‘Ik hoorde ook dat er een ‘Pukkelpop-uitbraak’ was. Maar daar beweegt altijd wel iets’: virologen over nieuwe besmettingsgolf

Hadden jullie een stijging van het coronavirus verwacht?

Steven Van Gucht: “Ja, maar niet zo vroeg. Sinds begin augustus zien we een stijging in het afvalwater (de meest betrouwbare manier om viruscirculatie te meten, aangezien er niet meer getest wordt, red.) en we hadden dat eerder tegen september pas verwacht. Dan zijn mensen terug van vakantie, herstarten de scholen en zijn er in ons land weer meer contacten. Een goede verklaring voor de stijging nu hebben we niet, maar als je kijkt naar de absolute waarden zitten we nog altijd op een laag niveau. Een coronapiek zou ik het dus niet noemen, want we komen van een diep dal. We zitten nu weer op het niveau van mei 2023. Nog steeds veel lager dan de winterpieken in januari en februari.”

Marc Van Ranst: “Er is ook geen reden waarom er na tien golven geen elfde golf meer zou volgen. Het virus is niet weg en in geen enkel scenario zal het volledig weg zijn. Dit zat er dus zeker aan te komen.”

In de Verenigde Staten zien ze de ziekenhuisopnames momenteel met 25 procent toenemen. Hoe zit dat bij ons?

Van Gucht: “We doen nog iedere week een rondvraag bij een zestal grote ziekenhuizen en verschillende huisartsengroepen om te polsen naar de situatie en de feedback blijft nog steeds dezelfde: het is overal heel kalm. Het aantal patiënten met ernstige luchtweginfecties is wel licht gestegen, maar nog steeds op een laag niveau.”

Van Ranst: “Ik heb alleen deftig zicht op de situatie in UZ Leuven en daar is alleszins niemand op intensieve zorg met longinfecties door het coronavirus. In het labo merken we er ook nog niks van. De mensen hebben dus geen symptomen die hen tot in het ziekenhuis brengen.”

Gaat het om een nieuwe variant die de ronde doet?

Van Gucht: “Het is een soep van varianten. In de pandemie zagen we dat er één variant was en die werd dan compleet vervangen door een andere. Die tijden zijn voorbij. Er zijn momenteel tientallen varianten die tegelijkertijd circuleren, met één of twee nieuwe. In ons land zijn het vooral omikronvarianten (XBB 1.5 en XBB 1.9), maar internationaal zien we dat een nieuwe variant (EG 5.1) rondgaat en zorgt voor 20 procent van de besmettingen. Misschien gaat die doorzetten tot in België, maar dat zien we nog niet. Als viroloog vind ik deze situatie interessant, als bevolking moeten we ons geen zorgen maken. Pandemische toestanden gaan we niet meer meemaken.”

Van Ranst: “Er circuleert een mix van varianten en het grootste deel daarvan zijn nieuwe varianten. Maar dat wil niet zeggen dat die plots veel gevaarlijker zijn. Al is het wel goed dat risicogroepen in de herfst hun immuniteit weer kunnen boosten met een nieuw vaccin.”

Worden mensen opnieuw zieker door het virus, want onze vaccinaties uit het verleden beschermen ons toch niet meer?

Van Gucht: “De meeste besmettingen zijn mild, de mensen zijn dus niet zo ziek. Het gaat vooral over typische griepklachten, denk aan een snotneus, hoofdpijn en koorts. De basisvaccinaties uit het verleden houden die klachten niet meer tegen, nee, maar ze beschermen je nog wel degelijk tegen een ziekenhuisopname of ernstige longinfecties. Die bescherming blijft nog lang duren, dat weten we. Momenteel circuleert het virus vooral bij jongere mensen, of toch de sociaal actieve bevolking. Het duurt altijd een tijdje voor het virus naar ouderen gaat.”

Marc Van Ranst: “Tegen besmettingen beschermen de vroegere vaccinaties niet, maar ze zorgen er wel nog voor dat het niet de spuigaten uitloopt en drama’s vermeden worden.”

Ik heb in mijn omgeving gemerkt dat er na Pukkelpop heel wat groepen besmet waren. Moeten we nog maatregelen nemen?

Van Gucht: “Ik hoorde ook dat er een ‘Pukkelpop-uitbraak’ was. Maar op Pukkelpop beweegt altijd wel iets. (lacht) In de weken ervoor hoorde je minder over het coronavirus, nu hoor ik het in mijn omgeving ook. Maar voor die doelgroep blijven de klachten mild. En of het nu corona is of een ander virus: als je je niet goed voelt, blijf je best thuis. Of draag een mondmasker op drukke plaatsen, dat blijft een goede gewoonte.”

Van Ranst: “Na elk festival zien we dat meer, maar dat is intussen net zoals we na elk festival meer hersenvliesontstekingen zien.”

Hoe kijken jullie vooruit naar de wintermaanden?

Van Gucht: “Tegen eind oktober en begin november geven de modellen aan dat de circulatie opnieuw veel intenser zal zijn. Dan zal er wel sprake zijn van een stevige stijging en gaat het weer drukker worden in de ziekenhuizen. De situatie zal vergelijkbaar zijn met vorige winter. Een combinatie van verkoudheden, corona, RSV en griep.”

Van Ranst: “In dat seizoen gedijen alle virussen beter, dus dan komt er een nieuwe piek. Het is dus sowieso goed om weer meer aandacht te geven aan zaken die we het hele jaar kunnen doen om de besmettingen tegen te gaan: denk aan deftige ventilatie in de scholen.”

Wanneer komt het nieuwe vaccin? En voor wie is dat bedoeld?

Van Gucht: “We hopen het nieuwe vaccin in september te hebben. De bedoeling was om vanaf half september de risicogroepen te vaccineren, maar of we daarin zullen slagen, durf ik niet garanderen door de logistiek. De meeste vaccinaties zullen dus in oktober gezet worden. Maar in de strijd tegen het coronavirus is dat goed, net voor de verhoogde circulatie. Het wordt aangeraden aan 65-plussers, mensen met onderliggende aandoeningen, zwangere mensen en zorgpersoneel.”

Van Ranst: “De risicogroepen zullen opnieuw gesensibiliseerd worden om een boosterprik te laten zetten, maar niet alarmerend.”

Gaan jullie eigenlijk zelf nog een nieuw vaccin laten zetten?

Van Gucht: “Het vermindert de kans dat ik een week thuis lig met hoofdpijn en koorts, en dat is voor mij reden genoeg om eentje te laten zetten. Ik weet zeker dat er nog jonge mensen dat gaan doen.”

Van Ranst: “Het is voor mij nog niet duidelijk of ook het zorgpersoneel wordt aanbevolen om een nieuwe dosis te laten zetten. Ik heb nog geen uitnodiging gehad alleszins. Ik ga het alleen doen als dat van het zorgpersoneel gevraagd wordt, anders is het iets wat ik aan mijn ouders aanraad. Medisch levensnoodzakelijk is het niet meer.”

Er wordt dan wel niet meer getest, toch hoorde ik dat het verbazingwekkend is hoeveel testen er nog gekocht worden?

Van Gucht: “Ja, wij horen dat van apothekers en dat is behoorlijk straf. Maar goed hé. We weten natuurlijk niet of die dan ook effectief positief testen, dat houden we niet meer bij. Maar het is bemoedigend om te zien dat er nog heel wat mensen actief met het coronavirus bezig zijn. In het begin van de pandemie spraken we ook over een op de tien mensen die langdurige gevolgen heeft van Covid-19, maar het is eigenlijk moeilijk om in kaart te brengen of en hoeveel dat verminderd is.”