Dat frisdrank, snoep, chips, koekjes, taart, hotdogs, frieten en ander fastfood ongezond zijn, weet iedereen. Maar ook producten die als gezond in de markt gezet worden, zijn vaak ultrabewerkt. Denk aan ontbijtgranen met toegevoegde vitamines, proteïnerepen, soja- of amandelmelk uit brik, in de winkel gekocht brood(jes) en wraps, hummus en soep uit de supermarkt, sommige magere yoghurt en magere margarine, vegetarische burgers, bereide (bevroren) maaltijden, instant noedels, worst, charcuterie zoals salami…

Het gaat om alle voedingsmiddelen die complexe industriële processen ondergingen en op hun etiket vaak een lange lijst van (onbekende) ingrediënten en additieven hebben staan – ze ondergingen bewerkingen en bevatten ingrediënten die je niet zomaar zelf in je keuken zou gebruiken. Ze bevatten vaak veel zout, suiker en vet, en weinig vezels en andere voedingsstoffen die je wel in verse voeding vindt.

Significant meer risico

Twee nieuwe studies, voorgesteld op een conferentie van de European Society of Cardiology in Amsterdam, tonen aan dat ultrabewerkt voedsel het risico op hoge bloeddruk, hart- en vaatziekte, hartaanvallen en beroertes significant verhoogt. Volgens experten gaat het om een van de eerste keren dat gesuggereerd wordt dat die negatieve gezondheidseffecten niet simpelweg het gevolg zijn van de hoge hoeveelheden zout, suiker en vet.

Een studie in Australië die vijftien jaar lang ruim 10.000 vrouwen van middelbare leeftijd volgde, vergeleek zij die het meeste en zij die het minste ultrabewerkt voedsel aten (gemiddeld 42 procent van hun voeding tegenover zo’n 14 procent). De groep die het meeste ultrabewerkt voedsel at, bleek ongeveer een derde meer kans te hebben op hartziekte, beroerte en hoge bloeddruk.

Een Chinees onderzoek analyseerde dan weer tien eerdere studies over de link tussen ultrabewerkt voedsel en het risico op cardiovasculaire incidenten zoals hartaanvallen, beroertes en angina pectoris, met in totaal ruim 325.000 deelnemers en 38.000 incidenten. Daaruit bleek dat degenen die het meeste ultrabewerkt voedsel aten 24 procent meer kans hadden op cardiovasculaire incidenten. Bovendien bleek dat een toename van 10 procent in het aandeel ultrabewerkt voedsel gelinkt was aan 6 procent meer kans op hartziekte.

Eerdere studies hadden ook al een verband gelegd tussen het eten van veel ultrabewerkte voeding en onder meer kanker, obesitas, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Ondertussen neemt de consumptie van zo’n voeding wereldwijd toe. In landen als het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten halen mensen al meer dan de helft van hun calorieën uit ultrabewerkte producten.

Marketing als ‘gezond’ inperken

“Het zou kunnen dat eten waarvan je denkt dat het gezond is, eigenlijk bijdraagt aan het ontwikkelen van een hoge bloeddruk”, zei Anushriya Pant van de University of Sydney, een van de onderzoekers van de Australische studie, aan reporters op de conferentie.

Volgens dr. Chris van Tulleken, deskundige en auteur van bestseller Ultra Processed People, staat veel ultrabewerkt voedsel bekend als junk food, “maar er is genoeg biologisch, scharrel, ‘ethisch’ ultrabewerkt voedsel dat mogelijk verkocht wordt als gezond, voedzaam, milieuvriendelijk of nuttig voor gewichtsverlies”. “Bijna elk voedingsmiddel met een gezondheidsclaim op de verpakking is ultrabewerkt”, klinkt het in The Guardian.

“Er is nu significant bewijs dat deze producten de darmen ontsteken, de regulatie van de eetlust verstoren, de hormoonspiegels veranderen en talloze andere effecten veroorzaken die waarschijnlijk het risico op hart- en vaatziekten en andere ziekten verhogen, net zoals roken dat doet”, aldus dr. Van Tulleken.

Hij roept daarom op om waarschuwingslabels aan te brengen op ultrabewerkt voedsel, zoals al in Mexico en Chili gebeurt, en om de marketing van zulke producten aan banden te leggen, vooral reclame gericht op kinderen.