Wanneer je je werk plots herkent in China: kunstenaar uit Kluisbergen haalt slag thuis in Chinese plagiaatzaak

Kunstenaar Christian Silvain (72) werd geboren in Eupen, maar heeft zijn atelier al vele jaren in Kluisbergen, in de Vlaamse Ardennen. Zijn werk hangt in tientallen Europese musea. Koning Albert en koningin Paola hebben werk van hem in hun privécollectie. Zijn werken zijn te koop voor een paar duizend euro.

Jarenlang werd zijn werk als inspiratie gebruikt door de Chinese kunstenaar Ye Yongqing, die ermee wereldberoemd werd en er ook heel veel geld mee verdiende. Ye bouwde een succesvolle carrière op door het plagiëren van Silvains werk. Hij werd professor, curator en goed verkopend kunstenaar.

Hij verdiende bijna dertig jaar lang goed geld aan de fraude. Zijn werken werden geveild voor bedragen tot 600.000 euro bij de grootste veilinghuizen. Bill Gates en mediamagnaat Rupert Murdoch zouden werk van hem hangen hebben. 

Vermoedelijk ontdekte Ye het werk van de Belg in de jaren 90 op een expo in Parijs. Daar zou hij een catalogus gekocht hebben waaruit hij is beginnen te kopiëren. Toen de kunstenaar uit Kluisbergen het plagiaat in 2019 aankaartte in een Belgische krant, werd dat ook opgepikt door de Chinese media. Omdat de gelijkenissen onmiskenbaar waren, verloor de kunstenaar zijn geloofwaardigheid.

Een museum in Shanghai dat drie werken van Ye hangen had, verwijderde ze onmiddellijk en nam contact op met Silvain om drie van zijn werken te mogen ophangen. Door de onthullingen kreeg Silvain hulp uit China om daar een rechtszaak te starten.

Een rechtbank in Peking liet haar vonnis publiceren in de grootste krant van China. Ye moet een schadevergoeding betalen van 650.000 euro en moet zijn excuses aanbieden in de krant. Zijn werk heeft vrijwel alle waarde verloren. Volgens Christian Silvain is het de eerste keer dat een Chinese kunstenaar veroordeeld wordt tot zo'n schadevergoeding voor het plagiëren van een Europeaan.

Voor professor Jozefien Vanherpe (KU Leuven), gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht, is het een belangrijk vonnis. "Een Belgische artiest die een zaak aanspant in China en die wint? Laat het een inspiratiebron zijn voor anderen", zegt zij.

Het idee dat tegen Chinese namaak niets te beginnen valt, is volgens haar gedateerd. "De Chinese wetten rond auteursrecht lijken sinds een aantal jaar vrij hard op die van ons. Dat moet als China wil dat internationale bedrijven daar investeren, maar er zit ook een stukje pr aan: China wil af van de reputatie dat het land enkel goed is voor namaak."

Dat zegt ook Philippe Snel, zakenadvocaat in Shangai. “Dit is voor China noch een primeur, noch buitengewoon. Het intellectueel eigendomsrecht is hier intussen een goed werkend systeem. Er zijn al duizenden soortgelijke rechtszaken geweest, al hebben de buitenlandse partijen meestal belangen of een vestiging in het land."

Wel vindt hij de schadevergoeding opvallend hoog. “Wellicht omdat de Chinese artiest zo bekend was en zeer hoge prijzen hanteerde voor zijn werken, ook in het buitenland.”

Snel erkent dat er in het verleden problemen zijn geweest. “In zogenaamde schildersdorpen kon je jarenlang kopieën van bekende werken kopen, voor geen geld en goed gemaakt. Die tijd is intussen een tiental jaar voorbij. In China wordt niet meer gekopieerd dan in andere landen.”

De kunstenaar wil de schadevergoeding zelf niet. "Die zal ik uitdelen aan iedereen die me geholpen heeft. Ik hoef er geen cent van te zien. Ik wilde gewoon dat de rechtbank bevestigde dat die man me schaamteloos kopieerde."

De hele ophef zet Christian Silvain nu wel op de kaart in China en opent voor hem een nieuwe markt. "Ik vlieg niet graag, maar ik vrees dat ik nu naar China moet. Er staan tentoonstellingen gepland."