TERUGLEZEN OEKRAÏNE. Twee Russische generaals op één dag overleden na onduidelijke “ziekte”

Het vertrek van een eerste vrachtschip vanuit de haven van Odessa aan de Zwarte Zee naar de Bosporus via een door Kiev aangelegde alternatieve zeeroute, "is een belangrijke stap voor het herstel van de vrije vaart op de Zwarte Zee". Dat heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky woensdag gezegd op X, het vroegere Twitter.

Het was de minister van Infrastructuur van Oekraïne, Oleksandr Kubrakov, die eerder op de dag bekendmaakte dat een containerschap de haven van Odessa verlaten had om via "de tijdelijke corridor die voor civiele schepen is ingesteld" naar de Bosporus te varen. Nochtans had Rusland er na het verstrijken van de graandeal vorige maand mee gedreigd om elk schip dat vanuit of naar een Oekraïense haven vaart als potentieel militair doelwit te beschouwen. Als reactie deed Kiev hetzelfde met schepen vanuit of naar Oekraïense havens die door Rusland bezet worden.

Vorige week maakte Oekraïne bekend dat het "tijdelijke" corridors op de Zwarte Zee had geopend voor het transport van Oekraïens graan over zee. "Het eerste civiele schip heeft de nieuwe Oekraïense humanitaire corridor in gebruik genomen", bevestigde Zelensky woensdagavond. De eer was voor het Duitse schip Joseph Schulte.

Sinds het aflopen van de graandeal wil Rusland opnieuw de Oekraïense graanexport over de Zwarte Zee blokkeren. Sindsdien vormt de Donau een belangrijke alternatieve route. Verschillende havens langs de rivier werden  evenwel door Rusland vanuit de lucht aangevallen. Zo ook afgelopen dinsdagnacht. Volgens Zelensky gaat het om aanvallen tegen "de mondiale voedselbevoorrading". "Elke Russische aanval tegen deze havens brengt een slag toe aan de mondiale prijzen van levensmiddelen en aan de sociale en politieke stabiliteit in Afrika en Azië", klonk het.

In Washington wordt dezelfde analyse gemaakt. De Russische aanvallen bewijzen dat president Vladimir Poetin zich niets aantrekt van de mondiale voedselzekerheid, zei de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag. "Dit is onaanvaardbaar."

De NAVO heeft woensdag bevestigd dat haar standpunt ten aanzien van Oekraïne en de territoriale integriteit van het land onveranderd blijft. Dinsdag was daar twijfel over ontstaan nadat de kabinetschef van secretaris-generaal Jens Stoltenberg had gezegd dat de toegang van Oekraïne tot de militaire alliantie vergemakkelijkt zou kunnen worden als het land delen van zijn grondgebied aan Rusland afstaat. Dat was een "fout", klinkt het nu.

"De positie van de NAVO is duidelijk en is niet gewijzigd", zei een woordvoerder woensdag aan het Spaanse persagentschap EFE. "Zoals de NAVO-leiders reeds herhaald hebben tijdens hun top in Vilnius in juli, steunen we voluit de soevereiniteit en de territoriale integriteit van Oekraïne." Het land kan zolang dat nodig is op de steun van de NAVO rekenen en zal zelf beslissen "wanneer en in welke omstandigheden er sprake is van vrede", zei de woordvoerder. "Het is ook duidelijk dat er veiligheidsgaranties nodig zijn om er zeker van te zijn dat de oorlog niet herhaald wordt."

Het was de kabinetschef van Stoltenberg, zijn Noorse landgenoot Stian Jenssen, die dinsdag tijdens een politiek forum in zijn thuisland de knuppel in het hoenderhok gooide. "Ik denk dat een oplossing zou kunnen zijn dat Oekraïne een deel van zijn grondgebied afstaat, waarna het in ruil tot de NAVO kan toetreden", zei hij volgens de lokale krant VG. De Oekraïense autoriteiten reageerden meteen heel hevig. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Kiev noemde het geschetste scenario 'totaal onaanvaardbaar'.

Jenssen zelf kroop woensdagochtend door het stof. "Mijn verklaring over dit onderwerp maakte deel uit van een bredere discussie over de mogelijke toekomstscenario's in Oekraïne, en ik had dit niet op deze manier mogen zeggen. Dat was een fout."

