Hoe los je de problemen in de Brusselse metrostations écht op? Dit pilootproject doet een nobele poging

Bij metrostation Naamsepoort is het rustig. Buiten regent het, binnen voelt het wat plakkerig aan. Philippe Gonze is onderweg naar zijn werk – iets vertraagd. Hij stapt dagelijks uit bij het station. Of hij project SubLINK kent? Hij heeft er van gehoord, zegt de Brusselaar. “Ze willen de stations schoonvegen, toch? Voor zover ik weet, hebben ze namelijk nog altijd geen structurele oplossing gevonden voor de huisvesting van daklozen.”

Naamsepoort is het metrostation waar de pilot van SubLINK startte in april. Dit project moet een antwoord bieden op het verblijf van daklozen en de bijkomende drugsproblematiek in het Brusselse metronetwerk. “Het is hier kalmer geworden”, observeert Gonze. “Ik ben in mijn haast weleens gestruikeld over iemand op de grond, maar het gaat wel om mensen, hè? Zet er maar bij dat ik het mensonterend vind hoe deze groep momenteel in beeld gebracht wordt.”

SubLINK is een samenwerking tussen de Brusselse hoofdstedelijke regering, vervoersbedrijf MIVB en verschillende maatschappelijke organisaties, waaronder Projet Lama. Bruss’Help coördineert het project. Doel: een gezamenlijke aanpak creëren, gericht op gezondheid en veiligheid. Daklozen worden nu begeleid naar het netwerk van eerstelijnszorg en ziekenhuizen, en naar opvang- en verblijfsvoorzieningen. Op middellange termijn moet er een constructieve oplossing voor huisvesting komen.

De evaluatie van de pilot is pas na een jaar, maar nu al wordt de pilot uitgebreid naar tien andere stations, onder meer Ribaucourt, IJzer en Botanique, en naar de treinstations van Brussel-Zuid en Noord. De meer empathische aanpak bij Naamsepoort blijkt tot nu toe succesvol: zo belt MIVB bij problemen eerst naar de organisaties om te horen of ze de persoon in kwestie kennen, en dan pas naar de politie.

Vertrouwen

In Naamsepoort wandelen dagelijks medewerkers van het Cover-team van Projet Lama rond, een organisatie die drugsverslaafden in het Brusselse begeleidt. Nu brengen ze de Brusselse daklozen in kaart. “We proberen met hen in contact te komen”, zegt coördinator Rémi Dekoninck. Niet evident, het is flink vertrouwen opbouwen.

Tot nu toe zijn 152 dakloze mensen geïdentificeerd, onder wie 33 vrouwen en elf minderjarigen. Maar dit gaat niet zonder slag of stoot, zegt hij. “We werken nu op één metrostation, maar in realiteit bewegen mensen van het ene station naar het andere.” Dekoninck is blij met de uitbreiding, hoewel ook in tien stations werken niet genoeg is, stelt hij.

Dan ligt symptoombestrijding op de loer: mensen verplaatsen zich dan naar een ander gedeelte van de stad, in plaats van dat er een oplossing voor hen wordt gevonden. Precies wat er gebeurde nadat er eind augustus een grote politieactie plaatsvond bij Brussel-Zuid (waar Projet Lama overigens niet bij betrokken was).

SubLINK wordt bewust langzaam uitgerold, zegt het kabinet van minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen), want “we willen het goed doen”. Daarvoor is capaciteit nodig, en de juiste mensen, zoals maatschappelijk werkers en interculturele bemiddelaars.

Opvang in hotels

Verder is er in juli budget vrijgemaakt voor vijfhonderd slaapplekken bij hotels, bestemd voor wie een tijdelijke opvangplek nodig heeft, bijvoorbeeld door een medische ingreep. “Tot nu toe is daar tien nachten gebruik van gemaakt in drie verschillende hotels”, vertelt Rémi Dekoninck. Medewerkers van Lama gaan bij de hotelgasten langs en ondersteunen hen met praktische zaken. “We proberen hen te re-integreren in het systeem: zo hebben sommigen recht op geld of sociale bijstand vanuit het OCMW. We openen de toegang tot hun rechten.”

Bij metrostation Ribaucourt is meer nodig, zegt het kabinet van minister Alain Maron (Ecolo); daar is het crackprobleem specifieker. “In de meeste gevallen zijn deze gebruikers niet op zoek naar psychosociale hulp, in veel gevallen zijn ze zelfs niet dakloos. Ze komen daar om te consumeren omdat ze dat thuis of direct na aankoop niet kunnen.” Daarom komt er in de buurt van dit station eind dit jaar een tweede gebruikersruimte.