‘Een brede corridor zou de Russen bijna tot terugtrekking dwingen’: Belgische officieren die tegenoffensief voorspelden duiden welke opties nu op tafel liggen

Wat als het geen Oekraïense maar Belgische militairen waren die de Russen uit de Donbas zouden verdrijven? Dat is zowat het uitgangspunt van een denkoefening die officieren samen met lesgevers van de Koninklijke Militaire School hebben gehouden. Ze gingen met deze case aan de slag op 23 april van dit jaar, maanden voor het Oekraïense tegenoffensief van start ging. Toch lijken hun plannen sterk op wat ze de Oekraïners op het terrein zien doen.

De regio rond het dorpje Robotyne, waar de Oekraïense stoottroepen nu door de Russische verdediging breken, hadden zij ook uitgekozen om voluit in de aanval te gaan. “Als je een correcte militaire analyse maakt, dan heb je geen duizend mogelijkheden”, zegt Gregory Teulingkx, die lesgeeft over tactieken bij grondoperaties. Hij deed als onderrichter de oefening met officieren, die op het punt staan om door te stromen naar de hogere rangen binnen het leger. “We verwachtten inderdaad dat Oekraïne diagonaal naar het zuiden zou trekken.”

Krim

De officieren en hun lesgevers baseerden zich op de open source informatie die over het Oekraïense leger beschikbaar is. Door alle nieuwsartikels en gegevens op sociale media konden ze een inschatting maken over de kracht van het Oekraïense leger, maar precieze cijfers over troepensterktes en verliezen hadden ze niet. Die houden de Oekraïners - net als hun concrete aanvalsplannen - geheim. De Belgische officieren maakten voor hun analyse ook uitsluitend gebruik van NAVO-wapens en -materieel, waarover de Oekraïners niet altijd beschikken.

Om het offensief uit te tekenen, vertrokken ze van een uitspraak die president Zelensky begin dit jaar deed. Hij zei toen dat hij zou doorvechten tot zelfs de Krim heroverd was. Daarin lazen de Belgische militairen hun grote objectief. Ook zij hadden daarvoor hun troepen langs Orikhiv en Tokmak naar Melitopol gestuurd, dwars door de provincie Zaporizja. De Oekraïners kunnen langs die as het front in twee breken en de bevoorrading voor de Russische troepen in het zuiden platleggen. “De stad is cruciaal voor de Russische aanvoerlijnen over zee en via de lucht”, zegt Teulingkx. “Het is bovendien een belangrijk spoorwegknooppunt, van waaruit ze heel het front kunnen bereiken.”

De volgende stap is om een brede corridor te realiseren doorheen het bezette gebied. “Daarvoor moet Oekraïne reserve-eenheden laten aanrukken”, zegt Teulingkx. “Die corridor zouden de troepen op termijn moeten uitbreiden tot de volledige provincie Zaporizja. Dat zou de Russen al bijna dwingen om de strijd te staken of de terugtrekking naar Rusland in te zetten.”

Op één punt bleek de Belgische analyse fout te zitten: timing. Volgens de plannen van de militaire school moest de hele operatie voor de winter beklonken zijn. Maar de Russische verdediging blijkt taaier dan gedacht. Mijnenvelden hebben de Oekraïense opmars behoorlijk vertraagd. “Tenzij de Oekraïners nu nog een plotse doorbraak forceren, acht ik de kans bijzonder klein dat ze voor de winter Melitopol innemen”, zegt Teulingkx. “Het terrein wordt dan te drassig om er met pantservoertuigen door te rijden.”

Op die doorbraak lijkt Kiev zelf nochtans nog altijd te hopen. De Oekraïense generaal Oleksandr Tarnavskiy, die de leiding heeft over het offensief, was zondag optimistisch omdat zijn troepen bij Robotyne definitief door de eerste linie zijn gebroken. De volgende verdedigingslinies zijn volgens hem minder uitgewerkt. Met zijn verklaring lijkt de generaal vooral te reageren op de kritiek vanuit het Westen dat het offensief zo traag verloopt.

Onderhandelingen

Op papier is het eenvoudig. Zodra Oekraïne de snelweg naar Tokmak in handen krijgt, kan het naar Melitopol doorstoten. De praktijk, dat is een ander paar mouwen: een stad innemen behoort tot de moeilijkste van alle militaire operaties. Maar als het lukt, kan Melitopol bepalend worden voor het verdere verloop van de oorlog. Als de corridor naar de stad een feit is, wordt de herovering van de Krim ineens een realistische optie.

“We spreken hier echt over de lange termijn", zegt Teulingkx. “In eerste instantie is dit niet mogelijk. Maar het is wel interessant om over na te denken. Eerst moeten ze zorgen dat ze die corridor kunnen houden en uitbreiden, dan zitten de Oekraïense troepen in een goede positie om de Russen uit het zuidoosten van Oekraïne te verdrijven.”

Zo’n corridor opzetten is zeker geen sinecure. Als de Oekraïners een uitstulping maken, dan zijn hun troepen er bijzonder kwetsbaar. Het Russische leger kan hen dan langs alle kanten aanvallen en het gevaar bestaat dat ze zelf afgesneden worden. Als de Oekraïners in een dergelijke omsingeling terechtkomen, worden ze zelf een vogel voor de kat.

Oekraïne moet enorm veel middelen en manschappen investeren in zo’n corridor. Omdat het info over troepensterktes geheim houdt, kan Teulingkx niet inschatten of het over al die mensen en materiaal beschikt. “Maar eens de corridor er is, kunnen er andere wendingen komen”, zegt Teulingkx. “Misschien wordt er dan gesproken over een staakt-het-vuren of komen er vredesonderhandelingen. Dat hangt af van wat er gebeurt op politiek niveau.”