Rijk worden van een festival? Miljonair Chokri Mahassine bewijst dat je wel erg goed kunt boeren van Pukkelpop en co

Donderdag 18 augustus 2011: een hevig onweer trok over de festivalweide van Pukkelpop met stevige rukwinden, die alles en iedereen op hun weg vernielden. De tol was zwaar: vijf mensen lieten het leven, 140 anderen moesten medisch verzorgd worden. Voor festivalorganisator Chokri Mahassine was het emotioneel een van de zwaarste dagen van zijn leven. Ook financieel zou het voor een zware kater zorgen, nadat beslist werd om het festival helemaal af te gelasten.

Zowel de mensen die een weekendticket gekocht hadden als zij met een dagticket hadden recht op een compensatie. Als Mahassine hen allemaal moest vergoeden, zou dit het einde betekend hebben van het festival. Bij Pukkelpop kwamen ze al snel tot een oplossing: er werden gratis drankbonnetjes aangeboden voor de volgende drie edities.

Zo’n 80.000 festivalgangers gingen in op dat voorstel. Goed bedacht, op die manier waren ze bijna verplicht om ook naar de volgende drie edities te gaan, wat weer voor extra inkomsten zou zorgen. Wie niet ging, sponsorde Pukkelpop: een win-win.

Ook uit de jaarrekening bleek dat die tactiek perfect gewerkt had. Het boekjaar werd uitzonderlijk samengenomen met 2012, waardoor de precieze impact niet ingeschat kon worden van het rampjaar. Maar in die twee jaar samen draaide het festival ongeveer break-even, een huzarenstukje.

Ook voor de persoonlijke financiën van Chokri Mahassine bleek 2011 helemaal niet zo dramatisch. Meer nog, zijn vennootschap Que Pasa?, dat hij samen met partner Marie-Martine Peremans bestuurt, draaide met een nettowinst van 500.000 euro een recordjaar. Zelfs in de jaren nadien zou dat niet meer geëvenaard worden.

Cashen in het parlement

Het stelde Mahassine meteen bloot aan heel wat kritiek, vooral omdat hij op dat moment ook voor de socialisten in het Vlaams Parlement zetelde – hij bleef uiteindelijk parlementslid van 1999 tot 2014. Met een jaarloon van om en bij de 100.000 euro leverde die passage hem ongeveer 1,5 miljoen euro bruto op. Hij liet niet echt veel van zich horen als politicus, maar toch kon hij vertrekken met een uittredingsvergoeding van 300.000 euro.

“Ik mis dat leven als politicus niet”, vertelde hij er later over in De Zondag. “Ik heb vijftien jaar in het parlement gezeten, dat was zelfs vijf jaar te veel. Maar ik wilde geen ontslag nemen, want ik had niks te verbergen: dat was de reflex. Achteraf gezien was het misschien niet de verstandigste keuze, maar op zulke momenten speelt mijn rechtvaardigheidsgevoel op. Ik blijf.”

Voor het eerst doken er ook berichten op over belangenvermenging. Zo liet Koen Meulenaere in zijn satirische column in Knack verstaan dat Mahassine veel extraatjes verdiende aan het organiseren van optredens in stationshallen voor de NMBS. Daar was op dat moment Jannie Haek, die een geschiedenis had op heel wat socialistische kabinetten, gedelegeerd bestuurder.

Mahassine kreeg zo ook het etiket van ‘geldwolf’ opgeplakt, dat hem altijd is blijven achtervolgen. Die kritiek raakte hem, zei hij daar later in De Zondag over. “Omdat het niet juist is. Ik heb nooit iets gedaan voor de centen, integendeel. Alles wat ik ooit gedaan heb, was omdat ik er goesting in had.”

Hij deed zelf nochtans weinig moeite om veel aan dat imago te veranderen. Mahassine heeft ook goed geboerd met het organiseren van Pukkelpop. Zijn bedrijf Que Pasa? boekte de afgelopen 24 jaar een gecumuleerde nettowinst van 4,3 miljoen euro, een gemiddelde van 180.000 euro per jaar.

Maar in vergelijking met die andere festivalpausen, de broers Beers en Herman Schueremans, is dit slechts peanuts. Tomorrowland leverde Manu en Michael Beers in 18 jaar tijd al 10,3 miljoen euro op. Voor Herman Schueremans zijn er gedetailleerde cijfers tot 2012, het moment dat hij zijn vennootschap opdoekte. In die periode verdiende hij gemiddeld 3,5 miljoen euro per jaar. Als we dit doortrekken tot de dag vandaag, dan zit hij intussen al aan een vermogen van 56 miljoen euro.

De omzet van Pukkelpop bedraagt dan ook slechts 27 miljoen euro, bij Live Nation cirkelt dat rond de 50 miljoen euro en bij Tomorrowland gaat dat zelfs boven de 100 miljoen euro.

Op zich valt er weinig aan te merken op de manier waarop Mahassine Pukkelpop gemanaged heeft. Het festival draait al jaren een bescheiden winst, met coronajaar 2020 als uitzondering. Toen moest er 1,7 miljoen euro aan verlies geboekt worden.

En in dat jaar zag je meteen ook de zwakte van het Limburgse festival: er zijn geen nevenactiviteiten. De omzet zakte naar een verwaarloosbare 73.000 euro. Ook Tomorrowland en Rock Werchter slikten grotere verliezen, maar toch kwam er meer dan 7 miljoen euro per jaar in het laatje.

