Luc Terlinden, de nieuwe aartsbisschop met een bijna onmogelijke missie

Eens Monseigneur Luc Terlinden zijn staf, mijter, bisschopsring en pallium - een stoffen halsboord die de paus schenkt aan de aartsbisschoppen - heeft, volgt hij Jozef De Kesel op als aartsbisschop, de minzame man die tijdens zijn ambt ook tot kardinaal werd gecreëerd door de paus. 

Terlinden was sinds 1 september 2021 vicaris-generaal van het aartsbisdom, dé rechterhand van De Kesel. Je kan zeggen dat één van de topmanagers nu de grote baas is. Van niet eens bisschop tot in één keer aartsbisschop, het is van kardinaal Van Roey geleden dat dat nog is gebeurd, bijna een eeuw geleden.

De viering, de wijding, vond vandaag plaats in de Sint-Romboutskathedraal met koning Filip op de eerste rij. Ook zaten er hoge vertegenwoordigers van de overheden, de politiek, de justitie, de universiteiten en ook de andere geloofsovertuigingen en levensbeschouwingen. Naast de zeven andere bisschoppen natuurlijk die Terlinden zal aansturen.

Schoon volk bij elkaar, duidelijk iets van groot belang. Ja, een hoogdag, pun intended, voor de Kerk bij ons, die zich zo achter een nieuwe leider, een nieuwe herder schaart. Maar wie is die man, die tot goed twee maanden geleden nog nobel onbekend was, behalve dan in religieuze kringen. En welke opdracht wacht? 

Vooreerst, Luc Terlinden is jong. Hij wordt 55, voor een hoge functionaris in de Kerk is dat jong. Dat zegt eigenlijk alles. Er is in Rome, in het Vaticaan, duidelijk gekozen voor een wissel op de toekomst, voor een man voor de lange termijn. Het is wel degelijk de paus die de aartsbisschoppen overal ter wereld benoemt. Wees maar zeker dat hij via zijn nuntius Franco Coppola, vertegenwoordiger van de paus in België, een zeer goed profiel liet opstellen van wat in ons land nodig was. Het betere human resources-werk eigenlijk. 

Want de Kerk is een schip in woeste en wilde wateren, een bedrijf dat continu wordt doorgelicht en bijgestuurd en waar heel bewust persoon X of Y op sleutelfuncties wordt geplaatst. En al zeker in het geseculariseerde Europa. De uitval bij gelovigen grijpt om zich heen, en wellicht is het in België nog het ergste. Uitdaging nummer 1 voor Terlinden, en wat voor één. 

Jaag als herder maar je schapen weer bijeen, zorg ervoor dat er geen meer verdwijnen en als het even kan mogen er zelfs bijkomen. Het lijkt bijna een spelopdracht van bovenuit, maar wat voor één. En dat besef heeft Terlinden ook. Ik kon hem al één keer spreken en toen voelde je al hoe de man doordrongen is van de enorme taak die hem wacht, van de bijna verpletterende verantwoordelijkheid die hij heeft om van een Kerk in verval een gezond instituut te maken.

Na de affaire-Vangheluwe is het eigenlijk nooit meer goed gekomen met de Kerk en haar imago in ons land. Terlinden weet dat en heeft duidelijk gekozen voor de weg van Franciscus, de huidige paus, om de brokken die van de muren zijn gevallen op te ruimen. 

Terlinden propageerde de voorbije weken al duidelijk waar hij voor ijvert: een nederige Kerk, een kerk die dicht bij het volk staat, bij de armen, bij mensen in nood, bij de jongeren, bij de parochies, bij de gelovigen tout court. Nogal logisch, zou een mens denken, maar neen. De Kerk, zowel nationaal als mondiaal, is te lang en te veel bestuurd vanuit een ivoren toren. Niet mee met de tijdgeest of met de ontwikkelingen in de samenleving. Gevolg: verstarring, een ver-van-ons-bedshow, een kloof tussen gelovigen en het instituut Kerk.