Wit-Rusland reageert woensdag ontstemd op de beslissing van buurland en EU- en NAVO-lidstaat Litouwen om twee grensovergangen te sluiten. Sinds berichten dat strijders van de Russische Wagnermilitie zich in Wit-Rusland zouden bevinden, is de bondgenoot van Rusland steeds meer geïsoleerd geraakt.

De Wit-Russische grenswacht sprak zich op Telegram uit over een "nieuwe, niet-constructieve en onvriendelijke maatregel" van Vilnius. "De Litouwse autoriteiten gebruiken om het even welke aanleiding om niet enkel het vrij verkeer van goederen aan banden te leggen, maar ook de stroom aan reizende Litouwers te beperken." 

De Litouwse eerste minister Ingrida Šimonytė kondigde het nieuws van de sluiting vorige week aan. De sluiting van de twee grensposten, in Sumsko en Tvereciaus, heeft volgens Minsk als gevolg dat de wachtrijen voor wie naar Litouwen wil alleen maar langer zullen worden. "Door zulke beslissingen te nemen, creëert Litouwen opzettelijk artificiële hinderpalen om zijn politieke ambities ten dienste te zijn", zegt de Wit-Russische grenswacht.

De twee grensovergangen gaan vanaf vrijdag dicht. Ze worden traditioneel gebruikt om boodschappen aan de overzijde van de grens te doen, of om familieleden in het buitenland te bezoeken. Andere grensovergangen tussen Litouwen en Wit-Rusland blijven (voorlopig) wel open.

Niet alleen Litouwen, maar ook Polen is bezorgd over de veiligheid van zijn grens met Wit-Rusland. Het land vreest niet enkel de huurlingen van Wagner, maar ook een mogelijke nieuwe instroom van vluchtelingen naar de EU. Warschau wil daarom 10.000 soldaten aan zijn grens plaatsen.

De Russische veiligheidsdienst FSB zegt woensdag dat hij vier Oekraïense "saboteurs" heeft "geëlimineerd" die zouden hebben geprobeerd om vanuit Oekraïne de grensregio Brjansk binnen te dringen. Dat melden de Russische persagentschappen op basis van een persbericht van de FSB.

De veiligheidsdienst en het ministerie van Defensie zouden een "poging van een Oekraïense inlichtingen- en sabotagegroep om het Russisch grondgebied binnen te komen" verhinderd hebben. "Vier saboteurs werden geëlimineerd", luidt het. Wanneer de feiten zich zouden hebben voorgedaan, wordt niet verduidelijkt.

Volgens de FSB werden bij de verijdelde actie "buitenlandse wapens, explosieven, communicatie- en navigatietoestellen", maar ook drones die uitgerust waren met symbolen van de Russische overheid en etiketten met het opschrift "eigendom van de Russische FSB" ontdekt. Dat getuigt volgens Moskou van "voorbereidingen van provocaties en sabotageacties op het Russische grondgebied".

Dinsdag kondigde de gouverneur van Brjansk, Aleksander Bogomaz, aan dat Rusland een inval van een "groep saboteurs" had verhinderd. Of het om dezelfde feiten gaat, is niet duidelijk. Volgens Bogomaz werd bij de actie die hij omschreef "geen enkele persoon verwond", maar werd een dier gedood en geraakten door Oekraïense bombardementen lokale bedrijven en een voertuig beschadigd.

Volgens Moskou worden de Russische gebieden aan de grens met Oekraïne al enkele maanden bestookt door vanuit Kiev georkestreerde droneaanvallen. Hoe dan ook vielen bij die aanvallen al verschillende doden in Russische grensdorpen. Zo flakkerde begin juni in de regio Belgorod het geweld op bij confrontaties tussen Russen en gewapende mannen die zeiden Russisch te zijn maar aan de zijde van de Oekraïners vochten.

Zeker drie Russische activisten en journalisten die zich kritisch tonen tegenover Moskou lijken de afgelopen maanden het slachtoffer te zijn geworden van vergiftiging in Europa. Dat meldt de onafhankelijke Russische nieuwswebsite ‘The Insider’. De drie vrouwen kregen vreemde symptomen en die wijzen allemaal in één richting. Lees hier meer.

Een eerste vrachtschip heeft in Oekraïne de haven van Odessa aan de Zwarte Zee verlaten via een nieuwe zeeroute die door Kiev is ingelegd, zo heeft de Oekraïense minister belast met infrastructuur woensdag meegedeeld.

