Enthousiasme in Oekraïne over slaagkansen van tegenoffensief daalt: "Problemen stapelen zich op"

Dat het felbesproken tegenoffensief niet de grote triomf bleek voor het Oekraïense leger, is nu ondertussen wel duidelijk. Oekraïne had gehoopt het conflict op een snelle manier te beslechten, maar niets bleek minder waar. Aan het front wordt nauwelijks vooruitgang geboekt en ook op diplomatiek vlak heeft Oekraïne door de situatie aan het front geen goede uitvalpositie.

Al vanaf de aanvang van het offensief kampte het Oekraïense leger met verschillende logistieke problemen. De aanvoer van de beloofde wapens uit het Westen verliep niet altijd even vlot en het natte voorjaar maakte het zo goed als onmogelijk om de felbesproken Leopard II-tanks in te zetten in de strijd. Het tegenoffensief moest verschillende keren uitgesteld worden, maar ook toen het in juni uiteindelijk wel uit de startblokken schoot, bleven de verhoopte successen uit.

Nu, bijna twee maanden na de start van het offensief, weerklinken er steeds minder hoopgevende berichten van aan het front. "Er worden erg weinig successen geboekt", duidt Ruslandkenner bij VRT NWS Jan Balliauw. "In Oekraïne hoopte men bij het begin van de oorlog dat de Russische defensielinies zouden instorten en dat het leger er snel vooruitgang zou boeken, maar dat is dus niet gelukt."

Het Russische leger boekt wel enkele voorzichtige successen. Zo ook rond Koepjansk, in het noorden van Oekraïne. "Al blijven ook die overwinningen relatief beperkt", ziet Balliauw. "Het gaat niet om tientallen kilometers, maar toch vreest de Oekraïense legerleiding dat er iets op til is." Bovendien kampt ook het Russische leger met bevoorradingsproblemen. 

Gisteren moesten 37 Oekraïense nederzettingen rond Koepjansk verplicht geëvacueerd worden. "Dat doe je niet als je zelf in de aanval bent. Ze maken zich zorgen dat hun linies daar gaan instorten en willen burgerslachtoffers vermijden."

Maar wat loopt er dan fout? De wapenleveringen alvast niet (meer). Veel westerse tanks zijn ondertussen al aangekomen aan het front en het Oekraïense leger heeft ook nog tienduizenden reservisten achter de hand die tot de tanden bewapend zijn met westers materieel. 

"Het probleem zit hem vooral in het gebrek aan luchtoverwicht van het Oekraïense leger", denkt Jan Balliauw. "Om de Leopard II-tanks optimaal in te zetten aan het front, moet eigenlijk een soort veiligheidskoepel boven die voertuigen gevormd worden. Die westerse tanks zijn goed materieel, maar zeker niet onaantastbaar. Je moet zorgen dat die goed beveiligd worden en ondersteund worden door gevechtsvliegtuigen en luchtafweer." 

En daar knelt het schoentje. De Oekraïense luchtafweer wordt nu volop ingezet rond de Oekraïense steden om Russische drones en raketten neer te halen. Ook de F-16-gevechtsvliegtuigen kunnen voorlopig nog niet ingezet worden aan het front.

Het is nog lang niet zeker dat het Westen F-16's zal leveren aan Oekraïne, wel stemde het in met de training van piloten. "En dat zal nog tot de volgende zomer duren", schrijft de Amerikaanse krant The Washington Post vandaag. Dat is veel langer dan het Oekraïense leger voorop had gesteld. Aanvankelijk had de legerleiding gehoopt om de piloten al in oktober in te kunnen zetten.

Ook de door Rusland stevig uitgebouwde defensielinies blijven het Oekraïense leger parten spelen. In het zuiden en in het oosten van het land liggen grote mijnenvelden. Die bemoeilijken de Oekraïense opmars. "Ze moeten die mijnen allemaal manueel ontmantelen", weet Balliauw. "Met een stokje van ongeveer 30 centimeter lang worden grote gebieden afgespeurd om te kijken of er mijnen liggen. Dat duurt erg lang én je bent erg kwetsbaar."

Nochtans dringt de tijd, want over enkele maanden breekt het 'modderseizoen' opnieuw aan. Dat kan opnieuw problemen met zich meebrengen voor de inzet van gepantserde voertuigen, want die komen vast te zitten in de modder. 

De moed zinkt de Oekraïeners nog lang niet in de schoenen, maar velen zijn wel een stuk minder vastberaden dan voorheen. "Toen ik in Oekraïne was in februari merkte je een ongeschonden vastberadenheid", vertelt Balliauw. "Toen heerste voornamelijk het idee: laat ons nog even volhouden tot de westerse wapens hier zijn, dan kunnen we het Russische leger wel terugduwen."

"Wat ik nu lees en hoor, is dat het positieve sentiment wat aan het wegebben is. Er is weinig licht aan het einde van de tunnel. Er vallen ook nog steeds heel veel slachtoffers. Die hebben allemaal sterke wortels in de Oekraïense samenleving. Iedereen kent dus wel iemand die een ledemaat verloren heeft, of zelfs omgekomen is. Maar vergis je niet, een overgrote meerderheid blijft nog steeds achter de oorlog staan."

Om die oorlog te kunnen winnen legt Oekraïne zich toe op een nieuwe strategie. Het leger moet zich daarbij focussen op de Russische aanvoerlijnen en die in de diepte treffen. "Dat biedt meer mogelijkheden voor Oekraïne, denk maar aan de aanvallen op de Krim en de Russische marine."

Ook droneaanvallen op de Russische hoofdstad Moskou en andere steden komen steeds vaker voor. Dat is vooral een vorm van psychologische oorlogvoering. Oekraïne wil aan de Russische bevolking ook duidelijk maken dat ze niet immuun zijn voor de oorlog.

"Dat dachten veel Russen tot nu toe wel, maar door de droneaanslagen op Moskou komt de oorlog ook voor hen plots wel erg dichtbij. Dat is eigenlijk veel erger dan materiële schade. Voorlopig neemt de steun voor de oorlog nog niet af, maar op lange termijn kan dat natuurlijk wel."