Stikstof bedreigt uitbreiding Antwerpse haven: ‘Ik zeg het al twee jaar: vanuit Nederland kan je de haven platleggen’

Vorige maand vernietigde de rechter de vergunning voor Project One, de miljardeninvestering van chemiereus Ineos in de Antwerpse haven. Volgens de Raad voor Vergunningsbetwistingen was er onvoldoende onderzocht of de geplande ethaankraker geen negatieve gevolgen zou hebben voor de Brabantse Wal, een nabijgelegen natuurgebied.

De zaak was onder meer aangespannen door de Nederlandse provincie Noord-Brabant. De Brabantse Wal ligt immers op Nederlands grondgebied, maar de uitstoot van de haven waait wel tot in de Nederlandse natuur. En dat kan Vlaanderen nog meer hoofdbrekens opleveren. Want ook de geplande havenuitbreiding in Antwerpen kan gevolgen hebben voor de Brabantse Wal.

Extra Containercapaciteit Antwerpen (ECA), zoals het project voluit heet, moet de Antwerpse haven concurrentieel houden. Zonder ingreep dreigt de haven de komende jaren op haar limieten te botsen. Daarom wordt gewerkt aan een uitbreiding die de huidige containercapaciteit - 15 miljoen vrachtcontainers per jaar - met bijna de helft moet vergroten.

Het kostenplaatje is navenant. De Vlaamse regering rekende vorig jaar al op een factuur van meer dan 3 miljard euro, maar daar moet nog minstens een stevige indexatie van wellicht 10 procent bijgeteld worden.

Maar dat alles kan dus in het gedrang komen. In De Tijd liet werkgeversorganisatie VOKA al optekenen zich flink zorgen te maken. Ook advocate milieurecht Isabelle Larmuseau ziet problemen opdoemen. “Ik zeg het al twee jaar: vanuit Nederland kan je de Antwerpse haven platleggen. Men ziet over het hoofd dat de stikstofdepositie in de Brabantse Wal vanuit Vlaanderen beoordeeld moet worden volgens de Nederlandse criteria. Zodra die stikstof de grens over gaat, gelden de Nederlandse stikstofregels.”

Die regels zijn een pak strenger dan in Vlaanderen. Door de stikstofcrisis zijn in Nederland talloze projecten, zoals de aanleg van snelwegen, stopgezet. Over heel het land is geschrapt in geplande bouwprojecten. In Noord-Brabant werd eerder dit jaar zelfs een volledige vergunningsstop ingevoerd, onder meer om de Brabantse Wal te beschermen. De Brabantse Wal behoort tot de zogenaamde Natura 2000-gebieden, die volgens de Europese wetgeving beschermd moet worden tegen verdere achteruitgang. Precies daarom had de provincie ook verzet aangetekend tegen Project One.

In principe zou Noord-Brabant ook bij ECA dwars kunnen gaan liggen wanneer volgend jaar de vergunning aangevraagd wordt. Zij mogen als overheid advies leveren in het kader van de vergunningsprocedure, en kunnen - net zoals bij Project One - uiteindelijk in beroep gaan. Want vast staat dat ECA flink wat uitstoot met zich mee zal brengen. Door de bijkomende scheepvaart op zee, bijvoorbeeld. Maar ook door het vrachtverkeer landinwaarts, en door de aanleg van de dokken zelf.

Een deel van die stikstof kan ook neerslaan in de Brabantse Wal. En aangezien Noord-Brabant geen vergunningen meer verleent voor Nederlandse projecten, lijkt de kans reëel dat ze de extra stikstof uit Vlaanderen niet gewoon laten overwaaien.

“Er moet voor ECA een passende beoordeling komen die ingaat op de Nederlandse criteria”, zegt Larmuseau nog. Een passende beoordeling is jargon voor een onderzoek waarbij nagegaan wordt welk impact de bijkomende uitstoot nu precies heeft op een natuurgebied. “Vlaanderen heeft de grensoverschrijdende effecten van activiteiten in de haven nooit correct in beeld gebracht, en nooit beseft dat je die effecten moet aftoetsen aan Nederlandse regelgeving en beleid. Dat is een fundamentele vergissing.”

In De Tijd geeft het ECA-team aan niet op de zaken vooruit te willen lopen. Pas in de loop van volgend jaar wordt het vooronderzoek voor de vergunning afgerond.