"Het containerschip Joseph Schulte (...) heeft de haven van Odessa verlaten en vaart over de tijdelijke corridor die voor civiele schepen is ingesteld", zei Oleksandr Kubrakov in de mededeling. Het is sinds 16 juli het eerste vrachtschip dat de grote haven in het zuiden van Oekraïne verlaat, preciseerde de minister. 

Rusland heeft er na het verstrijken van de graandeal mee gedreigd elk schip dat vanuit of naar een Oekraïense haven vaart, als potentieel militair doelwit te beschouwen. Als reactie deed Kiev hetzelfde met schepen vanuit of naar Oekraïense havens die door Rusland bezet worden. Op 10 augustus maakte Oekraïne bekend dat het "tijdelijke" corridors op de Zwarte Zee had geopend voor het transport van Oekraïens graan over zee. 

De Duitse rederij Bernhard Schulte bevestigde dat het Duitse containerschip Joseph Schulte, dat onder Hongkongse vlag vaart, op weg was naar de Bosporus. Het schip transporteert volgens Oekraïne ruim 2.100 containers met ongeveer 30.000 ton vracht. Het was sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 geblokkeerd in Odessa.

Rusland heeft volgens Oekraïne in de nacht van dinsdag op woensdag vernietigende aanvallen uitgevoerd op graansilo's en andere opslagplaatsen voor graan in een haven aan de Donau.

"De Russische terroristen hebben deze nacht twee aanvallen met drones uitgevoerd in de regio Odesa", verklaarde gouverneur Oleg Kiper op sociale media. "Het gevolg van de vijandelijke aanvallen op een van de havens aan de Donau: schade aan graanopslagplaatsen", klonk het.

Bij de aanvallen zouden geen doden of gewonden zijn gevallen. De Oekraïense luchtmacht liet voorts weten dat er de voorbije nacht over de regio's Odesa en Mykolajiv dertien kamikazedrones van Iraanse makelij werden neergehaald. Ook in de regio van Charkiv werden aanvallen met drones gemeld.

Rusland blokkeert sinds half juli opnieuw de Oekraïense graanexport over de Zwarte Zee. De havens aan de Donau, die een belangrijke alternatieve route vormen, werden sindsdien al verschillende keren vanuit de lucht aangevallen. Die aanvallen gebeuren vaak op slechts honderden meter afstand van NAVO-grondgebied, aangezien Roemenië aan de andere oever van de Donau ligt.

Roemenië heeft de nieuwe Russische aanvallen tegen de haveninfrastructuur aan de Donau woensdag al sterk veroordeeld. "Met deze flagrante schendingen van het internationaal recht blijft Rusland de voedselzekerheid en de scheepvaart op de Zwarte Zee in gevaar brengen", hekelde de Roemeense minister van Buitenlandse Zaken Luminita Odobescu op sociale media.

In de oorlog tegen Oekraïne gebruikt Rusland nu ook zelfgemaakte aanvalsdrones volgens de Britse inlichtingendiensten. De onbemande toestellen zijn gebaseerd op Iraanse kamikazedrones van het type Shahed, die Rusland al maanden importeert, verklaarde het Britse ministerie van Defensie woensdag.

Door die binnenlandse productie zal Rusland waarschijnlijk kunnen beschikken over een meer betrouwbare toelevering van kamikazedrones, schatten de Britten. Maar de prestaties van het wapen fluctueren en Oekraïne is tot hiertoe in staat geweest om de meerderheid van de drones af te weren. De bedoeling van Moskou is wellicht om zelfvoorzienend te worden, maar voorlopig hangt het land nog af van onderdelen en volledige wapens uit Iran, aldus het ministerie.

Sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne op 24 februari 2022 geeft het Britse ministerie van Defensie dagelijks updates over de situatie in Oekraïne. Daarvoor baseert het zich op informatie van de inlichtingendiensten. Moskou beschuldigt Londen van een desinformatiecampagne.

Rusland zegt drie Oekraïense drones te hebben neergehaald boven de Kaloega-regio die in het noorden grenst aan Moskou. Dat meldt het Russische ministerie van Defensie, dat stelt dat er geen slachtoffers zijn gevallen en er ook geen schade is.

De aanval zou rond 5 uur 's morgens lokale tijd hebben plaatsgevonden.

De Oekraïense luchtmacht laat weten dat Russische drones boven de Donau vliegen en op weg zijn naar de haven van Izmail. Een Russische aanval op de haven van Izmail, van waaruit graan wordt verscheept, zorgde begin deze maand wereldwijd voor hogere voedselprijzen.

