Mysteries van Vlaanderen: is er een verschil tussen Sam z’n bier en een echte Westvleteren 12 (slot)

Sam zoekt deze week een antwoord op de vraag: kan je de wereldberoemde trappist van Westvleteren namaken?

Nu het brouwsel moet rusten heeft Sam de tijd om zich wat verder te verdiepen in de geschiedenis van het bier. Hij informeert zich bij biersommelier Sofie Van Rafelghem, een van de weinige vrouwen in deze wereld “en dat was vroeger anders”, zegt ze. “Het eerste opgeschreven bierrecept is van de godin Ninkasi, zo’n 3800 jaar geleden. Ninkasi had priesteressen die bier brouwden en dronken om haar te eren.” 

“In de middeleeuwen werd er in elk gezin gebrouwen. Het was de taak van de vrouw om eten op tafel zetten, maar ook om voor de drank te zorgen. Voor eeuwen zou geen enkele man eraan gedacht hebben om te brouwen”, zegt Vanrafelghem.

“Daar kwam verandering in met de verstedelijking. Toen werden de gilden gevormd en vrouwen werden daar consequent in geweigerd. Mede door de kerk werd het brouwen door vrouwen gedemoniseerd. Er werd op hen neergekeken en in sommige perioden stond een vrouw die bier brouwde zelfs gelijk aan een prostituee.”  

Er blijft nog wat wachttijd over dus wil Sam weten hoe het nu zit met het gerucht dat een Sint-Bernardus en een Westvleteren hetzelfde bier zouden zijn. Rony Langenaeken voormalig voorzitter van de Limburgse Biervrienden is daar duidelijk over: “Ze zijn niet hetzelfde, maar oorspronkelijk waren ze dat wel.” Na de oorlog wilden de paters van de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren zich meer gaan toeleggen op bidden. Ze stopte het commercieel brouwen en gingen aankloppen bij Sint-Bernardus om hun bier over te nemen. De gist en zelfs de toenmalige brouwer verhuisden mee. 

Toen in 1992 een einde kwam aan de samenwerking is ieder z’n eigen weg gegaan. De oorspronkelijke gist bleef bij Sint-Bernardus en de paters gingen aan de slag met een andere gist. De bieren evolueerden elk op hun manier en het verschil werd langzaam groter.

Sam z’n bier is klaar om geproefd te worden. Het signaal om de donkere flesjes met het vers gebrouwen bier in Vleteren op te halen en naar Brussel te brengen voor de ultieme test. Daar wachten een aantal luisteraars en de bierkenners die Sam begeleid hebben in dit brouwproces. Ze zitten klaar om het nieuwe bier te vergelijken met een echte Westvleteren 12. 

Iedereen is het er over eens dat het een lekker bier is. “En over drie maanden gaat het nog veel beter zijn”, zegt brouwster Elise Vanpraet. “Ik proef dat er potentieel in zit”. Het is een goed begin, maar gelijkt dit bier nu ook op een Westvleteren? “Als je ze niet naast mekaar zet, zou Sam er misschien mee weg komen, zegt een van de luisteraars. Maar de kenners halen zonder veel moeite de echte Westvleteren uit de blind tasting. Elise haar bier is donkerder, bevat minder CO₂ en heeft een karamel en kandij-achtige smaak, het is zoeter. De Westvleteren smaakt voller, zachter en sprankelt meer. Misschien... als Elise haar bier nog enkele maanden staat, dat het er beter op gaat lijken.

Maar niet 100%. Zonder een heel gedetailleerd recept en kennis van alle details uit het brouwproces en installatie is een perfecte kopie van de Westvleteren brouwen onmogelijk. Daar komt nog bij dat de Westvleterens van verschillende jaren ook nog heel anders smaken. Als er een ding is dat mysteriejager Sam geleerd heeft, dan is het wel dat bierbrouwen een stiel is waar veel kennis voor nodig is en waar je oog moet hebben voor detail. Hoedje af voor alle brouwers.