Produceert België binnenkort zelf soja? "Resultaten zijn veelbelovend, maar blijft risicovolle teelt"

Sojamelk, sojasaus, sojaburger, tofu of edamame. Steeds vaker verschijnen sojaproducten als eiwitvervanger op de Vlaamse borden. Toch produceren we de boon nauwelijks zelf. België is bijna volledig afhankelijk van de import van soja, en die is vaak niet duurzaam.

Momenteel wordt in Vlaanderen alleen soja geteeld die bestemd is voor dierenvoeding. De kwaliteit ervan is niet goed genoeg voor menselijke consumptie, en bovendien brengt het niet genoeg op voor de boer. Een onderzoek van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) en het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) wil daar verandering in brengen.

Om de sojateelt naar Vlaanderen te halen, moeten de kwaliteit van soja en de opbrengst van de teelt omhoog. En om die te verhogen, zijn de bodems van Vlaamse tuinen onderzocht om op zoek te gaan naar de juiste bacteriën nodig voor sojateelt.

Soja is een vlinderbloemig gewas, net zoals linzen, klaver en erwten. Door interactie met bacteriën in de bodem, vangt het gewas stikstof uit de lucht die het dan gebruikt om te groeien. Om soja te kunnen telen, moeten dus de juiste bacteriën actief zijn in de Vlaamse bodem.

"We hebben vijf bacteriestammen in de tuinen gevonden, die hebben we getest op onze soja", vertelt Joke Pannecoucque, soja-expert bij het ILVO, in "De ochtend" op Radio 1. "De kwaliteit lijkt al enorm verbeterd, de resultaten zijn veelbelovend." 

"Nu is het kijken hoe de bacteriën erin slagen om de wortels van de sojabonen te koloniseren. Hoe meer dat gebeurt, hoe groter de kans op een hogere oogst en betere kwaliteit", verduidelijkt Pannecoucque. De oogst is voorzien voor eind september of begin oktober.

En zijn de landbouwers geïnteresseerd in sojateelt? "De interesse bij boeren is erg groot", zegt Pannecoucque. "De omschakeling naar sojateelt is behoorlijk eenvoudig want de infrastructuur blijft hetzelfde. Toch blijft het een risicovolle teelt, want de boer moet er iets aan overhouden. Daarom moeten de kwaliteit, en dus het eiwitgehalte, en de opbrengst per hectare omhoog."

Doordat soja stikstof uit de lucht vangt, is er weinig stikstofbemesting nodig, wat goed is voor het milieu. Bovendien zou de lokaal geteelde soja duurzamer zijn dan de geïmporteerde soja.

"Het is een eerste stap naar een duurzame sojaproductie in Vlaanderen", zegt Pannecoucque. Want waar we onze soja momenteel vandaan halen, is de productie niet erg duurzaam. In Latijns-Amerika worden Amazonebossen gekapt om ruimte te maken voor een monocultuur van sojaplanten.

Eens de bodem uitgeput is, is het volgende bos aan de beurt. De bodem verarmt zo, er worden veel pesticiden gebruikt en het gaat ook gepaard met landroof. Daarom wordt er steeds meer gekeken naar lokale productie. "De sojateelt is aan een opmars bezig in Zuid-Europa, en we proberen die teelt dus ook naar onze regio te halen."

Want die productie, zou wel duurzaam gebeuren. "Er is geen ontbossing voor nodig, en ook voor de groei zijn ook weinig meststoffen nodig", zegt Joke Pannecoucque. "Voor de mens is het ook duurzaam voedsel. Soja bevat alle aminozuren die de mens nodig heeft, daarom wordt die ook zoveel in voeding gebruikt voor zowel dieren als mensen."