‘We kunnen hier gerust van een revolutie in de geneeskunde spreken’: waarom geneesmiddelen als Ozempic en Wegovy zo populair zijn

Wie dit jaar aandelen heeft gekocht van het Deense bedrijf Novo Nordisk, doet een gouden zaak. De marktleider in diabetesmiddelen groeide uit tot het tweede waardevolste bedrijf van Europa. De al spectaculaire beurskoers van het bedrijf schoot deze week zelfs nog 16 procent hoger, nu uit een vijf jaar durende studie blijkt dat obesitasmiddel Wegovy het risico op hartaanvallen, beroertes of andere hartgerelateerde aandoening met 20 procent vermindert.

Het is bekend dat overgewicht en obesitas het risico op hart- en vaatziektes aanzienlijk verhogen. Het was dan ook te verwachten dat een middel dat de bloedsuikerspiegel verlaagt en tot gewichtsverlies leidt een positief effect heeft. “Maar een daling van 20 procent is wel spectaculair”, zegt endocrinoloog Chantal Mathieu (UZ Leuven). “Wellicht werkt het dus niet alleen in op de bloedsuikerspiegel en het gewicht, maar heeft het ook een rechtstreeks effect op ontstekingsreacties in het lichaam.”

Wegovy behoort – net als populair diabetesmiddel Ozempic – tot een nieuwe medicijnklasse die werkt op basis van semaglutide. Die stof bootst GLP-1 na, een hormoon dat in de darmen gevormd wordt als er voedsel arriveert. GLP-1 geeft de alvleesklier het signaal om insuline te produceren zodat de bloedsuikerspiegel onder controle blijft. Daarnaast zorgt GLP-1 ervoor dat de maag zich langzaam ledigt en geeft het de hersenen het signaal dat je stilaan verzadigd bent. Ozempic of Wegovy imiteren dat proces, waardoor patiënten hun bloedsuiker lager kunnen houden én 15 procent gewicht kunnen verliezen.

Diarree en doodsgedachten

Zoals bij elk geneesmiddel zijn er ook bijwerkingen. Bij beide worden maag- en darmklachten als misselijkheid, diarree en overgeven het vaakst genoemd. Bij Wegovy, dat een hogere dosis semaglutide bevat, klaagt zelfs 40 procent van de patiënten over misselijkheid en 30 procent over diarree.

“De juiste begeleiding helpt al veel”, zegt endocrinoloog Imke Matthys (UZ Gent). “Als patiënten leren om kleinere porties te eten en op tijd te stoppen, kunnen ze al veel maagklachten vermijden. Maar er blijft een kleine groep die het niet verdraagt.” Ook is het Europese Geneesmiddelenagentschap een onderzoek gestart naar een mogelijk verband tussen geneesmiddelen als Ozempic en zelfmoord- of zelfverminkingsgedachten, nadat daarover meldingen waren binnengekomen uit IJsland.

Al bij al blijven volgens artsen de bijwerkingen beperkt, zeker tegenover de grote voordelen die de middelen kunnen bieden. “We kunnen hier gerust van een revolutie in de geneeskunde spreken”, zegt Mathieu. Het probleem is dat niet iedereen daarvan kan profiteren.

Wegovy is het enige middel dat is goedgekeurd voor obesitaspatiënten. Maar dat komt wellicht pas volgend jaar op de Belgische markt. Ozempic is dan weer alleen goedgekeurd voor mensen met diabetes type twee. Maar omdat het middel helpt om af te slanken, is het ook enorm in trek bij mensen met overgewicht, obesitas of mensen die gewoon een paar kilo’s willen kwijtspelen. Daardoor is de vraag op dit moment veel groter dan het aanbod.

Aangezien de ziekteverzekering Ozempic alleen terugbetaalt voor mensen met diabetes moeten obesitaspatiënten die het middel gebruiken de volle pot betalen. Voor alle spuitjes samen loopt dat maandelijks op tot 100 euro. Volgens cardioloog Pedro Brugada moet dat dringend veranderen. “Het zou verstandig zijn om een medicijn als Ozempic vrij én betaalbaar te maken voor obese mensen, en niet alleen de spuitjes maar ook de orale vorm”, zegt hij in Het Laatste Nieuws.

Tegelijk wijst hij erop dat lang niet iedereen Ozempic – of straks Wegovy – moet nemen. “Bij mensen die niet obees zijn, gaat het geen enkel effect hebben op hun hart- en vaatproblemen. Er is dus ook geen enkele indicatie voor hen om het medicijn te gebruiken”, aldus Brugada. Laat dat nu net de trend zijn die artsen al langer vaststellen: steeds meer mensen kopen het middel op eigen initiatief, zonder enige begeleiding.

“Begeleiding op vlak van voeding en beweging is cruciaal”, zegt Mathieu. “De helft van het gewicht dat mensen verliezen is spiermassa. Als die mensen geen extra beweging inbouwen en stoppen met die geneesmiddelen, dreigen ze in korte tijd heel wat vet terug te krijgen – zonder die spiermassa.”

Terugbetalingen

Dat roept ook lastige vragen op voor de toekomst. Kan ons gezondheidssysteem het zich veroorloven om voor tienduizenden mensen jaar na jaar dergelijke geneesmiddelen terug te betalen? Bovendien weten we nog niet welke langetermijneffecten het chronische gebruik ervan heeft.

“Welke groep prioriteit moet krijgen, is inderdaad een vraag waarover de maatschappij zich moet buigen”, zegt Mathieu. “Maar we mogen ook niet vergeten dat als je kiest om zulke middelen niet terug te betalen, patiënten ernstige problemen kunnen krijgen die ook hoge kosten met zich meebrengen.”

Ook Matthys vindt dat de middelen niet alleen beschikbaar mogen zijn voor mensen die het kunnen betalen. Al wijst ze erop dat de terugbetaling van andere duurzamere ingrepen prioriteit moet krijgen. “Volwassen patiënten met obesitas krijgen nog steeds geen consultaties bij de diëtist terugbetaald. Eigenlijk zou dat de eerste stap moeten zijn.”