Het is wel opvallend hoe de drie festivalbonzen bijna een gelijkaardige ontstaansgeschiedenis kennen: alle drie zijn ze begonnen met een klein, lokaal festival, dat uitgegroeid is tot een begrip in ons land en ver daarbuiten. En alle drie zijn ze er dus goed bij gevaren.

Maar ook blijkt uit de financiële gegevens met welke kleine marges er gewerkt wordt. Bij Pukkelpop schommelde die in de precoronajaren rond 1 procent, Tomorrowland kwam amper boven 3 procent en Live Nation klom naar 4 procent.

De indruk dat de ticketprijzen op Rock Werchter dus sneller stijgen dan op de andere festivals wordt zo wel bevestigd. Het is de Amerikaanse logica, die we in België niet echt gewoon zijn: als alle tickets snel uitverkocht raken, waarom zou je dan de prijs niet optrekken?

Toch geen vzw

Dan is Pukkelpop klantvriendelijker, waarbij de ticketprijzen vaak jarenlang niet verhoogd worden. Mahassine is dus zeker niet meer op geld belust dan zijn concullega’s. Wel kwam hij in 2018 in aanraking met het gerecht na een artikel dat verscheen op conservatieve satirische website ’t Scheldt. Van bij zijn ontstaan in 1985 werd Pukkelpop georganiseerd binnen de context van een vzw. Dat betekende dat de winsten niet mochten uitgekeerd worden en moesten dienen voor een belangeloos doel.

Die structuur bleek dertig jaar later nog maar moeilijk te verdedigen voor een festival dat een omzet genereerde van meer dan 20 miljoen euro. Daarom werd de vzw The Factory in 2015 omgezet, aanvankelijk in een coöperatieve vennootschap en vervolgens in een besloten vennootschap met Mahassine als bestuurder. Die omzetting was een complexe operatie omdat de winst uit de vzw niet zomaar mocht gebruikt worden in het nieuwe vennootschap, dat moest op een onbeschikbare reserve geboekt worden.

Maar voor slechts iets meer dan de helft van dat bedrag bleek dat ook gebeurd te zijn, zoals ’t Scheldt opmerkte. Het gerecht startte een opsporingsonderzoek. Het was misschien nog een geluk bij een ongeluk dat de controversiële online publicatie hierover in september 2021 berichtte. Amper enkele maanden later werden de drie voorgaande jaarrekeningen allemaal gecorrigeerd na een beslissing van de algemene vergadering. Naar eigen zeggen was er sprake van “een materiële vergissing”.

Maar daar kunnen wel vraagtekens bij geplaatst worden. We zien in de oorspronkelijke jaarrekeningen dat de onbeschikbare reserve jaar na jaar slonk. Dat wil dus zeggen dat er meerdere “materiële vergissingen” zijn gemaakt. Of was het de bedoeling om die winst uit de vzw toch te recupereren voor gebruik in de bv? We zullen het nooit weten. Het gerecht besliste na bijna elf maanden van “grondig onderzoek” om de zaak zonder gevolg te seponeren.

Het had minister Hilde Crevits (cd&v) er zelfs toe aangezet om de 1,8 miljoen euro coronasteun voor Mahassine op te schorten. Intussen is dat bedrag wel uitbetaald. Uiteindelijk is er ook geen geld van de vroegere vzw uit de vennootschap uitgekeerd aan de aandeelhouders van de bv. Het gevolg is nu wel dat er 6,4 miljoen euro geparkeerd staat, die niet voor het festival zelf mag gebruikt worden. Ook bij een eventuele verkoop van The Factory is dat een dood gewicht.

Verkoop van festivalwei

Door de herhaaldelijke kritiek op het financiële aspect heeft Mahassine zich helemaal teruggetrokken, interviews met hem zijn zeldzaam geworden. “Het is een miljoenenbusiness die ik moet ondergaan. Ik wil het goed doen, een gezond bedrijf blijven. Ik ben verantwoordelijk voor tien medewerkers die ik niet in de kou wil laten staan. En natuurlijk word ik er zelf niet slechter van. Dat zou er nog aan moeten ontbreken: het is mijn job”, liet hij in een interview met Humo optekenen.

Ook bij de verkoop van de festivalwei in 2011 werden er veel vraagtekens geplaatst – de verkoop werd aanvankelijk zelfs vernietigd. De stad Hasselt kocht de wei voor 2,6 miljoen euro van de jezuïeten om ze dan ter beschikking te stellen aan Pukkelpop. Op dat ogenblik was Hilde Claes burgemeester van Hasselt, niet toevallig ook een socialist.

“Allemaal zaken die uit de context zijn gelicht door mensen die het niet per se goed met ons voorhebben. Ik wil er niet te veel over uitweiden, alles is al gezegd en geschreven en sommige dingen krijg je niet uitgelegd”, zou Mahassine daarover zeggen in Humo. Opnieuw gaf hij dus weinig openheid van zaken, wat voor nog meer geruchten zorgde.

Je kunt je afvragen of Mahassine er stilaan niet genoeg van krijgt en aan zijn pensioen denkt. Zeven jaar geleden sprak hij al over zijn afscheid: “Ik zie me binnen tien jaar niet meer in deze functie. De drukste periode voor mij is van januari tot eind juni: het concept en de richting bepalen. Het enerverendste is zorgen voor een fatsoenlijk programma. Maar binnen x-aantal jaar moet het team dat ook zonder mij kunnen.”

Intussen is zijn dochter Sarah al in de zaak gestapt, zij is nu medebestuurder bij Que Pasa?. Het is nog maar de vraag of het Mahassine zal lukken om over drie jaar een stap opzij te stappen. Zijn collega Schueremans is op zijn 69ste ook nog alive-and-kicking.