Rusland-kenner Mark Galeotti: ‘Verwacht geen Hollywood-moment waarbij alles ineens goed komt voor Oekraïne’

Verwacht u nog een beslissende doorbraak van Oekraïne voor de herfstregen het oorlogsfront verlamt?

“Het eerlijke antwoord? Ik denk van niet. Oekraïne heeft hooguit twee maanden om nog op te rukken, te weinig tijd voor de beslissende veldslag die sommigen voorspelden. Iedereen verwachtte dit jaar te snel te veel van Oekraïne. De komende winter zullen beide zijden zich herbevoorraden en hertrainen. Ik denk dat de Oekraïners de beste kansen hebben om in de lente van 2024 in een sterkere positie te staan. Denk op lange termijn, verwacht geen Hollywood-moment waarbij plots alles goed komt.”

In de winter kunnen drone-aanvallen wel voortgaan.

“Ja, op de Krim-bruggen en logistieke aanvoerlijnen hebben ze zeker een effect maar de Russen passen zich wel aan door alles breder te spreiden, buiten het bereik van raketten. De drone-aanvallen op Moskou zijn minder productief. Ik begrijp de emotionele Oekraïense drang om de oorlog op hun stoep te brengen, maar in Rusland voeden ze ook de propaganda dat de oorlog gerechtvaardigd is.”

Rusland overweegt intussen een nieuwe mobilisatie. Heeft Poetin daar nog steun voor?

“Poetin heeft geen steun nodig want er is al een geoliede machine voor in gereedheid gebracht. Een nieuwe mobilisatiegolf is onvermijdelijk. Er blijven veel soldaten sneuvelen. De generaals zijn vragende partij. Deze keer houdt Poetin zich om politieke redenen nog op de vlakte, want in september zijn er belangrijke regionale verkiezingen. Ik verwacht dan ook een mobilisatie in oktober, die ongetwijfeld onpopulair zal zijn. Er is een duidelijk signaal dat het er concreet aan zit te komen: de elektronische oproepingsbevelen zijn nu verbonden met het computersysteem van de grenswacht, om te beletten dat reservisten het land verlaten.”

Ondertussen valt Rusland steeds meer graanopslagplaatsen aan in de Donau-monding, op de grens van NAVO-lidstaat Roemenië. Er is ook spanning over zeeroutes op de Zwarte Zee. Groeit de kans op grensoverschrijdende incidenten?

“Het is risicovol en opmerkelijk, want tot dusver was Poetin altijd heel voorzichtig om incidenten te vermijden die een Artikel 5 van de NAVO (alle lidstaten snellen te hulp als één lid wordt aangevallen, MR) zouden kunnen uitlokken. We zien tot nu wel enkel aanvallen op de graanfaciliteiten met precisieraketten. Nu, een afgeweken raket die per toeval een Roemeens doel raakt zou ook wel nog niet de start betekenen van een NAVO-Rusland-oorlog. De NAVO wil niet dat dit escaleert. Het is in iedereens belang dit conflict binnen de perken te houden.”

Er was controverse over een uitspraak van NAVO-kabinetschef Stian Jenssen dat land ruilen voor vrede en NAVO-lidmaatschap niet onbespreekbaar is. Kiev was boos. Versprak hij zich of was dit een voorzet?

“Ik denk dat het bijna onmogelijk is dat hij zich vergiste. Wat hij openlijk zei is wat velen nu bespreken achter gesloten deuren. Ook in Kiev. Oekraïne bloedt zwaar in deze oorlog. Ik sprak deze week nog met iemand die zei dat de dagen waarbij Oekraïners in rijen stonden aan te schuiven om vrijwillig hun land te verdedigen al lang voorbij zijn. Er vindt ook daar in toenemende mate een dwangmatig mobilisatieproces plaats om de vleesmolen van de oorlog te voeden. We mogen dus niet aannemen dat alle Oekraïners de wil behouden deze oorlog tot het bittere einde uit te vechten.

“Ook iemand van de Oekraïense overheid zei me onder vier ogen dat zijn land de Krim misschien niet hoeft terug te krijgen. Niet enkel omdat dit wellicht de enige rode lijn is voor Poetin, maar ook vanuit het besef dat veel inwoners van de Krim niet tot Oekraïne willen behoren. Alleen al sinds de annexatie in 2014 migreerden er honderdduizenden Russen naar de Krim. Hij zei me ook te vrezen dat Oekraïne dan opgescheept zit met zijn eigen Noord-Ierland. Zelfs in Kiev zijn er nu dus mensen met een genuanceerdere blik op vrede.

“Het is dus goed mogelijk dat de ‘verspreking’ van de NAVO-kabinetschef - iemand die doorgaans niet van zijn lijn afwijkt - eigenlijk een signaal was in een poging om het debat vooruit te sturen.”

Hoe dan ook is een doorbraak wenselijk voor de VS-presidentsverkiezingen in november volgend jaar.

“Ja, maar zelfs als Donald Trump zou winnen, zal hij pas eind volgend jaar de macht overnemen. De hoop van de beleidsmakers in Washington DC is dat Oekraïne tegen dan in een positie zit waarin het duidelijk de overmacht heeft. Zelfs mocht dat niet zo zijn, moet je ook vaststellen dat ondanks alle retoriek over hoe goed hij en Poetin met elkaar opschoten, het VS-beleid tegenover Rusland aan het einde van Trumps bewind harder was dan de hele periode daarvoor sinds 1991. De reden is dat onder hem het Congres het Rusland-beleid overnam. Ook nu zou dat gebeuren.

“Het vooruitzicht op een Trump-presidentschap blijft intussen wel hoop geven aan Poetin. Hij denkt lang te kunnen volhouden omdat hij denkt dat onder Trump de Amerikanen hun steun stoppen of inbinden. Zolang Poetin zicht heeft op een mogelijke herverkiezing van Trump, zal hij dus geen interesse hebben in praten over vrede.”