Russische propagandafilm "De getuige" geen succes: "Zulke films zijn een traditie in Rusland"

De film "De getuige" die bij ons niet in de zalen te zien is, volgt het verhaal van het fictieve personage Daniel Cohen, een violist, met vreemd genoeg de Belgische nationaliteit, die in Kiev is. Wanneer de oorlog uitbreekt, probeert hij weer thuis te geraken, maar onderweg ziet hij gruwelijke dingen.

In de film, die gefinancierd is door de Russische staat, worden de Oekraïners afgeschilderd als een meedogenloos en wreed volk dat dweept met het nazisme. De Russen zijn dan weer de helden van het verhaal. Dankzij hen raakt het hoofdpersonage weer in België. Daar beslist hij om "de waarheid" over de oorlog te vertellen. Namelijk dat de Russen goed zijn en de Oekraïners slecht.

Correspondent Geert Groot Koerkamp schrijft in "De Morgen" dat er twintig keer meer Russen naar de Franse tekenfilm "Ladybug & Cat Noir" gaan kijken. Die film kwam op dezelfde dag als "De getuige" in de zalen. 

"De communistische leider Lenin wist dat hij het volk met beeld moest overtuigen", vertelt docent filmgeschiedenis Wouter Hessels. "Toen Vladimir Lenin aan het begin van de twintigste eeuw aan de leiding van de Sovjet-Unie stond, waren heel wat Russen analfabeet of spraken ze in verschillende dialecten. Daarom koos Lenin er voor om mensen te overtuigen met beelden."

"De grootste budgetten van de staat gingen naar het maken van propagandafilms. De regisseur Eisenstein maakte in 1925 in opdracht van de Sovjet-Unie met "Pantserkruiser Potjomkin" een briljante film op vlak van montage, maar die film was absoluut niet waarheidsgetrouw."

Op die traditie hebben zowel de fascisten als de nazi's verder gewerkt. "Joseph Goebbels, die onder Hitler minister van Propaganda was, begreep al snel dat het publiek aan de dagelijkse realiteit wou ontsnappen via film. Dus zorgde hij ervoor dat de propagandafilms een hoog entertainmentgehalte hadden. Van de 500 propagandafilms die onder Goebbels gemaakt zijn, zijn er maar 50 films die heel expliciet een propagandaboodschap bevatten."

Maar de oorsprong van de propagandafilm legt Hessels bij de Italianen. ''Italië is in Europa één van de laatst eengemaakte landen, om hun jonge natie te propageren hebben ze film gebruikt. De Italianen brachten tussen 1905 en 1914 het verhaal van die eenmaking met spektakelfilms."

"Vandaag blijven films een krachtig medium. Je bereikt er enorm veel mensen mee. Want er zijn nog altijd meer mensen die televisie kijken of naar de bioscoop gaan, dan mensen die een boek lezen," zegt Hessels.

"Ook in de Hollywoodfilms van vandaag zit propaganda. Neem nu "Oppenheimer". Die film zet een eenzijdig beeld neer van de man in kwestie. Je moet goed voor ogen houden dat het een fictiefilm is. In de andere kaskraker "Barbie" wordt trouwens ook op één boodschap gehamerd", besluit Wouter Hessels.