En dan zwijg ik nog over de woekerende misbruikschandalen, die wereldwijd honderdduizenden slachtoffers hebben gemaakt en die ook voor eeuwig een smet op het blazoen van het Vaticaan betekenen.

Enfin, elf jaar geleden is er een paus aangesteld die een zegen is gebleken voor de Kerk. Die door heeft waar het mangelt en waar het anders moet. Waar het kan. Die wil mee zijn met de tijd en de gelovigen, die ruimte biedt en respect heeft voor vrouwen, mensen van de LGBTQ+-gemeenschap en voor de armen. Al zou paus Franciscus veel meer willen veranderen en aanpakken dan hij ooit zal kunnen. De Kerk is een logge olietanker om te keren, geen wendbare kano. 

Luc Terlinden is een absolute discipel van Franciscus. Sowieso heeft hij met zijn aanstelling natuurlijk de zegen en de voorkeur van de paus, maar in alles ademt Terlinden paus Franciscus: in zijn wil om dicht bij de gelovigen te staan, in zijn mooi curriculum als pastoor, in zijn liefde voor parochies en werk in the field, zijn drang ook om collegiaal te werken, of noem het synodaal, een pauselijk stokpaardje.

En o ja, zijn bisschopsleuze wordt “Fratelli tutti” of “allemaal broeders”. Allerminst toeval, het is ook de titel van een pauselijke brief die wijst op de idealen van broederlijkheid en vriendschap onder gelovigen, tegen individualisme en onrecht in. 

Noemen we dat gewoon doen? Mens onder de mensen zijn? Ja zeker? Opvallend is ook hoe Terlinden de voorbije weken duidelijk zijn hele gewone, menselijke kantjes liet zien. Hij is al bijna vijftig jaar lang een overtuigde scout en looft en prijst die beweging. Hij wandelt ook graag met zijn teckel Oscar, was onlangs op vakantie met familie in Bretagne en is een Anderlecht-supporter, zelf is hij afkomstig van Etterbeek. Het zou zo wel eens je buurman kunnen zijn. Goeie communicatie. Een rijzige, slanke man ook, er zullen zelfs mensen zijn die niet nalaten te zeggen dat het een mooie man is.

Terlinden vernoemde de voorbije weken al vaker wie hem inspireert: Charles de Foucauld, de Franse en sinds kort heilige die soldaat, priester en kluizenaar was en in de woestijn zijn eigen spiritualiteit ontwikkelde. Franciscus van Assisi en Pater Damiaan staan ook op de lijst. En de paus natuurlijk. Allemaal figuren die moeten inspireren in de enorme opdracht die Terlinden wacht.

Hij moet een Kerk bijeenhouden, een modern management van parochies en bisdommen invoeren, het hoofd bieden aan de terugval van de priesterroepingen waar er bijna geen meer van zijn, en bijgevolg dus ook leken betrekken in de werking. Iets wat nu de facto al gebeurt bij ons: een boutade zegt “dat elke parochie in ons land draait op vrouwen”.

Gelovigen moet hij weer naar de eucharistie lokken, het imago van Kerk en geloof moet opgeblonken geraken, de media moet hij weten te bedienen op een correcte manier, ze hebben elkaar nodig. Et cetera. Er wacht de nieuwe aartsbisschop een enorm lange "job description".

Eigenlijk is het een bijna onmogelijke missie. Een oorlog tegen de secularisering. Maar als je ex-medewerkers van Terlinden hoort, ziet het ernaar uit dat Luc Terlinden de best mogelijke man op de plaats is. Eerst zien en dan geloven? Afwachten wat de nieuwe aartsbisschop, die pakweg twee decennia voor zich heeft, ervan zal maken. Zeker is dat Terlinden op zijn parcours alleszins alle broederlijkheid nodig zal hebben.