Vaccin tegen malaria in 2018 "op het terrein" getest

Volgend jaar start de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in drie Afrikaanse landen met een test van het eerste vaccin tegen malaria. Het is de allereerste test "op het terrein". Klinische onderzoeken waren al veelbelovend, maar het is nog maar de vraag of het in de praktijk wel zo makkelijk toe te dienen zal zijn.

Het vaccin RTS,S/AS01, ook bekend onder de naam Mosquirix, werd ontwikkeld door het Britse farmaceutische bedrijf GlaxoSmithKline (GSK). De allereerste beginselen voor het vaccin zijn eind jaren 80 al gelegd, sindsdien is er uitgebreid geëxperimenteerd, getest, verfijnd, bijgewerkt. Midden 2015 kreeg het vaccin een positief advies van het Europese Geneesmiddelenagentschap, later dat jaar volgde ook de WHO.

RTS,S/AS01 is het eerste en tot nog toe enige vaccin dat jonge kinderen aantoonbaar beschermt tegen de malaria. Klinische experimenten en laboratoriumtesten wijzen keer op keer uit dat het de kans op malaria fors verkleint. Het middel, toegediend via een injectie, is zo opgebouwd dat het menselijke immuunsysteem de parasiet aanvalt die de ziekte veroorzaakt.

Het vaccin voorkwam in de testfase ongeveer 4 op de 10 gevallen van malaria bij kinderen tussen de 5 en 17 maanden oud. Kinderen die gevaccineerd werden en toch malaria kregen, hoefden minder vaak in het ziekenhuis te worden opgenomen en ook minder vaak een bloedtransfusie te ondergaan.

Er geldt wel een belangrijke voorwaarde. Het middel moet 4 keer toegediend worden: een keer per maand gedurende 3 maanden op rij, nog een vierde keer 18 maanden later. Wordt die laatste dosis niet toegediend, dan wordt het effect tenietgedaan.

In streng gecontroleerde laboratoriumtesten is het makkelijk om aan die voorwaarden te voldoen, maar hoe zit dat op het terrein?

Pilootproject test praktische haalbaarheid

De vraag is dus of het in de armste delen van Afrika, waar de medische voorzieningen beperkt zijn en de toegang tot gezondheidszorg allesbehalve vanzelfsprekend is, überhaupt mogelijk is om het vaccin vier keer te kunnen toedienen. Daarom zet de WHO nu een pilootproject op in drie landen: Kenia, Ghana en Malawi.

Meer dan 750.000 kinderen tussen 5 en 17 maanden in die drie landen zullen in de studie betrokken worden. Ongeveer de helft van hen zullen het vaccin toegediend krijgen. De WHO wil met die real-life test nagaan of het ook in de praktijk haalbaar is om op termijn een grootschalige vaccinatie in Afrika op te starten.

"Het vooruitzicht van een malariavaccin is goed nieuws", stelt Matshidiso Moeti, regionaal directeur voor Afrika bij de WHO. "De informatie die we in dit pilootproject verzamelen, helpt ons om beslissingen te nemen over het op grote schaal inzetten van dit vaccin. In combinatie met bestaande maatregelen tegen malaria kan het vaccin mogelijk tienduizenden levens in Afrika redden."

Meer informatie over het vaccin vindt u op de website van de WHO.

Wat is malaria?

Malaria is een ernstige ziekte die gepaard gaat met zeer zware koortsaanvallen. Ze wordt veroorzaakt door een parasiet van het type Plasmodium, die verspreid wordt door malariamuggen.

Hoewel de laatste jaren veel maatregelen getroffen zijn om malaria in te dijken, zijn er wereldwijd elk jaar nog altijd 212 miljoen nieuwe gevallen.

Malaria maakt jaarlijks 430.000 doden, bijna allemaal in Afrika. De meeste slachtoffers zijn baby's en jonge kinderen.

Meest gelezen