Hoge PFAS-waarden in bloed van buurtbewoners rond vervuilde sites in Kruisem en Ronse: "Zeer verontrustend"

Eind juni heeft milieu-actiegroep Climaxi bloedafnames laten uitvoeren bij in totaal 140 inwoners die dicht bij vijf sites wonen waar sprake is van een historische PFAS-vervuiling.

Vooral in Ronse, waar de Molenbeek door industriële lozingen is aangetast, en in de buurt van een stortplaats in Kruisem, zijn heel wat uitschieters vastgesteld. 

"Het PFAS-gehalte in het bloed van inwoners uit Ronse is echt verontrustend hoog", zegt de Nederlandse professor Jacob De Boer (Vrije Universiteit Amsterdam) die de resultaten heeft geanalyseerd. "De waarden schelen zelfs niet veel van die in Zwijndrecht, waar de mensen die vlak bij de fabriek van 3M wonen ook echt heel hoge PFAS-waarden in het bloed hadden."

De metingen bij 15 inwoners komen uit op een mediaan van 76 microgram per liter, meer dan 10 keer meer dan de Europese norm van 6,9 microgram per liter. Er zijn ook uitschieters tot 351 µg/L waargenomen.

In mei van vorig jaar legde Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (N-VA) textielbedrijf Utexbel in Ronse nog strenge voorwaarden op. Die vergunning loopt 18 maanden en zal binnenkort dus geëvalueerd worden.

Ook de metingen bij 43 inwoners uit het Oost-Vlaamse Kruisem tonen verhoogde waarden met een mediaan van 17 µg/L. "Hier zijn duidelijk verhoogde waarden vastgesteld, 2,5 keer de norm. Maar wel met een uitschieter van meer dan 800 µg/L. "Hier is wel degelijk iets aan de hand", zegt professor De Boer.

In Oostende, in de buurt van het vliegveld, is bij 39 mensen bloed afgenomen, de mediaan is daar 8,8 µg/L. "Je zou wat dat betreft kunnen zeggen dat het niet zo zorgelijk is. Maar ook hier zijn er een aantal uitschieters", zegt De Boer. "Mogelijk is er een effect van het vliegveld. Maar er zijn ook berichten dat PFAS via het schuim op de golven op de kust wordt geblazen. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan."

In Kortemark zijn 20 metingen in de buurt van het Silvano-stort iets minder zorgwekkend, met een mediaan van 10 en een uitschieter van 40. 

In Stabroek, waar afvalverwerker Indaver verantwoordelijk is voor luchtverontreiniging, zijn 14 bloedstalen geanalyseerd. Maar die tonen, ondanks enkele uitschieters, geen sterk verhoogde waarden van PFOS en PFOA.

"Wat daar uit de schoorsteen komt, zijn vermoedelijk andere PFAS-achtige stoffen. Maar PFOS en PFOA komen er niet echt uit. Het is ook mogelijk dat het afval dat er nu wordt aangeboden, niet meer zoveel PFOS en PFOA bevat", zegt professor De Boer.

Het bloedonderzoek werd afgenomen omdat heel wat buurtbewoners ongerust waren over de gevolgen van de vervuiling in hun buurt. Het gaat telkens om relatief weinig proefpersonen, al geven de resultaten een zekere indicatie van de ernst van de problematiek.

Climaxi vraagt om bloedonderzoeken gratis te maken voor bewoners in risicogebieden. Maar het Vlaams Departement Zorg vindt dat geen goed idee, omdat je op basis van je individueel resultaat geen conclusies kan trekken over je gezondheid.

In Zwijndrecht, in de omgeving van de 3M fabriek, is wel een grootschalig onderzoek aan de gang. Het departement wil de kennis uit dat onderzoek ook in andere gebieden gebruiken