Verpleegkundige die zeven baby’s doodde is in Engeland ‘gezicht van het kwaad’

“Gifmenger op de couveuseafdeling”. “Gifverpleegster doodde zeven baby’s”. “Een kille berekende moordenaar”. Engelse kranten kwamen afgelopen dagen inkt en ruimte tekort voor koppen bij de foto van de 33-jarige verpleegster Lucy Letby. Zij werd vrijdag schuldig bevonden aan het doden van zeven baby’s. De naam van deze jonge vrouw wordt nu in één adem genoemd met die van beruchte seriemoordenaars. Opiniemakers riepen zelfs om herinvoering van de doodstraf.

Zo groot was de volkswoede dat de roep klonk om de veroordeelde maandag onder dwang naar de rechtbank te brengen om de verklaringen aan te horen van de rouwende ouders, alsmede het vonnis van de rechter. Dat vonnis viel te voorspellen. Letby kreeg levenslang zonder uitzicht op vrijlating, een straf die in Groot-Brittannië alleen aan de zwaarste criminelen wordt opgelegd. Rechter James Goss concludeerde dat haar daden getuigen van “een diepe boosaardigheid, grenzend aan sadisme”.

Letby komt niet over als een typische seriemoordenaar, als een monster of psychopaat. Tijdens het proces was gebleken dat werken in de verpleging een droom van haar was. De aantekeningen van haar eerste overdracht op werk had ze zelfs, tegen de regels, als souvenir naar huis meegenomen. Collega’s hebben verklaard dat ze altijd graag in de belangstelling stond, graag met vriendinnen uitging en, zo kwam naar voren uit sms’jes, dolblij was wanneer ze geld had gewonnen bij het gokken op paarden.

Honderd uur gedelibereerd

De schuldigverklaring en het vonnis volgden op een tien maanden durend proces bij de rechtbank van Manchester. De zittingen waren bij wijze van uitzondering in besloten kring. Zowel getuigen als nabestaanden genoten volledige anonimiteit en de media mochten pas tegen het einde van de zaak vrijuit verslag doen, om de jury niet te beïnvloeden.

Op discrete wijze hebben juryleden meer dan honderd uur gedelibereerd over de zeventien ten laste gelegde moorden of pogingen daartoe. In zeven gevallen stond de schuld vast, zo luidde het oordeel. Een van de elf juryleden geloofde in haar totale onschuld.

Juridisch gezien was het geen makkelijke zaak. Justitie had immers geen hard bewijs tegen Letby. In 2015 en 2016 waren er op couveuseafdeling van het Countess of Duchess-ziekenhuis in Cheshire opvallend veel onverklaarbare sterfgevallen onder pas- en vaak te vroeg geboren baby’s. Specialisten sloegen alarm. Uit de werkroosters bleek dat Letby de enige verpleegkundige was die ten tijde van alle sterfgevallen aanwezig was.

Medische documenten

De ziekenhuisdirectie negeerde de aantijgingen en maande de argwanende collega’s schriftelijke excuses aan te bieden. Er volgden weer sterfgevallen en uiteindelijk werd Letby op non-actief gesteld.

Bij de ene baby zou ze zuurstof in het infuus hebben gespoten, anderen zou ze te veel melk of insuline hebben toegediend, bleek uit nader medisch onderzoek. Uit “compassie” gaf ze rouwende ouders een aandenken van hun baby, zoals een haarlok. Bij huiszoekingen, zowel bij haar als bij haar ouders, trof de politie 257 medische documenten aan, onder meer over enkele van de overleden baby’s.

Een belangrijke rol bij de veroordeling speelden haar dagboeken, waaruit het beeld naar voren kwam van een depressieve vrouw bij wie vertwijfeling overging in zelfhaat. “Ik verdien het niet om te leven. Ik heb ze doelbewust gedood, omdat ik niet goed genoeg ben om voor hen te zorgen”, schreef ze onder meer, alsmede de zin, in hoofdletters, “Ik ben kwaadaardig omdat ik dit heb gedaan.”

Volgens Letby waren deze woorden het gevolg van de aantijgingen, die haar hadden doen twijfelen over haar geschiktheid voor de professie die haar roeping was.

Waar is het motief?

Een duidelijk motief ontbreekt. Was ze jaloers op ouders die, anders dan zijzelf, kinderen hadden gekregen? Wilde ze de aandacht trekken van een specialist op wie ze een oogje had? Haar ouders en haar beste vrienden hebben tegenover Engelse media laten weten dat ze niet geloven in haar schuld. Volgens Letby zelf waren de sterfgevallen toeval.

De aandacht van de pers is aan het verschuiven naar de lankmoedige rol van het management, waar de zorgen over Letby aanvankelijk niet serieus werden genomen. Een directielid van het Countess of Duchess-ziekenhuis is inmiddels geschorst, zo meldde The Daily Telegraph maandag.

Lucia de B.

Tegelijkertijd zetten sommigen voorzichtig vraagtekens bij de veroordeling zelf, en het gebrek aan hard bewijs. Tijdens een interview met Talk TV wees topadvocaat Mark MacDonald, die met zijn London Innocence Project ten onrechte veroordeelde gevangenen bijstaat, op het gevaar van een nieuwe justitiële dwaling. Hij wees daarbij op de zaak rond Lucia de B., de Haagse verpleegkundige die twintig jaar geleden in een soortgelijke zaak levenslang had gekregen, maar uiteindelijk onschuldig werd bevonden. Ook Engeland kent zulke zaken.

Alleen als er ontlastend bewijs opduikt, kan Letby in beroep. Gezien de woede die deze zaak heeft gewekt, zal Letby, als het nieuwe gezicht van het ultieme kwaad, voorlopig veiliger zijn in een vrouwenvleugel van een gevangenis dan in de buitenwereld.