"Dit is een genocide": honderdduizenden mensen lijden honger in Nagorno-Karabach na blokkade van hulpgoederen

"Er is een eerste geval van hongerdood geregistreerd in Artsakh", verkondigde de ombudsman van Nagorno-Karabach gisteren in een verklaring. De 40-jarige man overleed aan de gevolgen van chronische ondervoeding, klinkt het.

Het is al een tijdje onrustig in de betwiste regio tussen Armenië en Azerbeidzjan, maar sinds de blokkade van de Latsjin-corridor, een belangrijke slagader voor humanitaire hulp, stijgt de druk op de lokale, grotendeels Armeense, bevolking. Voor het lokale bestuur is de maat vol.

Door de blokkade aan de Latsjin-corridor worden ongeveer 120.000 etnische Armenen afgesloten van de rest van de wereld. Maar ook de aanvoer van humanitaire goederen werd volledig afgesneden. Dat heeft grote consequenties voor het dagelijkse leven en de regionale stabiliteit in Nagorno-Karabach.

"In het begin leek het erop dat milieu-activisten de route tussen Nagorno-Karabach en Armenië bezetten", vertelt de ombudsman voor de mensenrechten Gegham Stepanyan vanuit Nagorno-Karabach aan VRT NWS. "Maar we hadden toen al een vermoeden dat de regering van Azerbeidzjan achter de blokkade zat. Wij zijn voor 90 procent afhankelijk van de import van goederen langs de Latsjin-corridor. Die aanvoerlijnen zijn nu al zeker twee maanden volledig afgesloten."

En dat merken de lokale inwoners in de winkels. "De schappen van de supermarkten zijn leeg, de voorraden in apotheken zijn gedeeltelijk of volledig uitgeput en er is ook een gebrek aan brandstof. We zijn aangewezen op de eigen productie van groenten en fruit, maar door benzinetekort krijgen we dat voedsel niet van op het platteland naar stedelijk gebied."

Het resultaat: mensen lijden honger. Volgens de ombudsman voor de mensenrechten zou gisteren een eerste slachtoffer gevallen zijn aan de gevolgen van die voedseltekorten. "Uit de autopsie blijkt dat de 40-jarige man is omgekomen is door chronische ondervoeding", zegt hij.

"Hij is niet de enige. 120.000 mensen dreigen om te komen door het voedseltekort. Bijna 2.000 zwangere vrouwen hebben geen toegang tot goede gezondheidszorg en gezonde voeding. Je kan deze situatie bijna niet anders noemen dan een genocide." Een lokale materniteitskliniek spreekt van een verdriedubbeling van miskramen.

Stepanyan is trouwens niet de enige die het heeft over een genocide. Ook de voormalige hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC), Luis Moreno Ocampo, neemt die woorden in de mond. "Hongersnood is het onzichtbare genocidewapen. Zonder onmiddellijke dramatische verandering zal deze groep Armeniërs binnen een paar weken worden vernietigd", schreef hij.

Verschillende internationale organen reageren bezorgd op de situatie in de regio. De Europese Unie en de Verenigde Staten proberen al langer tot een vredesakkoord te komen met Azerbeidzjan en Armenië. De gesprekken tussen die partijen zijn waardevol en er wordt vooruitgang geboekt, maar tot een echt vredesplan kwam het vooralsnog niet. 

"De hulp van de internationale gemeenschap is broodnodig om Azerbeidzjan tot de orde te roepen", vindt Stepanyan. "Zonder hen lukt het niet."

Eerder deze week vond een veiligheidsvergadering van de Verenigde Naties plaats. De situatie in Nagorno-Karabach stond er hoog op de agenda. De verschillende aanwezigen op de vergadering drongen er bij Azerbeidzjan op aan om de blokkade van de corridor op te heffen. Volgens de vertegenwoordiger van Azerbeidzjan gaat het hier echter vooral om "ongegronde beschuldigingen". 

"Armenië gebruikt een humanitaire kwestie om een provocerende politieke campagne te voeren", klinkt het. "Op die manier wil het land de soevereiniteit en territoriale integriteit van Azerbeidzjan ondermijnen." Azerbeidzjan beschuldigt Armenië er ook van de humanitaire corridor te gebruiken om zich militair te bevoorraden. Dat zou de voornaamste reden zijn geweest om de Latsjin-corridor te blokkeren.

Vertegenwoordigers uit Azerbeidzjan werpen wel een alternatief op voor de Armeense bevolking in Nagorno-Karabach. Ze stellen voor om de hulpgoederen langs een andere weg naar de regio te sturen. Eurocommissaris Joseph Borrell reageerde al dat het alternatief niet wegneemt dat Azerbeidzjan de wettelijke verplichting heeft om de blokkade op te heffen.

Voor de inwoners in Nagorno-Karabach voelt het alternatief, na acht maanden van honger en ontbering, niet aan als een daad van medeleven, maar eerder als een manier om de afhankelijkheid van Nagorno-Karabach ten opzichte van Azerbeidzjan opnieuw te vergroten. 

Toch zou internationale hulp wel eens uit een verrassende hoek kunnen komen: uit Rusland. In 2020 trad het land op als grote bemiddelaar toen het conflict opnieuw dreigde te escaleren. Russische vredestroepen probeerden sindsdien ook de Latsjin-corridor te bewaken. "Maar sinds de oorlog in Oekraïne is de autoriteit van die vredestroepen afgenomen. Azerbeidzjan negeert gewoon de pogingen van de Russen om vrede te brengen."