De NAVO heeft gereageerd op de uitspraken van de stafchef van secretaris-generaal van de NAVO: Stian Jenssen. Een woordvoerder benadrukte bij Oekraïense media dat de positie van de NAVO tegenover Oekraïne niet veranderd is.

"We zullen Oekraïne blijven steunen zolang dat nodig is en we zijn toegewijd aan het bereiken van een rechtvaardige en duurzame vrede. De positie van de Alliantie is duidelijk en is niet veranderd", klonk het.

Eerder vandaag zei Jenssen dat Oekraïne een deel van haar door Rusland bezette grondgebied zou kunnen afgeven in ruil voor lidmaatschap van de NAVO. Oekraïne noemde de suggestie "absoluut onaanvaardbaar".

Na zijn reis naar de Oost-Oekraïense regio Donetsk bezocht president Volodymyr Zelensky frontlinieposities in de zuidoostelijke regio Zaporizja.

"Ik dank u voor uw diensten, dank u voor het verdedigen van Oekraïne op dit belangrijke zuidelijke stuk," zei Zelensky tijdens een rondleiding door een veldhospitaal, volgens een verklaring op de website van de president.

Het militaire ziekenhuis behandelt naar verluidt dagelijks tot 200 gewonden. De president bezocht stafleden van acht verschillende brigades, aldus de verklaring. Zelensky werd vergezeld door het hoofd van zijn bureau, Andrii Yermak, en zijn plaatsvervanger Roman Mashovets.

Ongeveer 10 weken geleden begon het Oekraïense leger een tegenoffensief met de focus op de regio Zaporizja. Tot nu toe heeft dit echter niet aan de hooggespannen verwachtingen voldaan.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne zijn al bijna 10.000 burgers om het leven gekomen. Volgens de jongste cijfers van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR) gaat het om 9.444 doden sinds 24 februari vorig jaar, toen de oorlog begon. Er zijn bijna 17.000 gewonde burgers geteld.

OHCHR meent dat de werkelijke cijfers aanzienlijk hoger liggen, omdat informatie van sommige plekken waar fel wordt gevochten nog niet binnen is en veel aantallen nog moeten worden bevestigd. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de door de Russen veroverde stad Marioepol.

Volgens bevestigde VN-gegevens werden 4.358 mannen, 2.623 vrouwen, 231 meisjes en 285 jongens gedood. Het geslacht van 29 kinderen en 1.918 volwassenen is nog niet vastgesteld.

Volgens de cijfers van de VN stierf de overgrote meerderheid van de mensen - 7.339 - in regio's van Oekraïne die door Rusland werden gebombardeerd en door het Oekraïense leger werden verdedigd. In de door Russische troepen bezette regio's kwamen 2.105 mensen om het leven.

In de omstreden regio's Donetsk en Loehansk in het oosten vielen aan beide zijden van het front beduidend meer slachtoffers dan in de hoofdstad Kiev en in Centraal- en West-Oekraïne.

De stafchef van secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg heeft een diplomatieke rel ontketend nadat hij aan Noorse media zei dat Oekraïne een deel van haar door Rusland bezette grondgebied zou kunnen afgeven in ruil voor lidmaatschap van de NAVO. Oekraïne noemt de suggestie "belachelijk" en "absoluut onaanvaardbaar".

Stian Jenssen deed zijn uitspraak eerder vandaag. Ze is opmerkelijk omdat Stoltenberg zelf zeer voorzichtig is op dat vlak en vindt dat het aan Oekraïne zelf is om te beslissen wanneer en hoe er onderhandeld moet worden met Rusland.

Op de vraag van de Noorse krant 'VG' of Oekraïne land moet afstaan om vrede en NAVO-lidmaatschap te bewerkstelligen, antwoordde Jenssen echter dat die vraag effectief al gesteld was binnen het verbond. "Ik zeg niet dat het per definitie zo moet zijn, maar het zou wel een mogelijke oplossing kunnen zijn", zei hij.

De Oekraïense president Zelensky gaf eerder echter al aan dat zijn land onder geen enkel beding grondgebied zal afstaan en pas zal rusten als de oorspronkelijke grenzen - inclusief de bezette Krim - hersteld zijn.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Oleh Nikolenko reageerde vandaag in diezelfde lijn en noemde de suggestie van Jenssen "absoluut onaanvaardbaar" op sociale media. "We zijn er altijd van uit gegaan dat het bondgenootschap, net als Oekraïne, zijn grondgebied niet verhandelt."