CHECK - Waarom sommige natuurbranden huizen vernielen maar bomen sparen
Huizen in de as, maar toch nog groene bomen. Hoe kan dit? Die vraag ging rond op sociale media kanalen, zowel na de recente brand op het Hawaiaanse eiland Maui als na de natuurbrand in Canada. Maar er bestaat een logische verklaring voor, die begint bij de manier waarop de branden zich verspreiden.
In het kort
- Waarover gaat dit? Beelden van de naweeën van verwoestende natuurbranden, zoals recent op het Hawaiiaanse eiland Maui, wekken op sociale media soms verbazing op wanneer te zien is dat huizen zijn platgebrand, maar bepaalde bomen nog rechtopstaan. "Verdacht", vinden sommige mensen.
- Maar? Dit brandpatroon is normaal. Het valt te verklaren door het verspreidingspatroon van branden, zeker bij hoge windsnelheden, met rondvliegende sintels. Ook de hogere brandbaarheid van woningen, ten opzichte van bomen die veel vocht bevatten, speelt een rol.
Op sociale media delen heel wat mensen een video met luchtbeelden waarover ze beweren dat het de naweeën zijn van de natuurbrand op het Hawaiiaanse eiland Maui. Op de video is te zien hoe heel wat huizen volledig in de as gelegd zijn, terwijl bomen in de buurt niet aangetast lijken.
"Kan er iemand dit verklaren?", klinkt het. Sommigen beweren dat de huizen opzettelijk in brand zijn gestoken, enkelingen koppelen er zelfs complottheorieën aan. Het zou bewijzen dat er in Maui geen natuurbrand was, maar dat "lasers uit de ruimte" of "directed energy"-wapens de huizen zouden hebben geviseerd.
Wat is er precies aan de hand?
Camp Fire
We zoeken de oorsprong van de dronebeelden. Via Reverse Image Search vinden we terug dat de beelden al vijf jaar oud zijn, en bovendien niet afkomstig van Maui. De beelden zijn opgenomen na een andere verwoestende natuurbrand in 2018, de zogenaamde "Camp Fire" in de Amerikaanse staat Californië.
Op de video is het woord "Hangar" te zien. Dat was een platform waarop dronebeelden werden geüpload om de gevolgen van de Camp Fire in kaart te brengen. Op de beelden uit Californië in 2018 is inderdaad te zien hoe huizen zijn afgebrand, maar de bomen in de buurt niet.
Bomen in Lahaina
Hoe zat dat dan bij de natuurbrand op Maui? Op straatfoto's, dronebeelden en satellietfoto's is te zien dat in Lahaina, de zwaarst getroffen gemeenschap op het eiland, ook de bomen geleden hebben onder de brand.
Op foto's zijn verkoolde en afgebroken bomen te zien. Enkele hoge palmbomen staan wel nog rechtop en behielden hun groene bladeren.
(Lees verder onder de afbeeldingen.)
Ook bij de natuurbranden in Canada deze maand komt het fenomeen voor van brandende huizen tussen ogenschijnlijk onaangetaste bomen, en stellen mensen zich daar vragen bij.
Hoe valt het te verklaren dat bomen, maar bijvoorbeeld ook telefoonpalen, een brand overleven die huizen in de as legt?
Gloeiende sintels
Dat in Maui, Canada en Californië bomen in woonwijken soms natuurbranden overleven, is eigenlijk niet abnormaal. Alles heeft te maken met de manier waarop een brand zich verspreidt in gebieden met menselijke bewoning.
Branden verspreiden zich niet alleen via de vlammen zelf of via stralingswarmte, maar ook via gloeiende sintels en kooltjes die met de wind worden meegevoerd. De sintels verzamelen zich op huizen, waar ze brand veroorzaken, maar blazen vaak voorbij smalle structuren zoals bomen. Natuurbranden die aangewakkerd worden door sterke wind verplaatsen zich ook snel.
Dit verspreidingspatroon verklaart ook waarom in Maui zelfs bootjes die soms tientallen meters in zee aangemeerd lagen eveneens zijn opgebrand. Het volstaat dat gloeiende sintels, meegevoerd met de wind, op de boot landen.
Asfaltdaken
Huizen bevatten daarnaast meer brandbaar materiaal - gaande van asfaltdaken tot dakgoten met bladeren - dan bomen, die veel vocht opslaan. Ook de structuur van woningen speelt een rol: "Gebouwen hebben afgesloten ruimtes waardoor de warmte zich binnenin kan ophopen, wat leidt tot intense branden die lang aanhouden", legt docent bosecologie Lee Frelich uit aan de Amerikaanse factcheckers van Politifact.
De verklaring voor het fenomeen van afgebrande huizen en onaangetaste bomen verscheen ook al in 2018, in de nasleep van de Californische "Camp Fire", in de Amerikaanse pers.
Conclusie
- Op sociale media circuleren beelden van de nasleep van verwoestende natuurbranden, waarop te zien is hoe huizen opgebrand zijn maar bomen het overleefd hebben.
- Dronebeelden waarvan beweerd wordt dat ze de natuurbrand in Maui tonen, blijken vijf jaar oude beelden van de "Camp Fire" in Californië.
- Het is echter normaal dat huizen kwetsbaarder zijn voor brand dan bomen, omwille van het verspreidingspatroon van natuurbranden via gloeiende sintels, en de inherente hogere brandbaarheid van gebouwen.
- Dat het "verdacht" zou zijn dat vooral huizen te lijden hebben onder natuurbranden die bewoond gebied bereiken, is dus niet waar.
Meer informatie over de factchecks van VRT NWS lees je in dit artikel.
Je vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties. Zoek je meer verhalen van VRT NWS over factchecking desinformatie of online bedrog? Die vind je hier.
Wil je iets laten checken? Stuur ons dan een mail via check@vrtnws.be of vul je vraag in op de website van deCheckers.
VRT NWS is erkend lid van de International Fact-Checking Organisation.