert hun R&D-afdeling of het mogelijk is om de warmtewisselaar in de buiswand van de riolering te integreren. Dat zou een goede optie zijn als de stad een nieuw rioleringsnetwerk moet aanleggen.”
“Met La Société Publique de Gestion de l’Eau (SPGE) in Wallonië delen we ook onze ervaringen. Daar zit het potentieel voornamelijk in stedelijke gebieden. Kortom, we zitten samen met de andere waterbedrijven niet stil om mee een belangrijke stap te zetten naar een duurzaam en energieneutraal België”, besluit Raemdonck.
Meer weten over duurzaam verwarmen en hernieuwbare energie? Het gratis magazine ‘Mijn Energie’ informeert én geeft praktische tips.
Lees verder op Livios.be:
Dit artikel is geschreven door onze partner Livios.be, een expertensite die zich focust op bouwen en verbouwen.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Independer
De 5G-deadline nadert: waar kan je vandaag (nog niet) supersnel mobiel surfen?
-
vtwonen
Stickers of lijmresten op je glaswerk: zo verwijder je ze in 1-2-3
Het verwijderen van prijskaartjes of stickers op glaswerk is vaak een gedoe. Als het al lukt om ze los te krijgen, verwijder je ze vaak slechts deels, waardoor lijmresten achterblijven. En die zijn hardnekkig, wasbeurt na wasbeurt. Maar geen nood: vtwonen.be heeft hiervoor een glasheldere oplossing. -
Livios
Na het verbod op stookolieketels: wat als je ketel of tank het plots begeeft?
Sinds 2022 mag je geen nieuwe stookolieketel meer plaatsen als er een gasleiding in je straat ligt. Bij nieuwbouw of gebouwen die grondig energetisch gerenoveerd worden, is het zelfs in élke situatie verboden. Maar wat als je ketel of tank het begeeft? Wat zijn dan de alternatieven? Bouwsite Livios geeft antwoorden. -
-
Livios
Voedseloverschotten in restafval verboden vanaf volgend jaar: onze tips voor beginnende composteerders
-
Livios
Is dit dé thuisbatterij van de toekomst? “Je kan ze lang gebruiken vooraleer ze helemaal versleten is”
Wil je de stroom die je zonnepanelen opwekken ook ’s avonds en ’s nachts kunnen gebruiken, dan kan je die opslaan in een thuisbatterij. Er bestaan meerdere types, en de zoutwaterbatterij is de jongste van de klas. Wat mag je daarvan verwachten? Bouwsite Livios zet de voor- en nadelen op een rijtje. -
Livios
Ga stijlvol de zomer tegemoet: dit zijn de nieuwste tuin- en terrastrends
Outdoormerken zijn volop bezig met het presenteren van hun nieuwe zomercollectie. Tuinmeubels anno 2024 hebben alvast enkele dingen gemeen. Bouwsite Livios spot de vier opvallendste trends die het mooi weer zullen maken op je terras, zodat jij het goed voorbereid kan inrichten. -
Independer
“Hond van 35 kg zonder beveiliging op achterbank wordt projectiel van 1 ton”: zo vervoer je je viervoeter wél veilig in de auto
-
Livios
Bart en Ingrid schakelen klimaattuincoach in: “Het gaat om een stuk van 28 are dat we natuur- en diervriendelijk willen aanpakken”
-
Livios
Groen, rood, blauw of geel: richt je dak klimaatvriendelijk in met deze slimme tips
Een plat dak kan zo veel meer zijn dan louter de overkapping van je woning. Als je er een klimaatdak van maakt, kan het namelijk ook deel van de oplossing zijn om de klimaatverandering tegen te gaan - of leefbaarder te maken. Wat dat concreet betekent? Bouwsite Livios vraagt het aan Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. -
PREMIUM
Van koetshuis met paardenstal tot landhuis in loftstijl: zo renoveerden Dré en Regina hun woning tot parel van 1,7 miljoen euro
Dré en Regina waren niet echt op zoek naar een woning. Maar toen hij voor zijn werk het Hof van Kerkom bezocht, begon het toch te kriebelen. Niet veel later stonden alleen de gevels van het landhuis uit 1910 nog recht. Binnen ontsproot er een modern interieur in loftstijl, met de mooiste materialen en designmeubels, maar ook met een pak persoonlijkheid. Voor onze reeks ‘Miljoenenwoningen’ mochten we een kijkje nemen in deze verrassende woning. “Het duurste meubel kostte zo’n 12.000 euro.” -
Livios
“Wekelijks je gras maaien is achterhaald”: zo laat je je gazon verantwoord stralen