Opsteker voor Spaans premier Sánchez: socialistische kandidate verkozen tot parlementsvoorzitter

Voor het eerst sinds de parlementsverkiezingen van 23 juli kwam het Spaanse parlement in zitting bijeen om de voorzitter en het dagelijks bestuur te kiezen. Normaal gesproken is dat routine, maar dit keer niet. De Spaanse kiezer heeft de kaarten in de verkiezingen namelijk moeilijk gelegd, waarbij noch links noch rechts een meerderheid heeft in het parlement, en dus aangewezen is op steun van andere partijen. 

De verkiezing van de parlementsvoorzitter vandaag was dan ook een eerste test. De socialistische partij PSOE van zittend premier Sánchez schoof Francina Armengol naar voren als kandidate voor het voorzitterschap. Die kon op de steun rekenen van de linkse partij Sumar en enkele kleinere partijen waaronder de Catalaanse separatistische partij ERC, maar vanochtend deed het nieuws de ronde dat Junts per Catalunya zich ook achter Armengol wilde scharen. 

Junts is de rechtse Catalaanse separatistische partij van Carles Puigdemont, die op dit moment in België woont, omdat het Spaanse gerecht hem wil vervolgen. Bij de Spaanse parlementsverkiezingen haalde Junts zeven zetels, en daarmee hield ze de sleutel in handen om het linkse blok van de socialisten van premier Sánchez en de radicaal-linkse partij Sumar aan een meerderheid te helpen.

Maar het was allesbehalve een evidentie dat Junts een linkse meerderheid zou willen steunen. Junts stelt zich van de grote Catalaanse separatistische partijen het hardst op. De relatie met de nationale Spaanse partijen is dus allesbehalve goed. Maar ook al is Junts een rechtse partij, toch zou een rechtse regering in Spanje nog slechter nieuws zijn voor de Catalaanse separatisten.

De hele verkiezingscampagne lang hebben de rechtse partijen de linkse premier Sánchez aangevallen omdat hij steun had gezocht bij Catalaanse en Baskische separatisten en nationalisten. De conservatieve Partido Popular en zeker het uiterst rechtse Vox lieten er ook geen twijfel over bestaan dat ze zich veel minder toegeeflijk zouden opstellen tegenover alle vormen van nationalisme en separatisme in Spanje.

Maar vermits Junts de sleutel in handen heeft voor de vorming van een nieuwe Spaanse regering, kan de partij ook hoge eisen stellen. En dat deed ze. Maar achter de schermen wordt geduldig onderhandeld. En in extremis bleek vandaag dat premier Sánchez enkele toegevingen had gedaan om Junts over de streep te trekken.

Zo zouden ook de minderheidstalen zoals het Catalaans gebruikt mogen worden in het Spaanse en mogelijk ook Europese parlement, er zou een onderzoek komen naar een spionageschandaal waarbij telefoons van Catalaanse politici gehackt zijn, en ook een extra onderzoek naar de terroristische aanslagen in Barcelona en Cambrils in 2017 - vandaag precies zes jaar geleden.

En dat bleek voorlopig voldoende. Met die zeven stemmen van Junts erbij, haalde de socialistische kandidate Armengol vandaag dus 178 van de 350 stemmen binnen, goed voor een absolute meerderheid. En daarmee werd ze de nieuwe voorzitster van het parlement.

Dat de socialistische kandidate het vandaag haalde, is goed nieuws voor zittend premier Sánchez. Het is een eerste aanwijzing dat hij mogelijk ook voldoende steun kan krijgen voor zijn eigen aanstelling als nieuwe premier, en voor een nieuwe linkse regering onder zijn leiding. 

Maar zeker is dat nog lang niet. Zowel Junts als de linkse Catalaanse separatistische partij ERC lieten vanochtend verstaan dat de steun voor Sánchez nog niet gegarandeerd is. Toch zullen alle ogen ook daarvoor opnieuw op Junts van Carles Puigdemont gericht zijn. Van bij het begin eiste hij in ruil voor steun amnestie voor alle Catalaanse leiders die veroordeeld zijn (en voor hemzelf), én een nieuw - dit keer wettelijk - referendum over Catalaanse onafhankelijkheid. En dat blijft onverteerbaar voor Sánchez.

Het is de Spaanse koning die een kandidaat-premier moet aanduiden, een formateur die als eerste naar het parlement mag trekken om steun te vragen voor een regeringsproject. Zowel Sánchez als zijn conservatieve rivaal Alberto Núñez Feijóo blijven die rol allebei opeisen. Sánchez omdat hij de grootste kans heeft om een meerderheid te vormen, Feijóo omdat zijn partij, de Partido Popular, bij de verkiezingen de meeste stemmen haalde.

Het is dus uitkijken naar de beslissing die de koning neemt. Maar na vandaag heeft Sánchez alvast toch weer een streepje voor om als eerste aan de beurt te komen. Slaagt hij er niet in om een meerderheid achter zich te krijgen, dan start een periode van twee maanden waarin iedereen het nog eens kan proberen. Lukt dat niet, dan volgen er onherroepelijk nieuwe verkiezingen.