Dat engagement hield in dat België een mechanisme zou uitwerken dat preventief toezicht uitoefent op personen die van hun vrijheid zijn beroofd en zich in zogenoemde plaatsen van vrijheidsberoving bevinden. Op federaal vlak zijn dat onder meer de gevangenissen, de politiecellen en de detentiecentra voor migranten.

Het protocol waarbij ons land zich aansloot, trad al in 2006 in werking. Het duurde tot 2018 alvorens de Kamer een wet goedkeurde om een waakhond aan te duiden voor de rechten van wie opgesloten zit, maar het was nog wachten op de modaliteiten over wie dat toezicht moet uitvoeren en hoe dat zal gebeuren.

LEES OOK. Minimale dienstverlening kan niet gegarandeerd worden bij stakingen in gevangenis Merksplas

Het ontwerp van minister Van Quickenborne legt de bevoegdheid bij het FIRM, dat in 2019 werd opgericht en wordt gefinancierd door de Kamer. Het krijgt de opdracht de situatie van de personen die van hun vrijheid zijn beroofd op regelmatige tijdstippen te onderzoeken met preventieve bezoeken, aanbevelingen te formuleren voor de bevoegde autoriteiten en voorstellen te formuleren inzake wetgeving en nagaan of die verenigbaar zijn met de internationale normen.

Het FIRM zal daarvoor samenwerken met de gespecialiseerde instellingen die nu al een bepaalde vorm van toezicht uitoefenen. Het gaat om het Comité P wat betreft de politiecellen, de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen wat betreft de gevangenissen, Myria wat betreft de detentiecentra voor vreemdelingen en UNIA inzake personen met een handicap die van hun vrijheid zijn beroofd.