Eerste ‘halve’ dag van hervatte terreurproces zit erop: rechter buigt zich nu over Abdeslams overbrenging van België naar Frankrijk

De inleidende zitting vond al plaats op 23 september 2022. Bijna een jaar later gaat het proces echt zijn finale fase in met de pleidooien over de strafmaat, na het arrest in juli over de schuldvraag.

Van de tien beschuldigden blijven er acht over. De broers-Farisi, die al vrij verschenen op het proces, zijn over de hele lijn vrijgesproken. Mohamed Abrini, Osama Krayem, Salah Abdeslam, Ali El Haddad Asufi en Bilal El Makhoukhi riskeren levenslang. Zij werden schuldig bevonden aan terroristische moord op 35 slachtoffers, en poging tot moord op bijna 700 anderen. Ook zijn ze schuldig als lid van een terreurorganisatie.

Oussama Atar, die veroordeeld werd voor terroristische moord en moordpoging en als leider van een terreurgroep, riskeert levenslang. Federaal procureur Paule Somers heeft gevraagd om hem te veroordelen tot levenslang en een terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank van vijftien jaar. Het parket vroeg hem ook zijn burgerrechten te ontnemen en hem te verbieden om nog te stemmen. Tot slot vroeg het openbaar ministerie om hem zijn Belgische nationaliteit af te nemen. Maar Atar staat bij verstek terecht. Hij zou omgekomen zijn bij een Amerikaanse droneaanval in de Syrisch-Iraakse regio in 2017, maar zijn lichaam werd nooit teruggevonden.

Somers noemde hem een “bijzonder gevaarlijke man”. Volgens Somers plaatste Atar zijn doctrine boven zijn nationaliteit en die van zijn ouders. “Hij verraadde zijn land. Door de aanslagen en zijn toewijding aan de ideeën van IS toont hij dat hij de democratische waarden verwierp. Hij heeft geen enkele band meer met de Belgische waarden”, klonk het.

Sofien Ayari werd samen met Hervé Bayingana Muhirwa veroordeeld voor lidmaatschap van een terreurgroep. Ze riskeren daarvoor allebei maximaal tien jaar cel. Maar volgens het openbaar ministerie is er geen reden om Ayari nog een extra straf op te leggen bovenop de twintig jaar die hij kreeg voor de schietpartij in de Driesstraat. Hij had volgens het OM dezelfde intentie in de terreurcel en tijdens de schietpartij in de Driesstraat. Het OM lijkt zo te vermijden dat Ayari een strafvermindering krijgt, aangezien de straf die hij voor de Driesstraat kreeg door een bizarre juridische kronkel opgeslorpt zou worden door de straf van het assisenhof.

Federaal procureur Bernard Michel zei ook dat het hof en de jury bij de beoordeling van de strafmaat geen rekening hoeven te houden met de eerdere strafmaat die werd uitgesproken door het speciale assisenhof in Parijs voor de aanslagen in Frankrijk. Als het hof en de jury dat willen, kunnen ze wel doen, maar daar is Michel niet voor te vinden. “Gaan we hen een cadeau doen? Gaan we geen exemplaire straf opleggen voor de feiten in België, omdat we de aanslagen hier als minder erg aanzien?”, klonk het.

Bayingana Muhirwa, die een blanco strafblad heeft, zit al zeven jaar opgesloten. Voor hem lonkt een vrijlating.

KIJK. “Zolang proces niet is afgelopen, blijft het uitkijken”

Vandaag staat in teken van de debatten over de straffen. De openbare aanklagers van het federaal parket komen daarbij aan het woord. “Zij hebben tien uur nodig om hun requisitoiren uit de doeken te doen waarbij ze hun straffen zullen eisen”, vertelt misdaadjournalist Faroek Özgünes. “Ze zullen slechts enkele uren in de voormiddag kunnen gebruiken, want rond de middag wordt het proces even onderbroken voor een andere procedure.”

Deze onderbreking is er nadat vorige week bekendraakte dat Delphine Paci en Michel Bouchat voor hun cliënt Salah Abdeslam een kort geding indienden bij de burgerlijke rechtbank in Brussel. Ze vragen de rechter om Abdeslams toekomstige overbrenging van België naar Frankrijk teniet te doen, omdat die een schending zou zijn van artikels van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. “Salah Abdeslam wil zijn straf die hij in Parijs heeft opgelopen, hier in België uitzitten en daar zal een rechtbank in kort geding zich deze namiddag over buigen”, legt Faroek Özgünes uit.

Tijdens de inleidende zitting vanmiddag haalde Harold Sax, een van zijn andere vier advocaten, aan dat Abdeslam tijdens zijn detentie in Frankrijk van 2016 tot 2022 de klok rond gefilmd werd door twee camera’s in zijn cel. Maar er is ook de ‘onsamendrukbare’ (niet in te korten, red.) levenslange gevangenisstraf waartoe hij veroordeeld werd, zei Sax.

De advocaat voerde aan dat een celstraf zonder uitzicht om ooit nog vrij te komen een vorm van onmenselijke bestraffing is volgens het Europees mensenrechtenverdrag. Sax argumenteerde dat na dertig jaar de onsamendrukbare celstraf kan herzien worden, maar dat de veroordeelde dan wel garanties moet geven voor zijn re-integratie. De verdediging van Abdeslam stelt dat het hem evenwel “materieel onmogelijk” gemaakt wordt om daaraan te voldoen. Zo mag hij geen enkel sociaal contact hebben in de gevangenis.

“De onsamendrukbare levenslange celstraf verving de doodstraf, maar ze is niet menselijker”, zo stelde Paci het nog. “Er worden geen mensen gedood, maar ze laat mensen wel stilletjes sterven.”

Het tweede deel van het proces zal naar schatting nog twee weken duren, inclusief de beraadslaging. Een marathonberaadslaging zoals die over de schuld van 18 dagen, de langste beraadslaging ooit, verwacht het hof dus niet meer.

Morgen zou het requisitoir verdergaan en daarna komen de advocaten van de verdediging aan het woord. Volgende week maandag krijgen de beschuldigden het laatste woord en daarna gaat de jury in beraad. Er wordt verwacht dat rond 15 september het proces tot een einde zou moeten komen.

KIJK. Abdeslam & Abrini schuldig bevonden aan terroristische moord

LEES OOK. Eerst onduidelijkheid, daarna opluchting: Abdeslam en vijf anderen schuldig verklaard aan 35 moorden (+)