Extra geld voor de kinderopvang? Wat met stikstof? Regering-Jambon begint aan laatste jaar
Vandaag komt de Vlaamse ministerraad voor het eerst na de vakantie opnieuw samen. Er wacht minister-president Jan Jambon (N-VA) en co een pittig laatste jaar van de legislatuur. Van welke dossiers moet de regering nog werk maken voor de verkiezingen in juni 2024?
Zorgt stikstofdossier opnieuw voor chaos?
Een zorgeloze zomer was het voor de Vlaamse regering allerminst. Er is nog steeds geen eensgezindheid over het explosieve stikstofdossier.
De regering hoopte midden juli om het stikstofakkoord dat het in maart had gesloten – ook toen ging dat gepaard met een crisis - om te zetten in een decreet. Dat is nodig om de afgesproken maatregelen om de stikstofuitstoot in Vlaanderen te doen dalen, ook effectief in werking te laten treden. Maar de ministers begonnen zonder een compromis over het decreet aan hun zomervakantie.
Via het parlement
CD&V ligt dwars omdat er nog te veel onduidelijkheid is over de versoepelingen die op hun vraag voorwaardelijk in het akkoord van maart werden opgenomen. De regering hoopte het dossier over de zomer te tillen, maar daar stak de vernietiging van de vergunning voor INEOS een stokje voor. De Britse chemiereus zag de bouw van zijn ethaankraker in Antwerpen stilgelegd, de regering werd met de neus op de feiten gedrukt over de hoogdringendheid van een stikstofdecreet.
Om vaart te zetten achter het dossier, koos de regering voor een opvallende weg. Of toch Open VLD en N-VA. Ze dienden tijdens de vakantie het stikstofdecreet in via het parlement. CD&V doet niet mee, maar neemt naar eigen zeggen "akte van de beslissing".
Via het parlement kan er tijd gewonnen worden: na een oordeel van de Raad van State zou het voorstel van decreet al binnen enkele maanden gestemd kunnen worden, hopen N-VA en Open VLD.
Wat nu?
De regering begeeft zich op die manier op glad ijs. Het verdere verloop van het dossier is – althans in theorie – nu niet meer in handen van de regering, maar van het parlement. Omdat CD&V het voorstel niet mee indient, is er ook een einde gekomen aan het zogenoemde zwijgakkoord. Dat hield in dat parlementairen van de meerderheid geen voorstellen van decreet mogen indienen zonder voorafgaand akkoord tussen de regeringspartijen.
De vraag is wat die atypische werkwijze de komende maanden precies als gevolg zal hebben. Speelt het de regering nog verder uit elkaar? Oppositiepartij Vooruit liet al tot twee keer toe weten dat een wisselmeerderheid zonder CD&V wat hen betreft tot de mogelijkheden behoort.
Begin oktober wordt een cruciaal moment. Dan komt de Raad van State waarschijnlijk met zijn advies over het stikstofdecreet. De partijen zullen dan hun positie bepalen en het dossier komt ongetwijfeld opnieuw bovenaan de politieke agenda.
Extra geld voor kinderopvang?
Zullen misnoegde ouders en hun baby’s opnieuw elke week naar het Vlaams Parlement afzakken om de situatie in de kinderopvang aan te klagen, zoals ze dat in het voorjaar deden? Veel zal afhangen van welke beslissing de regering neemt tijdens de begrotingsbesprekingen komende weken.
Minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) vroeg haar collega’s dit voorjaar om extra geld vrij te maken voor de kinderopvang, een sector die al lang in crisis verkeert. Maar extra budget om de problemen aan te pakken, kwam er niet. Jambon verdedigde die beslissing door te zeggen dat de kinderopvang wel degelijk een prioriteit is en het dossier opnieuw aan bod zou komen tijdens de begrotingsgesprekken in aanloop naar de Septemberverklaring, die nu bezig zijn.
Over hoeveel geld het gaat en welke plannen daarmee gerealiseerd kunnen worden, is voorlopig onduidelijk. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi opperde dat het budget van de kinderopvang van ruim 800 miljoen euro vandaag op termijn naar 2 miljard moet. "Als er niet meer geld komt voor de kinderopvang, zitten we met een majeur politiek probleem", zei Mahdi op de gezinsdag van CD&V in het voorjaar.
Begin juli bleek nogmaals uit een studie dat de druk op de kinderopvang in Vlaanderen – vooral door het hoge aantal kinderen per begeleider – hoger is dan in andere Europese landen.
"We kunnen niet anders dan hieruit besluiten dat het pad naar een lagere kindratio absoluut ingezet moet worden", concludeerde minister Crevits toen.
Als er niet meer geld komt voor de kinderopvang, zitten we met een majeur politiek probleem
Hoe dan ook zijn de begrotingsgesprekken altijd een stresstest voor de regering. Vorig jaar verliepen die zo moeizaam dat Jambon zijn Septemberverklaring een paar dagen moest uitstellen.
Nog maatregelen om het lerarentekort aan te pakken?
Met het nieuwe schooljaar voor de deur, staat het onderwijsthema opnieuw hoog op de agenda.
Het lerarentekort blijft het heetste hangijzer voor minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). In Sint-Gillis start een basisschool waarschijnlijk zonder een zesde leerjaar, 13 leerlingen moeten dan op zoek naar een nieuwe school.
Weyts kwam deze legislatuur al met verschillende maatregelen om het tekort aan te pakken. Vanaf morgen worden er opnieuw drie extra statuten – waaronder het gecontesteerde leraar-specialist - in het leven geroepen, onder meer om mensen van buiten het onderwijs aan te trekken.
Opvallend: er werkten nog nooit zoveel mensen in het onderwijs, ongeveer 200.000, maar tegelijk was het lerarentekort nog nooit zo groot. Volgens de VDAB zijn er momenteel meer dan 3.200 vacatures voor leerkrachten.
“De arbeidsmarktkrapte is er in alle sectoren en ook in het buitenland”, verdedigde Weyts zich in De Ochtend op Radio 1. “We moeten maatregelen blijven nemen. Het ondankbare van deze functie is dat je de vruchten van het beleid zich pas veel later kan plukken. Maar dat ontslaat je niet van de verplichting om maatregelen te nemen.”